Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinBeynəlxalq Rotary Təşkilatı (ing. Rotary International) — dünyanın ən böyük xidmət təşkilatlarından biridir. Təşkilatın saytında da qeyd edildiyi kimi, Rotarinin missiyası[3]: "Başqalarına xidmət göstərmək, dürüstlüyü təşviq etmək, biznes, peşəkarlar və icma liderlərinin dostluğu vasitəsilə dünya anlayışını, xoş niyyəti və sülhü inkişaf etdirməkdir". Siyasi və dini olmayan bir təşkilatdır. Beynəlxalq Rotary Təşkilatına üzvü olan dünya üzrə 46000-dən çox Rotary Klubu olduğu bilinir var və bu klubların1.4 mliyon nəfərdən çox üzvü var[4]. Klub üzvlərinə eyni zamanda Rotarian da deyilir. Rotarianlar həftədə bir dəfə rəsmi və ya qeyri-rəsmi görüşlər təşkil edib insanlığa faydalı ola biləcək layihələrin təşkili və onların gedişi barədə bir-birlərini məlumatlandırırlar.
| Beynəlxalq Rotary Təşkilatı R.I.[1] | |
|---|---|
 | |
| Növü | qeyri-hökumət təşkilatı |
| Şüar | Ən yaxşı xidmət edənlər daha çox qazanırlar (They benefit most, who serve best) |
| Yaranma tarixi | 23 fevral 1905, 1905[2] |
| Rəsmi dili | |
| Mərkəzi |
|
| Qurucusu | |
| Prezident | Qordon R. Mcİnalli |
| Üzvləri | 1,4 milyon |
| Mükafatları |
.jpg){kind=small} Xidmət Ordeni (Portuqaliya ) |
| rotary.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk Rotary Klubu 23 fevral 1905-ci ildə Çikaqoda Pol Harris tərəfindən təsis edilmişdir[5]. Pol 1896-cı ildə vəkil işləmək üçün Çikaqoya getdi. Bir gün o, dostuna baş çəkməyə gedir və birlikdə nahar edirlər. Nahardan sonra dostu ilə evin ətrafında gəzərkən dostu onu mağazalarda işləyən tacirlərlə tanış etdi. Məhz burada Paul klub yaratmaq ideyası ilə çıxış etdi. O, elə bir klub yaratmalı idi ki, kiçik icmalarda iş adamları arasında dostluq ruhu yenidən formalaşsın. 23 fevral 1905-ci ildə Paul Harris və üç dostu ilk klubu yaratdılar. Bu dostlar: Silvester Schiele kömür taciri; Gustavus Loehr mədən mühəndisi, Hiram Elmer Shorey isə dərzi idi. Pol Harris bu klubu Rotary adlandırdı, çünki üzvlər rotasiya əsasında müxtəlif iş yerlərində görüşürdülər. Klubun üzvlərinin sayı sürətlə artdı. Qısa müddətdə Rotary Klubunun mühüm xidmət hərəkatına çevrilə biləcəyi görüldü və Rotarinin dərhal başqa şəhərlərə köçürülməsinə qərar verildi.
Rotari üzvləri üçün şəxsi və peşəkar münasibətlərdə davranış və qərar qəbuletmə zamanı istifadə olunan bu test, təşkilatın etik irsinin mühüm sütunlarından biridir.[6][7][8] “Dörd sual testi” ilk dəfə 1932-ci ildə Rotari üzvü Herbert J. Taylor tərəfindən Club Aluminum şirkətini iflasdan xilas etmək üçün hazırlanmış etik ölçü kimi ortaya çıxıb.[9][10] Rotari təşkilatı bu testi 1943-cü ildə mənimsəmişdir. Bu test 100-dən çox dilə tərcümə olunub və Rotari klublarında geniş istifadə edilir. Müasir dövrdə — xüsusilə “post-truth” (yəni həqiqət anlayışının bulanıqlaşdığı) dövrdə — bu testin “Bu həqiqətdirmi?” sualı daha da vacib hala gəlib.[11] Bir çox Rotari bölgəsində məktəblərdə “Four-Way Test” mövzusunda nitq müsabiqələri keçirilir — tələbələr bu etik suallar əsasında aktual sosial və əxlaqi mövzular üzrə çıxışlar edirlər.[10]
Dörd sual testi belədir — düşündüyümüzə, dediyimizə və etdiyimizə dair dörd sual:
- Bu həqiqətdirmi?
