Berlinqton (ing. Burlington) — ABŞ-ın Vermont ştatının ən sıx məskunlaşmış şəhəri və Çittenden dairəsinin inzibati mərkəzi. Kanada–Amerika Birləşmiş Ştatları sərhədinin 72 km (45 mil) cənubunda və Monrealın 153 km (95 mil) cənubunda yerləşir. 2020-ci il ABŞ əhalisinin siyahıyaalınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 44,743 nəfər idi. Bu, ABŞ-ın 50 ştatında öz ştatının ən böyük şəhəri olan ən az əhalisi olan şəhərdir.
| Berlinqton | |||
|---|---|---|---|
| Burlington | |||
 | |||
|
|||
| 44°29′15″ şm. e. 73°13′53″ q. u.HGYO | |||
| Ölkə | |||
| Tarixi və coğrafiyası | |||
| Əsası qoyulub | 1783 | ||
| Sahəsi | |||
| Mərkəzin hündürlüyü | 61 ± 1 m | ||
| Əhalisi | |||
| Əhalisi | |||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||
| Telefon kodu | +1 802 | ||
| Poçt indeksi | 05401–05402[5], 05405–05406[5], 05408[5], 5401, 5406 | ||
| Nəqliyyat kodu | 802 | ||
| Digər | |||
| burlingtonvt.gov | |||
  Berlinqton | |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
![Bayraq[d]](/?q=Fayl:Flag_of_Burlington,_Vermont.svg)
Bölgənin ali təhsil mərkəzi olan Berlinqton, Vermont Universitetinin (UVM) və Şamplen Kollecinin yerləşdiyi şəhərdir. Vermontun ən böyük xəstəxanası olan UVM Tibb Mərkəzi də şəhər daxilindədir. Berlinqton şəhəri Vermontun ən böyük hava limanı olan Patrik Lihi Berlinqton Beynəlxalq Hava Limanına sahibdir; hava limanı qonşu Cənubi Berlinqtonda yerləşir. 2015-ci ildə Berlinqton ABŞ-da tamamilə bərpa olunan enerji ilə işləyən ilk şəhər oldu.
Berlinqton adının mənşəyi ilə bağlı iki fərziyyə mövcuddur. Birinci fərziyyəyə görə, şəhər Riçard Boyl, 3-cü Berlinqton Qrafının şərəfinə adlandırılıb. İkinci fərziyyəyə əsasən isə, ad Nyu-Yorkun nüfuzlu və varlı Burling ailəsinə ithaf edilib. Həmin ailənin üzvləri şəhərin rəsmi torpaq sahibləri arasında qeyd olunmasa da, qonşu bölgələrdə geniş torpaq sahələrinə sahib idilər və bəzi ərazilər Berlinqton ilə eyni gündə onlara verilmişdi.
Berlinqton, Nyu-Hempşir qrantlarından biri kimi, 7 iyun 1763-cü ildə New Hampshire koloniyasının qubernatoru Benning Wentworth tərəfindən Samuel Willis və daha 63 nəfərə verildi. 1775-ci ilin yayında məskunlaşanlar burada torpaq təmizləməyə və bir neçə kütük ev tikməyə başladılar, lakin Amerika İnqilabi Müharibəsinin başlanması daimi məskunlaşmanı gecikdirdi. Şəhər 1785-ci ildə təşkil olundu. 5 sentyabr 1901-ci ildə ABŞ-ın vitse-prezidenti Teodor Ruzvelt Berlinqtonda Vətəndaş Müharibəsi veteranlarına müraciət etdi. Doqquz gün sonra, Prezident MakKinlinin vəfatı ilə Ruzvelt ABŞ prezidenti oldu.
2021-ci ildə İsrail-Fələstin münaqişəsindən sonra şəhər şurası 13 sentyabrda "Fələstin xalqı ilə həmrəylik haqqında qətnamə" ilə bağlı səsvermə keçirməyi planlaşdırdı. Qətnamə şəhər şurasını "Fələstin xalqı ilə həmrəyliyini ifadə etməyə, anti-boykot qanunvericiliyini pisləməyə və İsrailə qarşı zorakılıqsız təzyiq göstərməyi hədəfləyən Fələstin rəhbərliyindəki Boykot, İnvestisiyaların Geri Çəkilməsi və Sanksiyalar (BDS) hərəkatını dəstəkləməyə" çağırırdı. Qətnamənin müəllifləri onun əsaslandırmasını Qərb Sahilində İsrail məskunlaşmaları, Qəzzanın "hərbi mühasirə və iqtisadi blokadası", eləcə də ABŞ-ın İsrailə hərbi yardımı ilə əlaqələndirirdilər. Onlar həmçinin Human Rights Watch və B’Tselem təşkilatlarının İsraili aparteid cinayətində günahlandıran hesabatlarına istinad edirdilər.
