Balkan vaşaqı

Balkan vaşaqı (lat. Lynx lynx balcanicus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin vaşaq cinsinin adi vaşaq növünə aid heyvan yarımnövü. Yoxa çıxma təhlükəsi ilə əlaqədar Qırmızı kitaba daxil edilmişdir.

Balkan vaşaqı
Elmi təsnifat
Domen: Eukariotlar Ranqsız: Amorphea Ranqsız: Obazoa Ranqsız: Opisthokonta Ranqsız: Holozoa Ranqsız: Filozoa Aləm: Heyvanlar Yarımaləm: Eumetazoylar Klad: ParaHoxozoa Klad: İkitərəflisimmetriyalılar Klad: Nephrozoa Tipüstü: Sonağızlılar Tip: Xordalılar Klad: Olfactores Yarımtip: Onurğalılar İnfratip: Ağızçənəlilər Klad: Eugnathostomata Klad: Teleostomi Klad: Euteleostomi Klad: Xoanlar Klad: Rhipidistia Klad: Tetrapodomorpha Klad: Eotetrapodiformes Klad: Elpistostegalia Klad: Stegocephalia Sinifüstü: Dördayaqlılar Klad: Reptiliomorpha Klad: Amniota Sinif: Məməlilər Klad: Theriimorpha Klad: Theriiformes Klad: Trechnotheria Klad: Cladotheria Klad: Prototribosphenida Klad: Zatheria Klad: Tribosphenida Yarımsinif: Vəhşi heyvanlar Klad: Euteriyalar İnfrasinif: Plasentalılar Maqndəstə: Boreoeutheria Dəstəüstü: Lavrazioterilər Klad: Scrotifera Qranddəstə: Ferungulata Mirdəstə: Ferae Klad: Pan-Carnivora Klad: Carnivoramorpha Klad: Yırtıcıkimilər Dəstə: Yırtıcılar Yarımdəstə: Pişikkimilər Fəsilə: Pişiklər Yarımfəsilə: Kiçik pişiklər Cins: Vaşaq Növ: Adi vaşaq Yarımnöv: Balkan vaşaqı
Beynəlxalq elmi adı
Lynx lynx balcanicus Ivan Buresh, 1941[1]
Şəkil axtarışı

Onlara Şərqi Albaniya və Qərbi Makedoniya ərazilərində müşahidə etmək mümkündür. Üstəlik Kosovo və Monteneqro ərazilərində kiçik bir arela sahibdirlər. Balkan vaşaqları Makedoniyanın milli rəmzi hesab edilir. Vaşaq Makedon dinarının üzərində təsvir edilmişdir. Belə ehtimal edilir ki, Makedoniya ərazisində 35–40 baş Balkan vaşaqı vardır. Onlar əsasən Mavrovo Milli Parkı ərazisində cəmləşmişdir. Balkanların ən iri pişikləri hesab edilir. 2011–2012-ci illərdə Albaniyanın şimal dağlıq ərazilərində müşahidə edilmişdir. Albaniyada Şebenik-Yablanisa milli parkında belə müşahidə edilirlər. Yarımnöv olaraq təsdiqlənmişdir. 1969-cu ildən mühafizə altına alınmışdır. Lakin bu qanunsuz brakonyerliyin qarşısını ala bilməmişdir. Bu səbəbdən Albaniya və Makedoniyada sayları azalmışdır. Balkan vaşaqını həm də əhali qorxudur. Qiymətləndirməyə əsasən Albaniyada 15–20 baş Balkan vaşaqı yaşayır. Balkan vaşaqı uzun əsrlər boyu nəsli kəsilmək təhlükəsi qarşısında olmuşdur. Onların ümumi sayı 50 baş arasında dəyişmişdir. Balkan vaşaqlarının çütləşmə dövrü yanvar-fevral aylarına təsadüf edir. Balavermə aprel ayında baş tutur.

Balkan vaşaqı ilk dəfə 1941-ci ildə bolqar zooloqu İvan Yosifov Bureş tərəfindən qeydə alınmışdır. 1978-ci ildə Miriç (Belqrad Universiteti) Balkan vaşaqının morfologiyasını təsbit etmişdir. Bununlada Balkan vaşaqının digər vaşaqlardan fərqləndirən xüsusiyyətləri göstərmişdir. Balkan vaşaqı yarımnöv kimi təstiqlənməsinə baxmayaraq bir çox alimlər onları yarımnöv kimi qəbul etmir. Vaşaqların populyasiyasını bərpa etmək üçün proqram hazırlanmışdır. Bu məqsədlə məktəblərdə belə marifləndirici tədbirlər görülmüşdür. Makedoniya və Albaniya layihəyələrin genişləndirilməsi üzrə birgə işləri davam etdirirlər.