Boğaz ağrısı boğazda qıcıqlanma və ya udqunma zamanı müşahidə olunan ağrı prosesidir.[1] Bu proses, əsasən kəskin faringitin (boğazın arxa hissəsinin iltihabı), kəskin respirator virus infeksiyalarının, laringitin, tonzillitin (badamcıqların iltihabı), streptokok faringitin və ya mononükleoz infeksiya xəstəliklərin simptomu hesab edilir.[2] Boğaz nahiyyəsinin tüstü (xüsusilə də siqaret) kimi qıcıqlandırıcılara məruz qalması, qastroezofageal reflü xəstəliyində mədədən boğaza axan turşunun olmas və ya allergiya nəticəsində də əmələ gələ bilər.[3]
Boğaz ağrısı, adətən, viruslardan qaynaqlanır və buna görə də müalicəsi zamanı antibiotiklər tələb olunmur.[4] Streptokokk faringit zamanı isə antibiotiklərdən istifadə mütləqdir.[5] Streptokokk faringitin diaqnozunun qoyulması simptomlara və onların əsasında təyin edilmiş ekspress testə əsaslanır. Test müsbət nəticə verərsə antibiotiklər kursu ilə müalicəyə başlanılır. Əsas simptomatik müalicə ağrıların aradan qaldırılmasıdır.[6]
Boğaz ağrısına dair klinik təlimatların əsas məqsədi streptokokk faringit və ya digər bakterial infeksiyaların baş vermə tezliyini, fəsadları qeyd etmək və antibiotiklərin istifadəsini tənzimləməkdir.[7] Lakin, əksər klinik təlimatlar simptomatik müalicəni məsləhət görmür.
“Boğaz ağrısı” boğazın hər hansı bir yerində əmələ gəlmiş ağrı mənasını verir.[5][8] Bu termin tez-tez boğaz ağrısı üçün tibbi termin olan faringit ilə sinonim olaraq istifadə olunur.[9] Lakin, əslində boğaz ağrısı [10] faringitin nəticəsidir.[5] Badamcıqların iltihablanması [11] isə tonzillit adlanır. Boğaz ağrısı tonzillitin simptomu olaraq da özünü göstərə bilər.а[2]
Boğaz ağrısı, əsasən qıcıqlanma və ya iltihab nəticəsində əmələ gəlir.[8] Ən çox görülən səbəbi (80% hallarda) isə kəskin virus faringitidir (virusların səbəb olduğu boğaz infeksiyası).[12] 20-30% hallarda, hətta virusologiya laboratoriyasının köməyi ilə də boğaz ağrısına səbəb olan virusu müəyyən etmək mümkün olmur.[8] Boğaz ağrısının digər səbəblərinə isə digər infeksiyalar (adətən streptokok faringitləri), travmalar və şişlər aiddir.[13]
Streptokok faringiti zamanı boğaz ağrısı şiddətli olur və kifayət qədər uzun müddət davam edir.[14] Uşaqlarda boğaz ağrılarının 37%-nin səbəbi streptokokk faringitidir.
Qastro-ezofageal reflyuks xəstəliyi (turşu reflü) mədə turşusunun yenidən boğaza axmasına səbəb olur və bu da öz növbəsində, boğaz ağrısı ilə nəticələnir.[15]
Boğaz agrısı əksər hallarda heç bir müalicə tələb etmir, bəzi hallarda isə müalicəsiz sağalır.[16] Bununla belə, boğaz ağrısı epiqlottit (epiqlottisin iltihabı) və retrofaringeal abses kimi daha ciddi xəstəliklərin simptomu olaraq da özünü göstərə bilər.[17][18]
Qeyri-steroid iltihab əleyhinə dərmanlar və parasetamol (asetaminofen) kimi analgeziklər boğaz ağrısını aradan qaldırmağa kömək edir.[6] Lakin, həmin dərmanların effektivliyi daimi deyildir və bəzən orqanizmə zərər də verə bilər. Mayo Klinikası ilıq duzlu su ilə qarqara etməyi və səs tellərini gücə salmamağı tövsiyə edir. Aktiv müalicə olunmadıqda simptomlar iki gündən yeddi günə qədər davam edir.[19]
Boğaz nahiyəsini ilıq, duzlu su ilə qarqara etməklə, çoxlu maye, sərin və ya yumşaq qidalar qəbul etməklə, siqaret çəkməkdən çəkinməklə, buz kublarını, meyvəli buzlu lollies və ya pastilləri əmməklə boğaz ağrısını xeyli yüngülləşdirə bilərsiniz.[13] Boğaz ağrısından əziyyət çəkən azyaşlı uşaqlara çeynənilməsi çətin qidalar verilməməlidir. Bu uşaqların boğulmasına səbəb ola bilər.[3]
Çox isti içkilər içməməli,[20] ilıq və ya soyuq içkilərin qəbuluna üstünlük verməlisiniz. Aparılan araşdırmaların birində müəyyən edilmişdir ki, soyuqdəymə və ya qrip zamanı qəbul edilən isti içkilər yarım saatlıq müddətdə boğaz ağrısını aradan qaldıra bilər. Beləliklə, xəstənin vəziyyətini yüngülləşdirmək üçün tez-tez soyuq və ya isti maye qəbulu tövsiyə olunur.
