Bibb Latane (ing. Bibb Latané; 19 iyul 1937[1]) — amerikalı sosial psixoloq, insanların qrup şəraitində davranışlarını, xüsusilə də sosial təsir, məsuliyyətin paylaşılması və müşahidəçi effekti (ing. bystander effect) sahəsində aparılmış araşdırmaları ilə tanınır. Əsasən Cohn Darli ilə birlikdə 1960-cı illərdə həyata keçirdikləri eksperimentlərlə tanınmışdır.[2]
| Bibb Latane | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 19 iyul 1937[1] (88 yaş) |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | psixoloq |
| Elmi dərəcələri |
|
Bibb Latane 1937-ci ildə ABŞ-ın Ohayo ştatında anadan olmuşdur.[3] O, Şimali Karolina Universitetində psixologiya üzrə bakalavr dərəcəsi almış, daha sonra isə Minnesota Universitetində doktorantura təhsilini tamamlamışdır. Akademik fəaliyyətinə Yel Universitetində başlamış və uzun illər Florida Atlantik Universitetində çalışmışdır.[4]
Latane-nin araşdırmaları əsasən sosial təsir və qrup davranışı üzərində cəmlənmişdir.[5] O, insanın sosial vəziyyətdən necə təsirləndiyini, xüsusilə də fərdlərin başqalarının yanında olarkən davranışlarında hansı dəyişikliklərin baş verdiyini araşdırmışdır.[6]
Ən məşhur töhfəsi məsuliyyətin yayılması və müşahidəçi effekti nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyəyə əsasən, insanlar başqalarının da yardım göstərə biləcəyini düşünərək, fövqəladə vəziyyətlərdə daha passiv davranırlar.
- Kitti Conoveze hadisəsi — 1964-cü ildə baş vermiş bu real hadisə əsasında Latane və Darli insanların fövqəladə vəziyyətlərdə necə reaksiya verdiklərini öyrənmək üçün laboratoriya şəraitində bir sıra eksperimentlər keçirmişlər.[7]
- Duman otağı təcrübəsi (ing. Smoke-filled room experiment) — bu təcrübədə iştirakçılar otaqda tək və ya başqaları ilə birlikdə olarkən otağa yayılan dumanı fərq edib-etməmələrinə görə reaksiyaları müşahidə olunmuşdur.
- Əsas nəzəriyyələri
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Library of Congress Authorities (ing.). Library of Congress.
- ↑ Darley, J. M., & Latané, B. (1968). Bystander intervention in emergencies: Diffusion of responsibility. Journal of Personality and Social Psychology, 8, 377–383.
- ↑ Brest, Paul; Krieger, Linda Hamilton. Problem Solving, Decision Making, and Professional Judgment: A Guide for Lawyers and Policymakers. New York: Oxford University Press. 2010. 544. ISBN 9780195366327.
- ↑ "Human Science Project Creates Close Community". 2004-11-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2004-03-24.
- ↑ Forsyth, Donelson R. Group Dynamics. Belmont, CA: Wadsworth Cengage Learning. 2009. 183. ISBN 9780495599524.
- ↑ Latané, B., & Bourgeois, M. J. (1996). Experimental evidence for dynamic social impact: The emergence of subcultures in electronic groups. Journal of Communication, 46, 35–47.
- ↑ Breckler, Steven J.; Olson, James; Wiggins, Elizabeth. Social Psychology Alive. Belmont, CA: Thomson Wadsworth. 2005. 398. ISBN 0534578349.
- ↑ "History & Archives: AAAS Prize for Behavioral Science Research". May 2004. 2013-05-09 tarixində arxivləşdirilib.