Amerika Yəhudi Komitəsi qətnaməni "yanıldıcı və birtərəfli" adlandırdı və onun yalnız İsrailə yönəlməsini tənqid etdi. Yerli ravvinlər və ictimai qrupların koalisiyası qətnaməni Yəhudi yüksək bayramları (Roş Haşana və Yom Kipur) arasında keçirilən səsvermənin vaxtına və antisemitizmin artacağı qorxusuna görə pislədi. Berlinqtonun keçmiş meri Miro Vaynberqer qətnaməni "uyğunsuz və zərərli" adlandırdı. Şəhər şurası 6–5 səs fərqi ilə qətnaməni geri çəkməyə qərar verdi.
2023-cü ildə Şükranlıq günü tətilində üç fələstinli-amerikalı tələbə silahlı hücuma məruz qaldı və yaralandı.
Berlinqton şəhəri Çamplain gölünün şərq sahilində, Şelbern Körfəzinin şimalında yerləşir. O, Vinuski çayının mənsəbindən təxminən 9,7 km (6 mil) cənuba uzanan bir torpaq zolağında tikilib və sahildən 91 metr (300 fut) hündürlüyə qədər qalxır.
XIX əsrdə şəhərin indiki mərkəzində böyük bir dərənin olduğu yer tullantılar və çirkab suları ilə doldurularaq inkişafa yer açmaq üçün düzəldildi.
2020-ci il ABŞ əhalisinin siyahıyaalınmasına görə, Burlingtonda 44,743 nəfər yaşayırdı. Şəhərin irqi tərkibi belə idi:
- 85,6% Ağ
- 4,4% Qara və ya Afrika mənşəli amerikalı
- 0,4% Amerikan Hindisi
- 4,6% Asiyalı
- 4,8% iki və ya daha çox irqdən olanlar
Latınamerikalı və ya ispan mənşəli əhali ümumi əhalinin 3,8%-ni təşkil edirdi. Şəhərdə 17,174 ev təsərrüfatı vardı və hər ev təsərrüfatında orta hesabla 2,16 nəfər yaşayırdı.
2017–2021-ci illər üçün aparılan Amerika İcma Sorğusuna görə, şəhərdə ev təsərrüfatlarının orta illik gəliri 59,331 dollar idi. Tam iş günü işləyən kişilər üçün bu rəqəm 50,552 dollar, qadınlar üçün isə 38,418 dollar təşkil edirdi. Şəhərin adambaşına düşən gəliri 34,054 dollar idi. Əhalinin təxminən 23,8%-i yoxsulluq həddindən aşağı yaşayırdı.
Evdar-yaşayış binalarının orta dəyəri 338,100 dollar idi.
Berlinqton iqtisadiyyatı təhsil, səhiyyə xidmətləri, ticarət, nəqliyyat, kommunal xidmətlər və bəzi istehsalat sahələrinə əsaslanır. Fevral 2023-cü ildə şəhərdə işsizlik səviyyəsi 2,1% idi. 2022-ci ildə orta illik əmək haqqı 63,180 dollar, ştat üzrə isə 59,190 dollar idi.
2019-cu ildə Moody's şəhərin kredit reytinqini "yüksək" keyfiyyətli Aa3 səviyyəsində qiymətləndirdi.
Şəhərin və ümumilikdə ştatın ən böyük işəgötürənləri Vermont Universiteti Tibb Mərkəzi (8,200-dən çox işçi) və Vermont Universitetidir (4,125 işçi).
Berlinqtonda fəaliyyət göstərən şirkətlər arasında restoran avadanlığı istehsal edən Blodgett Ovens, General Electric-in səhiyyə proqram təminatı şöbəsi və General Dynamics-in 450 işçisi olan Silah və Texniki Məhsullar bölməsi yer alır.
Ben & Jerry's 1978-ci ildə Berlinqtonda bir yanacaqdoldurma məntəqəsində ilk dondurma dükanını açdı və indi qlobal bazara sahibdir. Berlinqtonda yerləşən digər məşhur brendlər Burton Snowboards, Bruegger's, Lake Champlain Chocolates, Rhino Foods və Seventh Generation Inc.-dir.
- ↑ United States. Bureau of the Census 2016 U.S. Gazetteer Files (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2016.
- ↑ United States. Bureau of the Census 2010 U.S. Gazetteer Files (ing.). Washington, D.C.: U.S. Census Bureau, 2010.
- ↑ https://data.census.gov/cedsci/table?q=United%20States&tid=DECENNIALPL2020.P1.
- ↑ 2020 United States Census. / red. ABŞ əhalinin siyahıya alınması bürosu
- ↑ 1 2 3 https://zipcode.org/city/VT/BURLINGTON.
VikiSəyahətdə Burlington (Vermont) haqqında səyahət məlumatları var.- Berlinqton şəhərinin rəsmi saytı
