Catlar, catilər (sanskritcə kasta, qəbilə, tayfa) — eramızın əvvəllərində Pəncabın qərb rayonlarında və Şimali Hindistanda məskunlaşmış iri tayfa qrupu.[1]
| Catlar | |
|---|---|
| Sayları və yaşadığı ərazilər | |
| Dili | hind, pəncab, urdu |
| Dini | Müsəlman, Hinduist, Siqhizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi sayları bir neçə milyon nəfərdir. Pəncab dilində (dialektləri catki-hindi, hindki və s.) danışırlar, urdu dili də yayılmışdır.[1]
Dindarları Pakistanda müsəlmandır, Hindistanda isə siqhizmin ardıcıllarıdır; hinduistlər də var.[1]
Eramızın əvvəllərində Catların əcdadlarının maldar tayfaları Pəncabın qərb rayonlarında məskunlaşmışlar. Sonralar Şimali Hindistanda yayılmış Catlar pəncablıların etnik əsasını təşkil etmiş və siqhlərin icmasına daxil olmuşlar. Hindistanda Catların əksəriyyəti eyni adlı əkinçi kastaya çevrildi. Orta əsrlərdə Böyük Moğollarla davamlı müharibələr aparan Catlar müstəqil dövlətlərini qurmuşlar. 1849-cu ildə bu dövlət ingilis müstəmləkəçiləri tərəfindən zəbt edilmişdir. Əsas məşğuliyyətləri xış əkinçiliyi və maldarlıqdır. Nikahları monoqam və patrilokaldır. Qohumluq ata xətti ilə hesablanır. Yastı damlı ənənəvi evləri təsərrüfat tikililəri ilə birlikdə saman və kərpicdən hörülmüşdür. Kişilər uzun, enli köynək (bəzən köynək və çiyinlik), şalvar, dhoti, yaxud lungi geyinirlər. Baş geyimləri çalmadır. Qadınlar büzməli uzun yubka (çox vaxt şalvarla əvəz olunur), uzun enli kofta, şal, şəhərli qadınlar sarı və şalvarla kofta geyinirlər.[1]
- ↑ 1 2 3 4 Catlar// Büssel – Çimli-podzol torpaqlar / baş red. M.K. Kərimov. — Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. — Bakı: “Azərbaycan Milli Ensiklopediyası” Elmi Mərkəzi, 2014. — 25 cilddə. — V cild. — Səhifələrin sayı: 592. — Səh.: 193. — 25 000 nüsx. — ISBN 978-9952-441-10-9.
- Catlar Arxivləşdirilib 2018-05-21 at the Wayback Machine