Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri dilləri(ərəb. اللهجة الإماراتية) — Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri (BƏƏ) ərazisində danışılan rəsmi, yerli və icma dillərinin ümumi toplusudur.[1] Əsas rəsmi dil ərəb dili olsa da, ölkədə çoxsaylı xarici işçi qüvvəsinin mövcudluğu səbəbilə müxtəlif dillər geniş yayılmışdır. Xüsusilə ingilis dili və Cənubi Asiya dilləri gündəlik həyatın mühüm tərkib hissəsinə çevrilmişdir.[2]
| Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri dilləri | |
|---|---|
| Orijinal adı | اللهجة الإماراتية العربية |
| Təsnifatı | |
| Dil kodları | |
“Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri dilləri” ifadəsi siyasi və coğrafi mənşəyə malikdir. Buradakı “Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri” (ərəb. الإمارات العربية المتحدة) ifadəsi yeddi müstəqil əmirliyin bir dövlət şəklində birləşməsini ifadə edir. "" termini isə ölkədə danışılan bütün rəsmi, qeyri-rəsmi və icma dillərini əhatə edir. Bu ifadə ilə BƏƏ-nin çoxdilli və çoxmədəniyyətli cəmiyyət strukturu vurğulanır.[3]
Ərəb dilinin bölgədə dominantlığı minilliklərə dayanır. İslamın VII əsrdə yayılması ilə ərəb dili dini və siyasi dil kimi ön plana çıxmışdır. XX əsrin ortalarına qədər BƏƏ ərazisi əsasən ərəb tayfalarının yaşadığı bir region idi. [4][5]Lakin 1960–70-ci illərdə neftin kəşfi və sürətli iqtisadi inkişaf nəticəsində ölkəyə böyük sayda xarici işçi qüvvəsi axını başladı. Bu proses nəticəsində hind, urdu, fars və digər dillər gündəlik ünsiyyətdə geniş yer aldı.
BƏƏ 1971-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra ingilis dili, əsasən, keçmiş Britaniya protektoratı dövrünün mirası olaraq təhsildə və dövlət idarələrində yayılmağa davam etdi. Hazırda ölkədə 200-dən artıq dilin danışıldığı qeyd olunur.
Ərəb dili, BƏƏ-nin Konstitusiyasına əsasən ölkənin rəsmi dilidir. Rəsmi yazışmalarda və təhsil sistemində müasir ədəbi ərəb dili istifadə olunur. Lakin gündəlik danışıqda əmirliklərə xas olan dialektlər — xüsusilə Əmirlik ərəb dialekti yayılmışdır.
İngilis dili BƏƏ-də qeyri-rəsmi olaraq ikinci dil hesab olunur. Təhsil, səhiyyə, bankçılıq, turizm və beynəlxalq münasibətlər sahələrində geniş istifadə edilir. Əksər universitet və özəl məktəblərdə əsas tədris dili ingilis dilidir.
BƏƏ əhalisinin böyük hissəsini təşkil edən miqrantlar arasında bir sıra Asiya dilləri geniş yayılmışdır:
Hindistan və Pakistan əsilli əhali arasında aşağıdakı dillər geniş istifadə olunur:
- Hindi
- Urdu
- Malayalam
- Benqal dili
- Punjabi
Bu dillər BƏƏ-dəki icma məktəbləri və sosial mərkəzlərdə də istifadə olunur.
Ölkədə yaşayan İran əsilli sakinlər arasında fars dili danışılır. Tarixi və coğrafi yaxınlıq bu dilin yayılmasına səbəb olmuşdur.
Filippinli icma üzvləri arasında filippin (taqaloq) və digər yerli Filippin dilləri (sebuan, ilokano və s.) geniş istifadə olunur.
Çin, Nepal, Şri-Lanka və Koreya icmaları arasında uyğun olaraq mandarin, kanton, nepal, sinhala və koreya dilləri danışılır.
BƏƏ-də fransız, alman, rus və italyan dilləri də bəzi icmalar və diplomatik dairələr arasında istifadə olunur. Bu dillərin yayılması əsasən turizm və diplomatik münasibətlərlə əlaqəlidir.
BƏƏ hökuməti ərəb dilinin qorunması və inkişafı üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirir. Dövlət məktəblərində ərəb dili əsas tədris vasitəsi kimi qalmaqla yanaşı, ingilis dili də geniş şəkildə tədris olunur. Əlavə olaraq, bəzi məktəblərdə fars, hindi və digər icma dillərinin dərsləri də mövcuddur.
UNESCO və digər beynəlxalq təşkilatlar BƏƏ-dəki dil müxtəlifliyini çoxmədəniyyətli cəmiyyət nümunəsi kimi qiymətləndirir. Əhalinin müxtəlifliyi ölkədə 200-dən çox dilin danışıldığını göstərir.
- ↑ "الرمسة الإماراتية.. بالإنجليزية" (ərəb). Emarat Al Youm. 6 April 2015.
- ↑ Naylor, Hugh. "The word on the street - same-same, but different". The National (ingilis). 2008-10-09. İstifadə tarixi: 2024-03-14.
- ↑ Al-Sobh, Mahmoud A.; Abu-Melhim, Abdel-Rahman H.; Bani-Hani, Nedal A. "Diglossia as a Result of Language Variation in Arabic: Possible Solutions in Light of Language Planning". Journal of Language Teaching and Research. 6 (2). 2015-03-09: 274. doi:10.17507/jltr.0602.05. ISSN 1798-4769.
- ↑ Əhməd Həsən əz-Zəyyad, Tarixul Ədəbil Arabi, s.90
- ↑ Şevqi Dayf, Tarixul Ədəbil Arabi, II/32
- Emirati Dialect Conversation Manual (in Italian)