Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinBoston matrisi[1] (həmçinin məhsul portfel matrisi,[2] Boston qutusu, BCG matrisi, Artım-pay matrisi, Boston Consulting Group portfel təhlili və portfel diaqramı kimi də tanınır) — şirkətlərə öz biznes bölmələrini, yəni məhsul xətlərini təhlil etməkdə kömək edən bir matrisdir.
Bu matris ilkin olaraq Boston Consulting Group (BCG) şirkətinin əməkdaşları tərəfindən birgə əməkdaşlıq nəticəsində yaradılmışdır. Alan Zakon onu ilk dəfə eskiz şəklində tərtib etmiş, daha sonra həmkarları ilə birlikdə təkmilləşdirmişdir.[3]
BCG-nin təsisçisi Brüs Henderson bu konsepsiyanı 1970-ci ildə BCG-nin Perspectives adlı nəşrində çap olunmuş “Məhsul portfeli” adlı esse vasitəsilə məşhurlaşdırmışdır.[4]
Matris şirkətə resursların bölüşdürülməsində kömək edir və analitik vasitə kimi brend marketinqi, məhsul idarəçiliyi, strateji idarəetmə və portfel təhlili sahələrində istifadə olunur.[2]
Artım-pay matrisi şirkətlərə məhsul portfellərini təhlil etməyə və resursların daha səmərəli paylanmasına imkan yaradır. Bu matrisin əsas məqsədi hər bir məhsul xəttinin və ya biznes bölməsinin bazardakı mövqeyini müəyyən etməkdir. Şirkətlər bu analiz vasitəsilə hansı məhsullara daha çox investisiya qoymalı, hansını saxlamaq və ya bazardan çıxarmaq barədə qərar verirlər. Matrisin oxları iki əsas göstəricini əks etdirir: nisbətən bazar payı və bazar artım tempi. Bu göstəricilər əsasında məhsullar dörd kateqoriyaya bölünür: “ulduzlar”, “nağd inəklər”, “suallar” və “itlər”. “Ulduzlar” yüksək bazar payı və artım templəri ilə gələcəkdə böyük qazanc gətirə biləcək məhsullardır. “Nağd inəklər” sabit, lakin aşağı artım templərinə malik məhsullardır və şirkət üçün sabit gəlir mənbəyi yaradır. “Suallar” potensial baxımından qeyri-müəyyən məhsullardır və onlara investisiya etmək qərarı diqqətlə verilməlidir. “İtlər” isə nə artım, nə də pay baxımından üstünlük göstərmədikləri üçün adətən bazardan çıxarılır.
Nisbətən bazar payı (ing. Relative market share) — müəyyən bir məhsulun və ya biznes vahidinin bazarda rəqiblərlə müqayisədə tutduğu payı göstərən göstəricidir. O, əsasən bazarın lider şirkəti ilə müqayisədə hesablanır. Yüksək nisbətən bazar payı məhsulun bazarda güclü mövqeyə malik olduğunu və rəqiblər üzərində üstünlük qazandığını göstərir. Aşağı bazar payı isə məhsulun zəif rəqabət qabiliyyətinə malik olduğunu və bazarda möhkəmlənmək üçün əlavə resurslara ehtiyac duyduğunu bildirir. Bu göstərici şirkətlərə hansı məhsulların daha çox gəlir gətirdiyini, hansının isə inkişaf üçün əlavə investisiyaya ehtiyacı olduğunu müəyyənləşdirməyə kömək edir.
Bazar artım tempi (ing. Market growth rate) — müəyyən bazarın və ya məhsul seqmentinin müəyyən dövr ərzində nə dərəcədə böyüdüyünü göstərən göstəricidir. Bu, bazarın potensialını və gələcəkdə qazanc gətirmə imkanlarını dəyərləndirmək üçün əsas faktordur. Yüksək artım tempi olan bazarlar adətən rəqabətli olur və daha çox investisiya tələb edir, çünki bu bazarlarda böyümə potensialı böyükdür.
Aşağı artım templəri isə bazarın doyma səviyyəsinə yaxınlaşdığını və gəlirlərin sabitləşdiyini göstərir. Şirkətlər bu göstəricidən istifadə edərək hansı bazarlarda böyüməyə fokuslanmalı, hansılarda isə mövcud paylarını qorumağa yönəlməli olduqlarını müəyyənləşdirirlər.
- ↑ Stern, Carl W.; Deimler, Michael S. The Boston Consulting Group On Strategy: Classic Concepts and New Perspectives: Second Edition. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc. 2006. ISBN 0-471-75722-5.
- ↑ 1 2 Henderson, Bruce D. "The Product Portfolio". İstifadə tarixi: 16 may 2013.
- ↑ Richard Godfrey, Strategic Management: A Critical Introduction (London və New York: Routledge, 2016).
- ↑ "Artım-pay matrisi nədir?". İstifadə tarixi: 25 November 2021.