Barioniks (ing. Baryonyx) — Erkən Təbaşir dövrünün Barremian mərhələsində, təxminən 130-125 milyon il əvvəl yaşamış teropod dinozavr cinsi. İlk skelet 1983-cü ildə İngiltərənin Surrey şəhərindəki Smokcek Kley Pit-də, Vild Kley Formasiyasının çöküntülərində aşkar edilmişdir.
| Barioniks | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Barioniks |
||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
|
||||||||
| ||||||||
Ölçülər: 7,5-10 metr uzunluq, 1,2-2 ton çəki. Burun: Uzun, aşağı və dar, qarialın burnuna bənzər. Dişlər: Çox sayda incə dişli, konik dişlər, ən böyük dişlər ön tərəfdə. Ön ətraflar: Güclü və böyük dırnaqlı, birinci barmaq dırnağı 31 sm uzunluğunda. Bel: Neyral tikanları öndən arxaya doğru hündürlüyünü artırır, mümkün bir yumru və ya silsilə ilə.
Barioniks, çayların və göllərin yaxınlığında yaşayırdı və əsasən balıqla qidalanırdı. Onun uzun və dar burnu, konik dişləri və böyük dırnaqları balıq tutmaq üçün ideal uyğunlaşmalar idi. Barioniks, spinosaurid dinozavrlarının tipik nümayəndəsi kimi, su ilə əlaqəli mühitdə yaşayırdı və qida zəncirində mühüm rol oynayırdı.
1983-cü ilin yanvar ayında, santexnik və həvəskar fosil kolleksiyaçısı Vilyam J. Volker, İngiltərənin Surrey şəhəri yaxınlığındakı Oklidə yerləşən Smokcek Kley Pit adlı gil mədənini araşdırırdı. O, böyük bir dırnaq tapdı, lakin onu evdə birləşdirdikdən sonra dırnaq ucunun əskik olduğunu gördü. Walker bir neçə həftə sonra eyni yerə qayıtdı və bir saatlıq axtarışdan sonra əskik hissəni tapdı. O, həmçinin bir falanqa sümüyü və bir qabırğa hissəsi də tapdı. Volker-in kürəkəni dırnağı Londonun Təbiət Tarixi Muzeyinə gətirdi, burada paleontoloqlar Alan J. Çariq və Ancela C. Milner tərəfindən yoxlanıldı və teropod dinozavrına aid olduğu müəyyən edildi.[1][2] Fevral ayında paleontoloqlar sahədə daha çox sümük parçaları tapdılar, lakin hava şəraitinə görə bütün skeleti yalnız may və iyun aylarında toplamaq mümkün oldu.[2][3] Səkkiz nəfərlik muzey işçiləri və bir neçə könüllü üç həftə ərzində 2 metrik ton qaya matriksini 54 blokda qazdılar. Volker dırnağı muzeyə hədiyyə etdi, "Ockley Brick Company" isə skeletin qalan hissəsini və avadanlıq təmin etdi.[2][3][4] Bu ərazi 200 il ərzində araşdırılmışdı, lakin əvvəllər heç buna bənzər qalıq tapılmamışdı.[2][5]
- ↑ Charig, A. J.; Milner, A. C. "Baryonyx, a remarkable new theropod dinosaur". Nature. 324 (6095). 1986: 359–361. Bibcode:1986Natur.324..359C. doi:10.1038/324359a0. PMID 3785404.
- ↑ 1 2 3 4 Psihoyos, L.; Knoebber, J. Hunting Dinosaurs. London: Cassell. 1994. 176–179. ISBN 978-0-679-43124-4.
- ↑ 1 2 Charig, A. J.; Milner, A. C. "Baryonyx walkeri, a fish-eating dinosaur from the Wealden of Surrey". Bulletin of the Natural History Museum of London. 53 (1). 1997: 11–70.
- ↑ Edwards, D. D. "Fossil claw unearths a new family tree". Science News. 130 (23). 1986: 356. doi:10.2307/3970849. JSTOR 3970849.
- ↑ Moody, R. T. J.; Naish, D. "Alan Jack Charig (1927–1997): An overview of his academic accomplishments and role in the world of fossil reptile research". Geological Society, London, Special Publications. 343 (1). 2010: 89–109. Bibcode:2010GSLSP.343...89M. doi:10.1144/SP343.6.
- Natural History Museum – "Baryonyx: the discovery of an amazing fish-eating dinosaur" – four minute video presented by Angela C. Milner