Biznesdə qadınlar termini ticarət, biznes və sahibkarlıq sahələrində, xüsusən də rəhbərlik mövqelərində çalışan qadınlara aiddir. Bu konsepsiya qadınların biznesdə daha geniş iştirakını təşviq edir.[1]
Qadınların biznesdə iştirakının artması, biznesin inkişafına, ideya müxtəlifliyinə və yeni məhsulların yaradılmasına töhfə verə bilər. Həmçinin, qadınların biznesdə iştirakı sosial şəbəkələrin və dəstək sistemlərinin inkişafına səbəb olur ki, bu da onların sosial mühitinə müsbət təsir göstərir. Qadınların biznesdəki mövqeyi dünya miqyasında əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənir.[2] Bəzi hallarda qadınlar kifayət qədər maliyyə resurslarına, təhsilə və texnologiya sahəsində təlim proqramlarına çıxış imkanlarının olmaması səbəbindən kişilərlə müqayisədə daha çox sosial və siyasi məhdudiyyətlərlə üzləşirlər.[3]
Tarixdə düzgün sənədləşdirilmiş ilk biznes qadını eramızdan əvvəl təxminən 2330-cu ildə müxtəlif ticarət sahələrində və daşınmaz əmlak investisiyalarında iştirak edən şumerli Ama-e hesab olunur. Digər nümunə eramızdan əvvəl 1800-cü illərdə Aşşurun Assuriya şəhərində yaşayan və maliyyə fırıldağı ilə bağlı problemin həllinə çalışan Ahaha adlı iş qadınıdır.[4]
2014-cü ildə Peterson Beynəlxalq İqtisadiyyat İnstitutu dünya üzrə təxminən 22 000 şirkəti araşdırmışdır. Nəticələrə görə:[5]
- Şirkətlərin təxminən 60%-nin idarə heyətində qadın üzv yox idi.
- 50%-dən çoxunda qadın C-səviyyəli rəhbər (CEO, CFO və s.) yox idi.
- Cəmi 5%-dən azında qadın CEO vəzifəsində çalışırdı.
Ölkələr arasında nəticələr dəyişirdi:[6]
- Norveç, Latviya, Sloveniya və Bolqarıstanda idarəetmədə qadın təmsilçiliyi 20%-dən çox idi.
- Yaponiyada isə qadınların idarə heyətində iştirakı cəmi 2%, yüksək rəhbərlikdə iştirakı isə 2.5% təşkil edirdi.
2016-cı ildə bu araşdırmanın nəticələri yayımlandı və məlum oldu ki, qadınların rəhbər vəzifələrdə daha çox təmsil olunması şirkətlərin mənfəətliliyini artırır. Araşdırmaya görə, korporativ rəhbərlikdə qadınların payının 0%-dən 30%-ə qalxması, şirkətlərin xalis mənfəətini 15% artırır.[7][8]
2015-ci ildə Ernst & Young və ESPN tərəfindən aparılan araşdırmaya əsasən, idman və biznes uğuru arasında müsbət əlaqə var.
- Qadın C-səviyyəli rəhbərlərin 52%-dən çoxu peşəkar idmanda iştirak etmişdir.
- Orta və aşağı rəhbərlikdə çalışan qadınlar arasında bu göstərici 39% təşkil edirdi.
- Fortune jurnalının 2017-ci il "Ən Güclü Qadınlar" siyahısına daxil olan rəhbərlərin 65%-i məktəb və ya universitetdə idmanla məşğul olmuşdur.[9]
2023-cü ildə BMT-nin Gender Bərabərliyi və Qadınların Gücləndirilməsi Qurumunun hesabatında bildirildi ki, qadınlar təhsil sahəsində kişilərə çatmaq üzrə olsalar da, hələ də iş yerlərində rəhbər vəzifələrdə kifayət qədər təmsil olunmurlar.[10]
Qlobal Sahibkarlıq Monitorinqi araşdırmasına daxil olan 59 ölkədə qadın sahibkarlığı 1.5%-dən 45.4%-ə qədər dəyişir.[11]
- Ən yüksək qadın sahibkarlıq faizi inkişaf etməkdə olan ölkələrdə (45.5%) qeydə alınmışdır.
- Qadın sahibkarların ümumi nisbəti ölkələr arasında fərqlidir:
- Cənubi Koreyada qadın sahibkarlar 16%-i,
- Qanada isə 55%-i təşkil edir (Qana qadın sahibkarların kişilərdən çox olduğu yeganə ölkədir).
İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə qadınlar kişilərdən daha sürətlə yeni bizneslər açırlar ki, bu da iş yerlərinin yaradılmasına və iqtisadi inkişafa mühüm töhfə verir. Bundan əlavə, qadınlar daha çox davamlılıq və sosial sahibkarlıq yönümlü bizneslər qururlar.[12][13][14]
Bu ölkələrdə qadın sahibkarların əksəriyyəti kiçik və orta bizneslərə sahibdir. Lakin bu bizneslər inkişaf etmək və böyümək üçün maliyyə resursları və dəstək çatışmazlığı səbəbindən çətinlik çəkirlər. Qadın sahibkarların üzləşdiyi maneələrin müəyyən edilməsi və həll yollarının tapılması onların iqtisadi gücünü artırmaq və inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün vacibdir.
Afrikanın ən iri iqtisadiyyatına sahib olan Nigeriya qadın sahibkarlar üçün böyük potensiala malikdir.[15] Qadın rəhbərlər kişi rəhbərlərdən fərqli mövqedə deyillər. Bu, o deməkdir ki, qadın sahibkarlar üçün maneələr aradan qaldırıldıqda böyük inkişaf potensialı mövcuddur.[16]
Qazaxıstan hökuməti qadın sahibkarların inkişafını dəstəkləyir.[17] EBRD (Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı) ilə birgə "Biznesdə Qadınlar" proqramını həyata keçirir. Proqramın büdcəsi 50 milyon dollar təşkil edir. Qazaxıstanda bizneslərin 44%-i qadın sahibkarlara aiddir və onlar ölkənin iqtisadi inkişafına mühüm töhfə verirlər. 2017-ci ildə Qazaxıstanda "Gələcəyin Enerjisi: Qadınlar, Biznes və Qlobal İqtisadiyyat" adlı beynəlxalq qadınlar forumu keçirilmişdir. Forumda qadınların yeni texnologiyalar öyrənməsinin və sosial sahibkarlığın inkişaf etdirilməsinin vacibliyi vurğulanmışdır.[18]
Son onillikdə qadın sahibkarların sayında artım müşahidə olunub. Kişilərin biznesdə fəaliyyəti isə 27% artmışdır.[19]
ABŞ-da qadınlara məxsus bizneslərin sayı bütün şirkətlərin artım sürətindən iki dəfə çox artır.[20] 2018-ci ildə ABŞ-da şirkətlərin 40%-dən çoxu qadın sahibkarlara məxsus idi. Qadın sahibkarları dəstəkləmək üçün müxtəlif qrant proqramları və korporativ dəstək layihələri həyata keçirilir.[21] ABŞ-da "Qadınların Biznes Sahibliyi Haqqında Qanun" (1988) və digər tədbirlər nəticəsində qadın sahibkarların sayı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Bu qanunlar qadın sahibkarların inkişafına müsbət təsir göstərmiş və qadınların biznesdə daha geniş iştirakını təmin etmişdir.[22]
- ↑ Ehreke, J. "Kommunikationstrainer Business English". 52 (11). 14 November 2001: 874. doi:10.1002/1521-4176(200111)52:11<874::AID-MACO874>3.0.CO;2-Q. ISSN 0947-5117.
- ↑ bpc. "How Women Are Shaping The Future Of Business". Reach Summit - Business Solutions (ingilis). 2021-08-11. İstifadə tarixi: 2024-04-21.
- ↑ Kitching, Beverley M.; Jackson, Pamela A. "Female Entrepreneurs in a Transitional Economy: Businesswomen in China". The International Journal of Entrepreneurship and Innovation (ingilis). 3 (2). May 2002: 145–155. doi:10.5367/000000002101299132. ISSN 1465-7503.
- ↑ Silver, Morris. Economic Structures of Antiquity (ingilis). Bloomsbury Academic. 1995-02-14. ISBN 978-0-313-29380-1.
- ↑ "The secret letters of history's first-known businesswomen". www.bbc.com (ingilis). İstifadə tarixi: 2024-05-17.
- ↑ Moran, Tyler; Noland, Marcus. "Study: Firms with More Women in the C-Suite Are More Profitable". Harvard Business Review. 8 February 2016. İstifadə tarixi: 31 May 2016.
