Cübeyl (ərəb. جبيل Jubayl; finik. 
GBL) və ya Bibl (q.yun. Βύβλος Büblos) — Livanda, Dağlıq Livan mühafəzəsində şəhər. Aralıq dənizi sahilindədir.[2]
| Cübeyl | |
|---|---|
| جبيل | |
 | |
| 34°07′ şm. e. 35°39′ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | e. ə. VIII minillik[1] |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 10 m |
| Saat qurşağı | |
| Digər | |
| jbail-byblos.gov.lb | |
  Cübeyl | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Şəhərin qurulma tarixi dəqiq olaraq bilinmir. Bəzi mütəxəssislər bu şəhərin tarixinin 7,000 il əvvələ qədər çatdığını təxmin edir. Həmçinin, şəhərə yunanca papirus mənasını verən "Bibl" adı verilmişdir, çünki Cübeyl vaxtilə papirus ticarətinə hakim bir liman şəhəri idi.
Cübeyl e.ə. III əsr və e.ə. II əsr arasında Misir fironlarının idarəsi altında olan bütün Finikiya sahilinin həm dini, həm də ticari paytaxtı idi. Hal-hazırkı modern latın əlifbasının təməli olan ilk xətti əlifbanı da tapanlar cübeyllilər olmuşdur.
Cübeyllilər e.ə. XXI əsrdə Misir piramidalarının yaradılmasında istifadə edilən sidr ağaclarını Misirə sataraq ticarətə başlamışdılar. E.ə. XI əsrdə Finikiyanın ən önəmli şəhəri olmuş və Aralıq dənizində bir çox ticarət koloniyaları qurmuşdular. E.ə. VIII əsrdə Assuriyanın hücumlarıyla müstəqilliklərini itirmişdilər.
Şəhər e.ə. IV minillikdən bəri tanınır. O, dənizin yaxınlığında sığınacaqlı bir təpədə yerləşirdi, burada limanlara uyğun iki dənə nöqtə var idi, ətrafında çox məhsuldar bir vadinin olduğu, şəhərin qısa bir məsafəsi isə dağları sıx meşə ilə örtülü idi. Bu təpə erkən Neolit dövründən bəri mövcuddur. Qəsəbədən sonra yeni sakinlər onu divarla əhatə etmişdilər.
1918-ci ildə şəhər Fransanın qoşunları tərəfindən işğal edilmiş və 1943-cü ilədək Livanda müstəqillik əldə edildikdən sonra qalmışdır. Hal-hazırda şəhərdə təxminən 3 min əhali var. Bir dəmir yolu stansiyası və bir pivə zavodu var.
Şəhər Livanın əsas turistik yerlərdən biridir. Sakinlərin əksəriyyəti maruni, qalanları əsasən müsəlman şiələrdir. Şəhərin Livan parlamentində üç nümayəndəsi var: iki maronit və bir şiə.
- ↑ (unspecified title). ISBN 978-1-84217-132-5.
- ↑ Cübeyl // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 5-ci cild: Brüssel – Çimli-podzol torpaqlar (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2014. səh. 410. ISBN 978-9952-441-10-9.
- İjon-Piser Sullyet. Je m'appelle Byblos (fransız). Paris: H & D. 2005. ISBN 2 914 266 04 9.
- Head, Barclay; və b., Phoenicia // Historia Numorum (2nd), Oxford: Clarendon Press, 1911, 788–801
Vikianbarda Cübeyl ilə əlaqəli mediafayllar var.- "Byblos". Lebanon, the Cedars' Land.
- "Byblos info". middleeast.com.
- "Embassy of Lebanon in Canada". Byblos. 2006-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- "Byblos in Belarus". byblos.by. 2020-01-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-06-15.
- "Radio Carbon Context Database". University of Cologne. 2011-08-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-04.
- Baalat ancient deity, chiefly of Byblos