Blanş Uiller Uilyams (d. 9 yanvar, 1870 – ö. 9 dekabr, 1936) arxeoloq və müəllim olmuş, əsasən İyerapetra İstmusundakı tədqiqatları və həmkarı Harriet Boyd Houz ilə birlikdə Qurniya qazıntılarındakı gördüyü işi ilə tanınmışdır. O, Smit Kollecində təhsil almış və xalasının hazırlıq məktəbində müəllim kimi çalışmışdır. 1900 və 1901-ci illərdə Kritdə arxeoloji qazıntılara qatılmışdır. 1904-cü ildə evləndikdən sonra sahə tədqiqatlarına qayıtmamış, lakin 1908-ci ildə nəşr olunan elmi əsərə töhfə vermişdir. Daha sonra xalasının bioqrafiyasını yazmış və həyat yoldaşının səyahət kitabına kömək etmişdir.
| Blanş Uiller Uilyams | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 9 yanvar 1870 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 9 dekabr 1936[1] (66 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | antropoloq, sənətşünas, arxeoloq, müəllimə |
Uilyams 9 yanvar 1970-ci il tarixində Blanş Emili Uilerin ailəsində Massaçusets ştatının Konkord şəhərində anadan olmuşdur. [2] Onun sələfləri arasında Plimut koloniyasının rahibləri və Yeni İngiltərənin ilk mühacirləri olmuşdur. O, uşaqlıq illərində nənəsi ilə çox yaxın olmuş və onun vasitəsilə Ralf Valdo Emerson, Henri Devid Toro və Amos Bronson Olkott kimi görkəmli ziyalılarla tanış olmuşdur. Uilyams 1892-ci ildə Smit kollecini bitirmiş və burada qədim incəsənət, arxeologiya, yunan və latın dilləri, rəsm və rəngkarlıq üzrə təhsil almışdır. Orada Harriet Boyd ilə dostlaşmış və sonradan yaxın rəfiqəsi və arxeologiya sahəsində həmkarı olmuşdur.[3]
Uilyams növbəti on il ərzində xalasının Rod-Aylend ştatının Providens şəhərində yerləşən Uiler məktəbində latın, yunan və ingilis dillərindən dərs demişdir. O, şagirdləri ilə birlikdə Avropaya səyahətlər təşkil etmiş və bir neçə dəfə akademik məzuniyyət götürmüşdür. 1898–1899-cu illər arasında Smit kollecinin digər məzunu və dostu Harriet Boyd ilə birlikdə Yunanıstan və İtaliyaya səyahət etmişdir.
Növbəti il, 1900-cü ildə, Boyd Krit adasında, Kavusidə tədqiq olunmamış Tunc dövrünə aid bir arı pətəyi formalı qəbir aşkar etmişdir. Boyd bu tapıntını Amerika Arxeologiya İnstitutuna təqdim etdikdən sonra, Amerika Kəşfiyyat Cəmiyyəti onun 1901 və 1903-cü illərdə qazıntılarını maliyyələşdirmişdir. Uilyams Boydun 1901-ci il ekspedisiyasına qoşulmuşdur. Qrup, Knossos və Festosdakı saraylara bənzər bir kompleks tapmaq ümidi ilə Kavusidən şərqdəki Avqo bölgəsinə köçmüşdür. Boyd sahədə qazıntı aparmaq və ölçülər götürməklə məşğul olarkən, Uilyams tapıntıları və qazıntı sahəsinin xəritələrini çəkmişdir. Qazıntılar yaz yağışları səbəbindən gecikmiş və əvvəlcə əhəmiyyətli nəticələr verməmişdir. Lakin yerli bir fermerin məsləhəti ilə Qurniya bölgəsində qazıntılara başlayanda, Minoy mədəniyyətinə aid qədim bir kompleks aşkar etmişlər. Əvvəlcə gil qab fraqmentləri və bürünc artefaktlar üzə çıxmış, daha sonra isə ev divarları və döşənmiş yol kimi memarlıq qalıqları tapılmışdır. Onlar bu kəşfi Amerika Kəşfiyyat Cəmiyyətinə bildirdikdən sonra, qazıntı sahəsində işləyən fəhlələrin sayı bir həftə ərzində 40-dan 110-a yüksəlmişdir. Bu, Boydun