Dağtərxunu

Dağtərxunu
Dağtərxunu
Elmi təsnifat
	Domen: Eukariotlar Klad: Diaphoretickes Ranqsız: Arxeplastidlər Aləm: Bitkilər Klad: Streptofitlər Klad: Ali bitkilər Klad: Çoxsporlu bitkilər Klad: Borulu bitkilər Klad: Toxumlu bitkilər Klad: Çiçəkli bitkilər Klad: Evdikotlar Klad: Bazal evdikotlar Klad: Superasteridlər Klad: Asteridlər Klad: Kampanulidlər Dəstə: Astraçiçəklilər Fəsilə: Mürəkkəbçiçəklilər Yarımfəsilə: Astrakimilər Triba: Anthemideae Cins: Dağtərxunu
Beynəlxalq elmi adı
	Tanacetum L., 1753;
ITIS	36321
NCBI	99105
EOL	59478

Dağtərxunu (lat. Tanacetum) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Botaniki xarakteristikası

Lələkvarı yarpaqları növbəli, bəzən dilimlidir. Çiçəkləri səbət çiçək qrupunda yerləşir və ikicinsli çoxsaylı boruvarı çiçəklərdən ibarətdir. Toxumu beş tilli, meyvəsi toxumcadır. Şimal yarımkürəsinin qeyri-tropik ölkələrində 50-dən çox, Azərbaycanda isə 4 növü bitir. Yarpaq və çiçəklərində efir yağı, flavonoidlər, aşı maddəsi və alkaloidlər var. Tibdə bağırsaq qurdlarına qarşı işlədilir. Dağtərxunundan insektisid kimi istifadə olunan toz (ovuntu) alınır. Dağtərxunu qaramal üçün zəhərlidir. Bəzən Dağtərxunu cinsi xrizantema (payızgülü) cinsi ilə birləşdirilir.

Təbabətdə

Adi dağtərxunu çiçəklərindən qurd əleyhinə vasitə kimi askaridoz və enterobiozda, eləcə də ödqovucu kimi qaraciyərin, öd kisəsinin və öd yollarının xəstəliklərində istifadə olunur.

Əks göstəriş

Hamiləlik.

İstifadə qaydası

10 q (1 x. q.) xammalın üzərinə 200 ml (1 stəkan) qaynar su tökülür, qaynayan su hamamında 15 dəq. dəmlənir, otaq temperaturunda soyudulur, süzülür. Gündə 3 dəfə, hər dəfə 1-2 xörək qaşığı daxilə qəbul edilir.

Sinonimləri

Heterotipik sinonimləri

Balsamita Mill.
Gymnocline Cass.
Hemipappus K.Koch
Omalanthus Less.
Omalotes DC.
Pontia Bubani
Psanacetum (Less. ex DC.) Spach
Pyrethrum Zinn
Spathipappus Tzvelev