- ↑ "Progress on the Sustainable Development Goals: The gender snapshot 2023". UN Women. 2023. İstifadə tarixi: 2024-12-24.
- ↑ "UN Women 2050 Report; Forecasting Women in Leadership Positions". WilanGlobal.org. 2024-06-28. İstifadə tarixi: 2024-12-24.
- ↑ Zarya, Valentina. "What Do 65% of the Most Powerful Women Have In Common? Sports". Fortune (ingilis). 2017-09-22. İstifadə tarixi: 2022-01-15.
- ↑ Hanna, Taylor; Meisel, Collin; Moyer, Jonathan; Azcona, Ginette; Bhatt, Antra; Valero, Sara Duerto. Forecasting Women in Leadership Positions (PDF) (Hesabat). UN Women. 2023. 1–6. İstifadə tarixi: 2024-12-24.
- ↑ "Women CEOs of the S&P 500 (List)". Catalyst (ingilis). İstifadə tarixi: 2022-02-22.
- ↑ Balch, Oliver. "Women at the top is better for business and the environment". The Guardian (ingilis). 2015-04-27. İstifadə tarixi: 2020-09-17.
- ↑ Westman, Moa. "Development Solutions: How to fight climate change with gender equality". European Investment Bank (ingilis). İstifadə tarixi: 2020-09-17.
- ↑ Braun, Patrice. "Going green: women entrepreneurs and the environment". International Journal of Gender and Entrepreneurship (ingilis). 2 (3). 2010-09-28: 245–259. doi:10.1108/17566261011079233. hdl:1959.17/60229. ISSN 1756-6266.
- ↑ Halkias, Daphne; Nwajiuba, Chinedum; Harkiolakis, Nicholas; Caracatsanis, Sylva M. O. Okpara, John (redaktor). "Challenges facing women entrepreneurs in Nigeria". Management Research Review. 34 (2). 2011-01-01: 221–235. doi:10.1108/01409171111102821. ISSN 2040-8269.
- ↑ "Meet 41 Nigerian Women Entrepreneurs Putting the Country on the Global Business Map". Lionesses of Africa (ingilis). 10 August 2016. İstifadə tarixi: 2021-05-19.
- ↑ Pyrkalo, Svitlana. "EBRD launches Women in Business programme for Kazakhstan at Eurasian Women's Summit in Astana". European Bank for Reconstruction and Development. 25 November 2015. İstifadə tarixi: 2015-11-30.
- ↑ Shayakhmetova, Zhanna. "Forum addresses national gender equality achievements and challenges". The Astana Times. 14 February 2017.
- ↑ "Surge in female entrepreneurs narrows UK gender gap". Financial Times. 2017-07-04. İstifadə tarixi: 2023-05-02.
- ↑ Gonzalez, Gaudalupe. "New Research Finds Women Are Starting 1,821 New Businesses a Day, but There's a Catch". Inc. İstifadə tarixi: March 8, 2021.
- ↑ Carpenter, McKenzie. "Google Announces $25 Million in Grants to Empower Women and Girls". Startup Savant. 8 March 2021. 28 September 2022 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 8, 2021.
- ↑ "Google.org Impact Challenge for Women and Girls". İstifadə tarixi: March 8, 2021.
- Roger E. Axtell, Tami Briggs, Margaret Corcoran, and Mary Beth Lamb, Do's and Taboos Around the World for Women in Business
- Douglas Branson, No Seat at the Table: How Corporate Governance and Law Keep Women Out of the Boardroom
- Christ, M. H. 2016. Women in internal audit: Perspectives from around the world. Altamonte Springs, FL: The IIA Research Foundation 2016.
- Hine, Darlene Clark. Facts on File Encyclopedia of Black Women in America: Business and Professions (1997)
- Krismann, Carol. Encyclopedia of American Women in Business From Colonial Times to the Present (2004)
- Lin Coughlin, Ellen Wingard, and Keith Hollihan, Enlightened Power: How Women are Transforming the Practice of Leadership
- Harvard Business School Press, editors, Harvard Business Review on Women in Business
- National Women's Business Council, African American Women-owned Businesses (2012)
- National Women's Business Council, Women in Business: 2007-2010 (2012)
- Deborah Rhode, The Difference ""Difference"" Makes: Women and Leadership (2002)
- Judy B. Rosener, America's Competitive Secret: Women Managers
- Robert E. Seiler, Women in the Accounting Profession (1986)