rəhbərlik etdiyi qazıntının mürəkkəbliyini daha da artırmışdır. Qazıntılar zamanı yüzlərlə artefakt aşkar edilmiş, Uilyams isə əsas tapıntıları – xüsusilə gil qabları – təsvir edərək sənədləşdirmişdir. Uilyams bu qazıntıların onun üçün nə qədər əhəmiyyətli olduğunu bildirərək, tez-tez tələbələrinə məktub yazır və arxeologiyanın öncüllərindən biri kimi yaşadıqlarını bölüşürdü. Lakin bu, onun arxeoloji sahədə yeganə qazıntı təcrübəsi olmuşdur, çünki sonrakı illərdə sahə tədqiqatlarına qayıda bilməmişdir. Qurniya qazıntıları bir neçə il davam etmiş və nəticədə 60-dan çox ev, mərkəzi bir meydan və kiçik bir saray aşkar edilmişdir.[4]
Uilyams Qurniya qazıntıları haqqında monoqrafiyanın əlavəsini yazmışdır. Onun bölümü Minoy dinində təbiət ilahəsinin əhəmiyyətinə fokuslanmışdır. Qurniya tapıntıları arasında qadın ilahələrin təsvir edən heykəllər xüsusilə diqqət çəkmişdir. Uilyams təpənin zirvəsindəki bir ziyarətgahda aşkar edilən terrakota qadın idolunu təsvir etmiş və Minoy mədəniyyətində qadınların və təbiət ilahəsinin yüksək sosial mövqeyə malik olduğunu irəli sürmüşdür. O, iddialarını klassikist Ceyn Ellen Harrisonun tədqiqatları ilə əsaslandırmışdır. Uilyams daş vazalar və möhür daşları haqqında da məlumat vermişdir. 1908-ci ildə nəşr edilən bu kitab arxeologiya cəmiyyəti tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir.[5]
Uilyams 1904-cü ildə Bostonun məşhur Şərq xalçaları taciri Emil Frensis Uilyams ilə evlənmişdir. Onun həyat yoldaşı həmçinin Çin çini kolleksiyaçısı və həvəskar botanik olmuşdur. O, Uiler məktəbindəki işindən ayrılmış və Harriet Boyd ilə məktublaşmağa davam etmişdir. Boyd Kritdə arxeoloji fəaliyyətini davam etdirsə də, Uilyams arxeologiyaya geri dönməmişdir. Bunun əvəzinə, o həyat yoldaşının fransız səyahət kitabına kömək etmişdir. Xalasının – bir pedaqoq kimi fəaliyyətini – əks etdirən bir bioqrafiya yazmışdır. Uilyams 9 dekabr 1936-cı ildə Massaçusetsin Kembric şəhərində vəfat etmişdir. Onun övladı olmamışdır. [3]
Ölümündən sonra, Smit Kolleci onun mirasından onlarla əşya almışdır. Bunlara əsasən Çin və Koreyadan gətirilmiş bürünc və çini nümunələri daxil idi. Onun bəzi əşyaları Foqq İncəsənət Muzeyi və Boston İncəsənət muzeyində sərgilənmiş, 1937-ci ilin sonlarında isə Smit Kollecinin incəsənət qalereyasında nümayiş etdirilmişdir.[6]
- ↑ Blanche Wheeler Williams // SNAC (ing.). 2010.
- ↑ "Harriet Boyd Hawes Papers Arxiv surəti 22 oktyabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında, 1888–1967". Five College Archives and Manuscript Collections.
- ↑ 1 2 Windham, Anne. "Blanche Wheeler Williams (1870–1936)". Breaking Ground: Women in Old World Archaeology. Brown University.
- ↑ Windham, Anne. "Blanche Wheeler Williams (1870–1936)" (PDF). Breaking Ground: Women in Old World Archaeology. Brown University.
- ↑ Windham, Anne. "Blanche Wheeler Williams (1870–1936) Arxiv surəti 22 oktyabr 2013 tarixindən Wayback Machine saytında" Breaking Ground: Women in Old World Archaeology. Brown University.
- ↑ "The Bequest of Blanche Wheeler Williams '92". The Smith Alumnae Quarterly. 29 (1): 22. November