- Bu, əlaqədar olan hamı üçün ədalətlidirmi?
- Bu, xeyirxahlığı və dostluğu möhkəmləndirəcəkmi?
- Bu, əlaqədar olan hər kəs üçün faydalı olacaqmı?
Hər sualın qısa fəlsəfi izahı:
“Bu həqiqətdirmi?” — Bu sual insanı yalnız görünüş və iddialar üzərində yox, reallıq, dürüstlük və dürüstlük prinsipinə əsaslanmağa çağırır. Hər fikir, söz və hərəkət özündə subyektiv və obyektiv elementlər daşıyır; bu sual onları ayırmağa stimul verir.[8]
“Bu, əlaqədar olan hamı üçün ədalətlidirmi?” — Burada ədalət yalnız bir tərəfə üstünlük vermək yox, balanslı yanaşma deməkdir. Bu sual qərarların təsirlərini bütün tərəflər üzərində ölçməyə yönəldir.[12]
“Bu, xeyirxahlığı və dostluğu möhkəmləndirəcəkmi?” — Bu sual insanları yalnız qazanmaq məqsədli yanaşmadan çıxarıb, münasibətlərin güclənməsi, etibarın formalaşması və əlaqələrin möhkəmlənməsi istiqamətində düşünməyə vadar edir.[13]
“Bu, əlaqədar olan hər kəs üçün faydalı olacaqmı?” — Burada məqsəd mənəvi və maddi baxımdan fayda yaratmaqdır; təkcə öz xeyrimiz üçün yox, həm də başqalarının rifahı üçün düşünmək. Fayda həm qısa, həm də uzunmüddətli ola bilər.[12][13]
Rotarian hansı hallarda bu testi tətbiq etməlidir:
Rotari üzvü bu testə aşağıdakı situasiyalarda müraciət etməlidir:
- Peşəkar və iş qərarları zamanı — məsələn, layihələr, əməkdaşlıqlar, maliyyə vəsaitlərinin paylaşılması.
- QHT/Təşəbbüs fəaliyyətlərində — hansı tədbir təşkil olunmalıdır, hansı tərəfdaşlarla, hansı məqsədlə.
- Etik ikililər və problemlər yarananda — hansı seçimi etmək daha doğru olar.
- Kommunikasiya və açıqlamalar zamanı — nə demək, necə demək və kimlər üçün demək sualları ortaya çıxanda.
Təşkilatın strukturu əməkdaşlıq və effektiv layihənin həyata keçirilməsini asanlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Beynəlxalq Rotary-nin strukturunun əsas komponentlərinin qısa icmalı:
- Klublar - Rotarinin əsasını təşkil edir və üzvlərin bir araya gəldiyi, xidmət layihələrinin planlaşdırılıb həyata keçirildiyi əsas bölmə rolunu oynayır. Rotary yerli klublar vasitəsilə aşağı səviyyədə təşkil olunur.
- Districts (Rayonlar) - Klublar coğrafi rayonlarda qruplaşdırılıb və hər birinə rayon Qubernatoru rəhbərlik edir. Rayonlar klublarla Beynəlxalq Rotary təşkilatı arasında vasitəçi rolunu oynayır.
- Zonalar - Beynəlxalq Rotary çoxlu rayonlardan ibarət zonalara bölünür. Zonalar Rotary fəaliyyətləri üçün əlavə dəstək və koordinasiyanı təmin edir və Beynəlxalq Rotariyanın prezidentinin seçilməsində rol oynayırlar.
- Beynəlxalq Rotary Şurası - təşkilatın siyasətinə və maliyyəsinə nəzarət etməkdən məsuldur. Beynəlxalq Rotary Şurası Rotary üzvləri tərəfindən seçilən Prezident, seçilmiş Prezident, Baş Katib və müxtəlif Direktorlardan ibarətdir.
- Prezident və seçilmiş Prezident - Prezident bir illik müddətə xidmət edir və Beynəlxalq Rotary-nin baş icraçı direktorudur. Seçilmiş Prezident bir il əvvəl seçilir və rahat keçidi təmin etmək üçün Prezidentlə sıx əməkdaşlıq edir.
- Baş katib - Şura tərəfindən təyin edilir və Beynəlxalq Rotary-nin baş əməliyyat direktoru kimi gündəlik əməliyyatları idarə edir.
