Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinBiznes Model Kanvası (ing. Business model canvas) — yeni biznes modelləri (business models) hazırlamaq və mövcud modelləri sənədləşdirmək üçün istifadə olunan strateji idarəetmə (ing. strategic management) alətidir.[1][2] Bu model müəssisənin və ya məhsulun dəyər təklifi (value proposition), infrastruktur, müştərilər və maliyyə kimi əsas elementlərini təsvir edən vizual diaqram təqdim edir.[3] Bu yanaşma müəssisələrə öz fəaliyyətlərini uyğunlaşdırmağa və potensial strateji kompromisləri (strategic trade-offs) vizuallaşdırmağa kömək edir.
Biznes Model Kanvası anlayışının əsasını təşkil edən doqquz “tikinti bloku” (nine building blocks) 2005-ci ildə Aleksandr Ostervalder (ing. Alexander Osterwalder) tərəfindən təklif edilmişdir.[4] Bu konsepsiya onun doktorluq işi əsasında formalaşmışdır; həmin iş İv Pinyör (ing. Yves Pigneur) tərəfindən rəhbərlik edilən biznes model ontologiyası (business model ontology) mövzusuna həsr olunmuşdur.[5]
Ostervalderin 2008-ci ildən etibarən yayımladığı işlərdən sonra müəlliflər Dəyər Təklifi Kanvası (ing. Value Proposition Canvas) və Mədəniyyət Xəritəsi (ing. Culture Map) kimi əlaqəli vasitələr də hazırlamış, həmçinin müxtəlif sahələrə uyğunlaşdırılmış yeni kanvas növləri yaradılmışdır.[6]
Biznesin formal təsviri onun fəaliyyətinin əsas tikinti bloklarını (ing. building blocks) formalaşdırır. Müxtəlif biznes modelləşdirmə yanaşmaları mövcuddur, lakin Ostervalderin 2004-cü il doktorluq dissertasiyası[5] və 2010-cu ildə həmmüəllifi olduğu kitab[3] bu müxtəlif yanaşmaları birləşdirən vahid istinad modeli (single reference model) təklif edir.
Onun hazırladığı biznes model dizayn şablonu (business model design template) sayəsində müəssisələr öz fəaliyyət modellərini asanlıqla təsvir edə bilirlər. Ostervalderin Biznes Model Kanvası doqquz əsas blokdan ibarətdir: Müştəri seqmentləri (ing. customer segments), Dəyər təklifləri (ing. value propositions), Kanallar (channels), Müştəri münasibətləri (ing. customer relationships), Gəlir axınları (revenue streams), Əsas resurslar (key resources), Əsas fəaliyyətlər (key activities), Əsas tərəfdaşlıqlar (ing. key partnerships) və Xərc strukturu (cost structure).[3]
- İnfrastruktur
- Əsas fəaliyyətlər (Key activities): Müəssisənin dəyər təklifini (value proposition) həyata keçirməsi üçün ən vacib fəaliyyətlərdir. Məsələn, “Bic” qələm istehsalçısı üçün bu, xərcləri azaltmaq məqsədilə səmərəli təchizat zənciri qurmaq ola bilər.
- Əsas resurslar (Key resources): Müştəriyə dəyər yaratmaq üçün tələb olunan resurslardır. Bunlar insan, maliyyə, fiziki və intellektual aktivlər ola bilər.
- Əsas tərəfdaşlıq şəbəkəsi (Partner network): Əməliyyatları optimallaşdırmaq və riskləri azaltmaq üçün təşkilatlar çox vaxt alıcı-satıcı münasibətləri qururlar. Bu əməkdaşlıqlara həmçinin birgə müəssisələr (joint ventures) və strateji ittifaqlar (strategic alliances) daxildir.
- Təklif
- Dəyər təklifi (Value proposition): Müəssisənin müştərilərinin ehtiyaclarını ödəmək üçün təqdim etdiyi məhsul və xidmətlərin məcmusudur.
Ostervalderə görə, dəyər təklifi şirkəti rəqiblərindən fərqləndirən əsas amildir. Dəyər təklifi müxtəlif elementlər vasitəsilə yaradıla bilər: yenilik, performans, fərdiləşdirmə, dizayn, marka, qiymət, riskin azaldılması, əlçatanlıq və rahatlıq.
- Dəyər təklifləri iki tipə bölünür:
- Kəmiyyət (Quantitative): qiymət və səmərəlilik,
- Keyfiyyət (Qualitative): müştəri təcrübəsi və nəticə.
- Dəyər təklifləri iki tipə bölünür:
- Müştərilər
Müştəri seqmentləri (Customer segments): Effektiv biznes modeli qurmaq üçün müəssisə xidmət göstərmək istədiyi müştəri qruplarını müəyyən etməlidir.Müştərilər fərqli ehtiyaclarına və xüsusiyyətlərinə görə seqmentləşdirilə bilər.
Əsas növlər:
- Kütləvi bazar (Mass market): spesifik seqmentləşmə yoxdur (məs., avtomobil sənayesi).
- Niş bazar (Niche market): ixtisaslaşmış ehtiyaclara əsaslanır (məs., Rolex).
- Seqmentləşdirilmiş bazar (Segmented): mövcud seqmentlər daxilində əlavə fərqləndirmə aparılır (məs., yaş, gəlir, cins).
- Müxtəlifləşdirilmiş bazar (Diversified): müxtəlif ehtiyaclara malik fərqli müştəri qruplarına xidmət göstərilir.
- Çox tərəfli platforma (Multi-sided platform): bir-birindən asılı müştəri seqmentləri arasında qarşılıqlı xidmət (məs., kredit kart şirkətləri).
- Kanallar (Channels): Şirkət öz dəyər təklifini (value proposition) müştərilərə hansı yollarla çatdıracağını müəyyənləşdirir.
- Kanallar öz satış məntəqələri, tərəfdaş distribyutorlar və ya hər ikisinin birləşməsi vasitəsilə ola bilər.
- Müştəri münasibətləri (Customer relationships): Şirkət müştərilərlə necə əlaqə qurmaq istədiyini müəyyənləşdirir.
- Buraya yeni müştərilərin cəlbi, mövcud müştərilərin saxlanılması və gəlirin artırılması daxildir.
Əsas formalar:
- Fərdi yardım (Personal assistance)
- Xüsusi fərdi yardım (Dedicated personal assistance)
- Özünəxidmət (Self-service)
- Avtomatlaşdırılmış xidmətlər (Automated services)
- İcma (Communities)
- Birgə yaradılma (Co-creation)
- ↑ Barquet, Ana Paula B., və b. "Business model elements for product-service system". Functional Thinking for Value Creation. Springer Berlin Heidelberg, 2011. s. 332–337.
- ↑ De Reuver, Mark, Harry Bouwman və Timber Haaker. "Business model roadmapping: A practical approach to come from an existing to a desired business model". International Journal of Innovation Management 17.01 (2013).
- ↑ 1 2 3 Osterwalder, Alexander; Pigneur, Yves; Clark, Tim. Business Model Generation: A Handbook For Visionaries, Game Changers, and Challengers. John Wiley & Sons. 2010. ISBN 9780470876411.
- ↑ Osterwalder, Alexander. "What is a business model?". 5 noyabr 2005.
- ↑ 1 2 Osterwalder, Alexander. The Business Model Ontology: A Proposition In A Design Science Approach (Ph.D. thesis). University of Lausanne. 2004.
- ↑ Carton, Guillaume. "The Story Behind the Business Model Canvas". Entrepreneur & Innovation Exchange. 2 avqust 2021.