ABŞ-da boğazla bağlı şikayətlər səbəbindən ildə təxminən 2,4 milyon insan təcili yardım şöbəsinə müraciət edir.[8]
- ↑ Mayo Clinic Staff. "Sore throat - Symptoms and causes". Mayo Clinic (ingilis). 2021-06-10. 2022-02-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-08.
- ↑ 1 2 Miriam T. Vincent, Nadhia Celestin, Aneela N. Hussain. Pharyngitis // American Family Physician . 69 (ingilis) (6). — 2004. — 15 mart. — 1465–1470. ISSN 1532-0650 0002-838X, 1532-0650 (#bad_issn). 2022-02-07 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 "Sore throat causes and treatments". www.nhsinform.scot (ingilis). 2021-10-28. 2022-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-07.
- ↑ CDC. "Suffering from a sore throat?". Centers for Disease Control and Prevention (ingilis). 2022-01-03. 2022-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-07.
- ↑ 1 2 3 Wendy Stead. "Patient education: Sore throat in adults (Beyond the Basics)". www.uptodate.com (ingilis). UpToDate. 2022-01. 2021-06-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-07.
- ↑ 1 2 Behnam Sadeghirad, Reed A. C. Siemieniuk, Romina Brignardello-Petersen, Davide Papola, Lyubov Lytvyn. Corticosteroids for treatment of sore throat: systematic review and meta-analysis of randomised trials // BMJ (Clinical research ed.) . 358 (ingilis). — 2017. — 20 sentyabr. — j3887. doi:10.1136/bmj.j3887. ISSN 1756-1833. PMID 28931508. 2022-02-08 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ Graça Coutinho, Martin Duerden, Aurelio Sessa, Sergio Caretta-Barradas, Attila Altiner. Worldwide comparison of treatment guidelines for sore throat // International Journal of Clinical Practice . 75 (ingilis) (5). — 2020. — 07 dekabr. — e13879. doi:10.1111/ijcp.13879. ISSN 1742-1241. 2022-02-08 tarixində arxivləşdirilib.
- ↑ 1 2 3 4 Marx, John. Rosen's emergency medicine: concepts and clinical practice 7th edition. Philadelphia, PA: Mosby/Elsevier. 2010. Chapter 30. ISBN 978-0-323-05472-0.
- ↑ "Pharyngitis - sore throat". MedlinePlus (ingilis). 2022-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-07.
- ↑ Gabrielle Jacquet. Pharyngitis, Tonsillitis, and Peritonsillar Abscess. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-939077-9.
- ↑ "Tonsillitis". MedlinePlus (ingilis). 2022-02-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-02-07.
- ↑ "Дифференциальная диагностика болей в горле". cyberleninka.ru. 2020-10-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-07.
- ↑ 1 2 "Sore throat". Health A to Z (ingilis). U. K. National Health Service. 2017-10-18. 2020-06-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-08.
- ↑ Shaikh N., Leonard E., Martin J.M. Prevalence of streptococcal pharyngitis and streptococcal carriage in children: a meta-analysis. . 126 (journal) (ingilis). № 3. — 2010. sentyabr. — e557—64. doi:10.1542/peds.2009-2648. PMID 20696723.
- ↑ "Sore Throat and Other Throat Problems-Topic Overview". 2017-11-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-24.
- ↑ Berkowitz’s Pediatrics: A Primary Care Approach, 5th Edition Copyright © 2014 American Academy of Pediatrics p.473
- ↑ Thomas M., Del Mar C., Glasziou P. How effective are treatments other than antibiotics for acute sore throat?. . 50 (journal) (ingilis). № 459. — 2000. oktyabr. — 817—820. PMID 11127175.
- ↑ Hayward, G; Thompson, MJ; Perera, R; Glasziou, PP; Del Mar, CB; Heneghan, C.J. Corticosteroids as standalone or add-on treatment for sore throat // Кокрейновская библиотека . 10 (journal). Thompson, Matthew J. (ingilis). — 2012. — 17 oktyabr. — CD008268. doi:10.1002/14651858.CD008268.pub2. PMID 23076943.
- ↑ Thompson, M; Vodicka, TA; Blair, PS; Buckley, DI; Heneghan, C; Hay, AD; TARGET Programme, Team. Duration of symptoms of respiratory tract infections in children: systematic review // BMJ . 347 (journal) (ingilis). — 2013. — 11 dekabr. — f7027. doi:10.1136/bmj.f7027. PMID 24335668.
- ↑ "Hot drinks ease cold and flu". Behind the Headlines (ingilis). U. K. National Health Service. 2018-10-03. 2020-08-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-08.