- Qanunvericilik Şurası - Bu, Rotarinin rəhbər sənədlərini nəzərdən keçirmək və yeniləmək üçün üç ildən bir toplanan qanunverici orqandır.
- Rotaract və Interact - Beynəlxalq Rotary təşkilatı gənclər proqramlarına, o cümlədən oxşar strukturlara malik gənc yetkinlər üçün Rotaract və yeniyetmələr üçün Interact-a sponsorluq edir.
Bütövlükdə, Beynəlxalq Rotary-nin strukturu klublar vasitəsilə yerli iştirakı təşviq edərək təsirli xidmət layihələri və təşəbbüslərinin həyata keçirilməsinin üçün qlobal koordinasiya çərçivəsini təmin etməkdən ibarətdir.
Beynəlxalq Rotary-nin Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) ilə tərəfdaşlığı 1942-ci ildə Rotary klublarının Londonda BMT-nin Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı (UNESCO) üçün təşkil olunan konfransı vaxtına təsadüf edir. 1945-ci ildə Rotarianlar BMT Nizamnaməsinin hazırlanmasında əsas rol oynayıblar. Soyuq Müharibə dövründə Rotary siyasi iştirakını azaldsa da, BMT-nin fəaliyyətlərində marağını qoruyub saxladı. 1980-ci illərin ortalarında PolioPlus proqramı yeni əməkdaşlığa təkan verdi. 1991-ci ildə BMT ilə əlaqələri gücləndirmək üçün məsləhətçi statusunu vurğulayan 10 bənddən ibarət plan təsdiq edildi. Rotary Nümayəndələr Şəbəkəsi illər keçdikcə genişləndi və BMT-nin əsas ofis və agentliklərini əhatə etdi. Yüksək məşvərətçi statusuna malik Rotary BMT sistemində ən hörmətli qeyri-hökumət təşkilatı olaraq qalır. Rotary Nümayəndələri BMT rəsmiləri ilə Rotary proqramları arasında əlaqələri asanlaşdırır, Rotary Günlərin i təşkil edir və üzvlərin təhsilinə töhfə verirlər. Hər il təyin olunan bu nümayəndələr Rotarinin məqsədlərinə uyğunlaşmaq üçün təlimlər alırlar. Əslində, Beynəlxalq Rotary-nin BMT ilə əməkdaşlığı dinamik və təsirli tərəfdaşlığa çevrilərək qlobal anlaşma və sülhə uzunmüddətli öhdəliyi əks etdirir.
- ↑ 1 2 https://esango.un.org/civilsociety/showProfileDetail.do?method=showProfileDetails&profileCode=1049.
- ↑ ROR Data. v1.19 2023. doi:10.5281/ZENODO.7644942
- ↑ "Rotary-nin missiyası". www.rotary.org (ingilis). 15 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 sentyabr 2023.
- ↑ "Rotary haqqında". rotary.org. 15 noyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 sentyabr 2023.
- ↑ "Paul Harris Fellows". 31 mart 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 oktyabr 2023.
- ↑ Guiding principles
- ↑ "History of The Four Way Test, Rotary's Ethical Guideline". Rotary Club of Humble (ingilis). İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 "Wayback Machine" (PDF). www.dacdb.com. İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- ↑ "History of The Four Way Test, Rotary's Ethical Guideline". Rotary Club of Humble (ingilis). İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 "The Four Way Speech Contest: General Information | District 6630". rotarydistrict6630.org (ingilis). İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- ↑ "The Four-Way Test in a post-truth era". www.rotary.org (ingilis). İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 "Why The 4-Way Test? | District 6630". rotarydistrict6630.org (ingilis). İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- ↑ 1 2 rotaryservice. "A creative look at the Four-Way Test". Service in Action (ingilis). 27 fevral 2019. İstifadə tarixi: 9 oktyabr 2025.
- Charles, Jeffrey A. Service Clubs in American Society: Rotary, Kiwanis, and Lions. University of Illinois Press. 1993. ISBN 978-0252020155.
- Goff, Brendan. Rotary International and the Selling of American Capitalism (Harvard University Press, 2021); emphasis on the international aspects of Rotary International.
- Lewis, Su Lin, "Rotary International's 'Acid Test': Multi-ethnic Associational Life in 1930s Southeast Asia," Journal of Global History, 7 (July 2012), 302–34.
- A brief history on UN and Rotary
- Rotary Day at the United Nations