Beynəlxalq ticarətin tarixi xronologiyası, müxtəlif ölkələr arasında ticarətə təsir edən mühüm hadisələri qeyd edir.[1]
Millət-dövlətin yaranmasından əvvəlki dövrü nəzərə alaraq, "beynəlxalq" ticarət termini literal mənada tətbiq oluna bilməzdi, amma sadəcə olaraq uzun məsafələr üzərindən ticarət mənasına gəlirdi[2].
- Eramızdan əvvəl 4800-cü illərdə atın əhliləşdirilməsi, eramızdan əvvəl 3700-cü illərdə at sürmənin inkişafına və Orta Asiya çöllərində uzun məsafələrə səyahət etməyə imkan yaratdı.[3]
- İndus və Mesopotamiya ticarəti
- Eramızdan əvvəl XIX əsrə aid qeydlər Kapadokiyadakı Kaneşdə Assuriya ticarət koloniyasının mövcud olduğunu göstərir.
- Eramızdan əvvəl 2000-ci illərdə dəvələrin əhliləşdirilməsi ərəb köçərilərinə Uzaq Şərqdən ədviyyat və ipək ticarətinə nəzarət etməyə imkan verdi.[4]
- Misirlilər Qırmızı dənizdə ticarətlə məşğul olurdular, "Punt ölkəsi"ndən və Ərəbistandan ədviyyatlar gətirirdilər.
- Olmec mədəniyyəti (e.ə. 1200-400) çoxallahlı panteon, monumental memarlıq və sənətkarlıq məhsulları ilə bir mədəniyyət yaratdı, bu mədəniyyət obsidian, nefrit və dəbdəbəli quş tükləri üçün uzun məsafəli ticarət vasitəsilə Mesoamerikaya yayıldı.
- Çavin (e.ə. 900-250) Perunun şimal sahillərində və Tiuanako (550-1000) Andlarda, lama karvanlarından istifadə edərək ticarət şəbəkələrindən varlanaraq böyük şəhərlər və daş məbədlər inşa etdilər. And dağları boyunca ticarət, mısır, lama yunu və koka daşınmasına imkan verirdi.[5]
- Hindistan malları ərəb gəmiləri ilə Ədənə daşınırdı. Yük Hindistan və Misir ticarətinin bir hissəsi olaraq göndərilirdi.
- Ezion-Geberdə təchiz edilmiş Suriya donanması olan "Farsis gəmiləri" Şərqə bir neçə ticarət səfəri edərək, qızıl, gümüş, fil sümüyü və qiymətli daşlar gətirirdilər.[6]
- Ərəb ticarət marşrutları (VII-XX əsrlər) — ərəb tacirləri İslam dünyası ilə Avropa və Asiya arasında ticarət əlaqələri qurmuşdular.[7][8]
- Böyük coğrafi kəşflər (XV-XVI əsrlər) — Kolumb, Vasko da Qama və Magellan kimi dənizçilər yeni qitələri və dəniz marşrutlarını açaraq qlobal ticarət əlaqələrinin başlanğıcını qoydular.[9]
- Kölə ticarəti (XVI-XIX əsrlər) — Avropa, Afrika və Amerika arasında üçbucaq ticarəti iqtisadiyyata təsir edən mənfi, lakin mühüm bir amil oldu.[10]
- Sənaye inqilabı (XVIII-XIX əsrlər) — sənaye istehsalının artması beynəlxalq ticarəti gücləndirdi və qlobal bazarlar yaratdı.[11]
- Beynəlxalq ticarət təşkilatları (XX əsr) — 1947-ci ildə GATT (Ticarət və Tariflər üzrə Baş Saziş) və 1995-ci ildə onun əsasında yaradılan ÜTT (Ümumdünya Ticarət Təşkilatı) beynəlxalq ticarəti tənzimləyən əsas qurumlar oldu.
- Rəqəmsal ticarət (XXI əsr) — internetin inkişafı beynəlxalq e-ticarətin, xüsusən də platformalar (Amazon, Alibaba) vasitəsilə qlobal alış-verişin artmasına səbəb oldu.[12]
- ↑ Burkholder, Mark A., 1943-. Colonial Latin America. Johnson, Lyman L. (Tenth). New York. 2019. ISBN 978-0-19-064240-2. OCLC 1015274908. 2022-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 56–63. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 50–55, 111–118, 175–189. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 16–27, 131–148, 240–248. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 119–124, 175–182, 190–199. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 69–74. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 135–142, 215–221. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ International Monetary Fund Research Dept. World Economic Outlook, May 1997: Globalization: Opportunities and Challenges. International Monetary Fund. 1997. səh. 113. ISBN 9781455278886.
- ↑ FAUVELLE, FRANÇOIS-XAVIER; Tice, Troy. The Golden Rhinoceros: Histories of the African Middle Ages. Princeton University Press. 2018. 28–35. ISBN 978-0-691-18126-4. JSTOR j.ctvc77kzq. 2022-12-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.
- ↑ Golden, Peter B. Central Asia in world history. Oxford: Oxford University Press. 2011. ISBN 978-0-19-971367-7. OCLC 704277179.
- ↑ Lipman, Jonathan Neaman. Modern East Asia : an integrated history. Molony, Barbara., Robinson, Michael Edson. Boston: Pearson. 2012. ISBN 978-0-321-23490-2. OCLC 707842587.
- ↑ Moutoukias, Zacarias. "Power, Corruption, and Commerce: The Making of the Local Administrative Structure in Seventeenth-Century Buenos Aires". The Hispanic American Historical Review. 68 (4). 1988: 771–801. doi:10.2307/2515681. ISSN 0018-2168. JSTOR 2515681. 2022-04-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-22.