Növləri

Tanacetum abrotanifolium (L.) Druce
Tanacetum abrotanoides K.Bremer & Humphries
Tanacetum achilleifolium (M.Bieb.) Sch.Bip.
Tanacetum akinfiewii (F.N.Alex.) Tzvelev
Tanacetum alatavicum Herder
Tanacetum albanicum (Markgr.) Barina
Tanacetum albipannosum Hub.-Mor. & Grierson
Tanacetum alyssifolium (Bornm.) Grierson
Tanacetum archibaldii Podlech
Tanacetum argenteum (Lam.) Willd.
Tanacetum armenum (DC.) Sch.Bip.
Tanacetum artemisioides Sch.Bip. ex Hook.f.
Tanacetum atkinsonii (C.B.Clarke) Kitam.
Tanacetum aucheri DC.
Tanacetum aucherianum (DC.) Sch.Bip.
Tanacetum audibertii DC.
Tanacetum aureum (Lam.) Greuter, M.V.Agab. & Wagenitz
Azərbaycan dağtərxunu (Tanacetum azerbaidjanicum) (Podlech) Sonboli & Behjou
Tanacetum bachtiaricum Mozaff.
Tanacetum balsamita L.
Tanacetum baltistanicum Podlech
Tanacetum bamianicum Podlech
Tanacetum barclayanum DC.
Tanacetum bipinnatum Sch.Bip.
Tanacetum budjnurdense (Rech.f.) Tzvelev
Tanacetum cadmeum (Boiss.) Heywood
Tanacetum canescens DC.
Tanacetum cappadocicum (DC.) Sch.Bip.
Tanacetum changaicum (Krasch. ex Grubov) K.Bremer & Humphries
Tanacetum chitralense (Podlech) K.Bremer & Humphries
Tanacetum cilicium (Boiss.) Grierson
Tanacetum cinerariifolium (Trevir.) Sch.Bip.
Tanacetum coccineum (Willd.) Grierson
Tanacetum corymbiforme (Tzvelev) K.Bremer & Humphries
Tanacetum corymbosum (L.) Sch.Bip.
Tanacetum crassipes (Stschegl.) Tzvelev
Tanacetum daghestanicum (Boiss.) Chandjian
Tanacetum densum (Labill.) Sch.Bip.
Tanacetum depauperatum (Post) Grierson
Tanacetum dumosum Boiss.
Tanacetum eginense (Hausskn. ex Bornm.) Grierson
Tanacetum elbursense Mozaff.
Tanacetum emodi R.Khan
Tanacetum erzincanense Korkmaz, Kandemir & Ilhan
Tanacetum falconeri Hook.f.
Tanacetum galae (Popov) Nevski
Tanacetum germanicopolitanum (Bornm. & Heimerl) Grierson
Tanacetum ghoratense Podlech
Tanacetum griffithii (C.B.Clarke) Muradyan
Tanacetum haradjanii (Rech.f.) Grierson
Tanacetum haussknechtii (Bornm.) Grierson
Tanacetum heterotomum (Bornm.) Grierson
Tanacetum hissaricum (Krasch.) K.Bremer & Humphries
Tanacetum hololeucum (Bornm.) Podlech
Tanacetum isfahanicum Sonboli & Naderifar
Tanacetum joharchii Sonboli & Kaz.Osaloo
Tanacetum karelinii Tzvelev
Tanacetum kaschgarianum K.Bremer & Humphries
Tanacetum kelleri (Krylov & Plotn.) Takht.
Tanacetum kittaryanum (C.A.Mey.) Tzvelev
Tanacetum kotschyi (Boiss.) Grierson
Tanacetum krylovianum (Krasch.) K.Bremer & Humphries
Tanacetum kurdistanicum Maroofi & Rastegar
Tanacetum lanuginosum Sch.Bip. & Herder
Tanacetum larvatum (Griseb. ex Pant.) Hayek
Tanacetum leptophyllum (Steven ex M.Bieb.) Sch.Bip.
Tanacetum macrocephalum Pamp.
Tanacetum macrophyllum (Waldst. & Kit.) Sch.Bip.
Tanacetum marionii (Albov) K.Bremer & Humphries
Tanacetum maymanense Podlech
Minyarpaq dağtərxunu (Tanacetum millefolium) (L.) Tzvelev
Tanacetum mindshelkense Kovalevsk.
Tanacetum mucroniferum Hub.-Mor. & Grierson
Tanacetum mucronulatum (Hoffmanns. & Link) Heywood
Tanacetum munzurdaghensis Yıld.
Tanacetum musilii (Velen.) Soldano
Tanacetum nitens (Boiss. & Noë) Grierson
Tanacetum nivale Sch.Bip.
Tanacetum niveum (Lag.) Sch.Bip.
Tanacetum nuristanicum Podlech
Tanacetum odessanum (Klokov) Tzvelev
Tanacetum oltense (Sosn.) Grierson
Tanacetum oxystegium (Sosn.) Grierson
Tanacetum paczoskii (Zefir.) Tzvelev
Tanacetum pakistanicum Podlech
Tanacetum paradoxum Bornm.
Tanacetum partheniifolium (Willd.) Sch.Bip.
Tanacetum parthenium (L.) Sch.Bip.
Tanacetum petrareum (C.Shih) K.Bremer & Humphries
Tanacetum peucedanifolium (Sosn.) K.Bremer & Humphries
Tanacetum pinnatum Boiss.
Tanacetum polycephalum Sch.Bip.
Tanacetum porphyrostephanum (Rech.f.) K.Bremer & Humphries
Tanacetum poteriifolium (Ledeb. ex Nordm.) Grierson
Tanacetum praeteritum (Horw.) Heywood
Tanacetum pulchellum (Turcz. ex DC.) Sch.Bip.
Tanacetum pulchrum (Ledeb.) Sch.Bip.
Tanacetum punctatum (Desr.) Grierson
Tanacetum richterioides (C.Winkl.) K.Bremer & Humphries
Tanacetum robustum Hook.f. & Thomson ex C.B.Clarke
Tanacetum roylei (DC.) Podlech
Tanacetum salsugineum Podlech
Tanacetum sanguineum (Parsa) Parsa
Tanacetum santolina C.Winkl.
Tanacetum saryarkense Kamelin
Tanacetum saxicola (Krasch.) Tzvelev
Tanacetum scopulorum (Krasch.) Tzvelev
Tanacetum sericeum (Adams) Sch.Bip.
Tanacetum silaifolium (Steven ex DC.) Sch.Bip.
Tanacetum silvicola Podlech
Tanacetum sinaicum (Fresen.) Delile ex K.Bremer & Humphries
Tanacetum sipikorense (Bornm.) Grierson
Tanacetum sonbolii Mozaff.
Tanacetum songaricum (Tzvelev) K.Bremer & Humphries
Tanacetum sorbifolium (Boiss.) Grierson
Tanacetum stapfianum (Rech.f.) Podlech
Tanacetum stoliczkae (C.B.Clarke) R.Khan
Tanacetum tabrisianum (Boiss.) Sosn. & Takht.
Tanacetum tanacetoides (DC.) Tzvelev
Tanacetum tarighii Sonboli
Tanacetum tatsienense (Bureau & Franch.) K.Bremer & Humphries
Tanacetum tenuissimum (Trautv.) Grossh.
Tanacetum tirinense Podlech
Tanacetum tomentellum (Boiss.) Grierson
Tanacetum transiliense Herder
Tanacetum tricholobum (Sosn. ex Manden.) Chandjian
Tanacetum trifoliolatum Podlech
Tanacetum ulutavicum Tzvelev
Tanacetum uniflorum (Fisch. & C.A.Mey. ex DC.) Sch.Bip.
Tanacetum urmiense Tabad, Maroofi & Rastegar
Tanacetum vahlii DC.
Adi dağtərxunu (Tanacetum vulgare) L.
Tanacetum yabrudae (Mouterde) Charpin & Dittrich
Tanacetum zahlbruckneri (Nábělek) Grierson
Tanacetum zangezuricum Chandjian

İstinadlar

↑ Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 366. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
↑ Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 843.

Həmçinin bax

[_de14b24cce5c01de-1] Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 366. doi:10.5962/BHL.TITLE.746

[_0a04a340beb60c54-2] Linnæi C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 2. S. 843.

[1]

[2]