Baltalı Hano və ya əsl adı ilə Xanzadə (türk. Hanzâde) — Osmanlı imperiyası dövründə yaşamış seriyalı qatil, qoçu və mafiya. Türkiyənin ilk qadın mafiyalarından olduğu ehtimal edilir.
| Baltalı Hano Xanzadə | |
|---|---|
| Vəfat səbəbi | edam |
| Fəaliyyəti | seriyalı qatil, qoçu, mafiya |
| Fəaliyyət illəri | g.e. 1800-cü illər |
| Əsas şəhər | Konstantinopol (indiki İstanbul) |
| Cinayət | kütləvi qətl, qoçuluq, terror |
| Uşağı | 1 |
| Partnyoru | Solaxay Liqor (öldürdü) |
| Qurbanlar | ən azı 21 nəfər (iddia) |
| Ölkə | Osmanlı imperiyası (indiki Türkiyə) |
| Öldürülüb | ən azı 21 nəfər (iddia) |
| Silah | balta |
Hano bir gün oğlunun "hamam oğlanı" kimi işlədildiyinə şahid olmuş və ehtimallara görə, həmin vaxt hamamdakı 21 nəfəri balta ilə qətlə yetirmişdir. O, bu hadisədən sonra "Baltalı Hano" ləqəbini almışdır. O, daha sonra qoçuluğa və mafiyalığa başlamış, kişi mafiyaları qaçıraraq başlarını kəsmiş və bu yolla mal-mülkünü artırmışdır. 17 ay göstərdiyi bu fəaliyyətlərdən sonra yaxalanmış, qəsbkarlıq və adam öldürməkdə təqsirkar bilinərək güllələnərək edam edilmişdir.
Bəzi mənbələr tarixdə belə bir insanın yaşadığını, amma bu həyat hekəyəsinin rəvayətdən ibarət olduğunu qeyd edir.
Dəqiq doğum yeri və tarixi bilinmir. 1800-cü illərin sonlarında yaşadığı ehtimal olunur.[1][2] Əsl adı Xanzadədir. Konstantinopolun (indiki İstanbul) şəhərətrafı bölgələrindən birində yaşayan və sevgilisi mafiya olan Hanonun Türkiyənin ilk qadın mafiyalarından olduğu ehtimal edilir.[3][4][5][6] Fermer bir ailənin uşağı olan Hano tarlalarında yetişdirdikləri məhsulları atası ilə birlikdə toplayar və bazarda satardılar. Atası ibtidai təhsilini bitirdikdən sonra qızını dövrün varlı adamlarından biri ilə evləndirmişdir. O, öncə buna razı olmasa da, daha sonra hamilə qalmış və bir oğlu olmuşdur. Baltalı Hano oğlu 6 yaşında ikən həyat yoldaşı vəfat etmiş və həyat yoldaşından ona böyük miras qalmışdır.[7]
Bəzi mənbələrə görə "Solaxay Liqor" adı ilə tanınan bir mafiya ona qarşı hisslər bəsləmiş və Xanzadə də onunla birlikdə yaşamağa razı olmuşdur.[3][7][8] Hano bir axşam evə gəldiyində oğlunun evdə olmadığını görmüş və onu axtarmağa başlamışdır. 12 yaşlı oğlunu axtardığı əsnada sevgilisinin ona maneə törədiyini görmüş və bir gün kişi libasına bürünərək onu izləmişdir. Hamama qədər onu izləyən Hano hamamda sevgilisi tərəfindən zorla qaçırılan oğlunun "hamam oğlanı" kimi işlədildiyini görmüşdür. Hanonun hamamdakı baltayla sevgilisi daxil olmaqla orada olan 21 nəfəri öldürərək[4][8] oğlu ilə birlikdə qaçdığı ehtimal olunur.[5][6] O, bu hadisədən sonra "Baltalı Hano" ləqəbini almışdır. Baxmayaraq ki, digər bir mənbədə[6] Liqorun ən son həbsə düşdüyü bildirilir.
Daha sonra o, mafiya kimi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. Həmin ərəfədə siyasi böhran və müharibələrlə başı qarışıq olan Osmanlı imperiyası bu məsələ ilə maraqlana bilmir. O, kişi mafiyaları qaçırıb başlarını kəsərək küçələrdə nümayiş etdirmiş, mal-mülkünü artırmışdır. İstanbulda fəaliyyət göstərdiyi təxmini 17 ay müddətində hamı ondan qorxurdu.[5] O, daha sonra yaxalanmış və qəsbkarlıq və adam öldürməkdə təqsirkar bilinib güllələnərək edam edilmişdir.[4][6][9]
Bəzi mənbələr tarixdə belə bir insanın yaşadığını, amma bu həyat hekəyəsinin rəvayətdən ibarət olduğunu qeyd edir.[3][7]
2017–2021-ci illərdə yayımlanan və II Əbdülhəmidin hakimiyyətinin son 20 ilindən bəhs edən "Paytaxt: Əbdülhəmid" adlı Türkiyə teleserialında Baltalı Hano rolunu Merve Qızıl canlandırılmışdır.[7] Türkiyə reperi Lil Zey[türk.] 2021-ci ildə çıxardığı "Kara Tiyatro" adlı studiya albomundakı eyniadlı sinqlı Baltalı Hanoya həsr etmişdir.[10] Türkiyə yazıçısı Mehmet İşığın 2023-cü ildə nəşr olunan "Komiser Muharrem Baltalı Hano'nun Peşinde" adlı romanı Baltalı Hanonun həyatından bəhs edir.[11]
- ↑ "İstanbul'un ilk kadın mafyası Baltalı Hano kimdir?". 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- ↑ Oruc, Turan. "21 nəfəri balta ilə öldürən İstanbulun ilk qadın mafiyası - "Baltalı Hano"nun HƏYAT HEKAYƏSİ". 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- ↑ 1 2 3 "Türkiye'nin ilk kadın mafyası Baltalı Hano!". 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- ↑ 1 2 3 "İstanbul'un ilk kadın mafyası Baltalı Hano kimdir?". 25 iyun 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-06-25.
- ↑ 1 2 3 "Türkiye'nin ilk kabadayıları". 25 iyun 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-06-25.
- ↑ 1 2 3 4 Yanık, Ahmet. Derin Devletin Adamları. Az Boek. 2023. ISBN 9786051293462. 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 sentyabr 2024.
- ↑ 1 2 3 4 "İşte İstanbul'un ilk kadın mafyası Baltalı Hano! 21 adamı baltayla öldürdü." 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- ↑ 1 2 "...Baltalı Hano..." 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- ↑ "Geçmişten Günümüze İstanbul Kabadayıları". 2021-12-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-06-25.
- ↑ "Şarkı şarkı: Lil Zey ve "Kara Tiyatro" albümü". 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- ↑ Sarısözen, Serhat. "Osmanlı'nın ilk kadın mafyasının hikayesini yazan Işık: "Bir kadının dönüşümünü göstermek istedim"". 2024-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-09-24.
- Yanık, Ahmet. Derin Devletin Adamları. Az Boek. 2023. ISBN 9786051293462. (türk.)
- Işık, Mehmet. Komiser Muharrem Baltalı Hano’nun Peşinde. Yaka Yayınları. 2023. ISBN 6057466438. (türk.)