Balaxanı-Sabunçu müqəddəs Makari kilsəsi, Mübarək Misirli Makari kilsəsi — 1890-cı illərin sonunda Bakıda işləyən ortodoks işçilər üçün tikilmiş kilsə.[1]
| Balaxanı-Sabunçu müqəddəs Makari kilsəsi | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Sabunçu |
| Memar | Dmitri Buynov |
| Tikilmə tarixi | 1890 |
| Üslubu | Bizans memarlığı |
O dövrdə pravoslav işçilərinin sayı 4000 nəfərə çatan Bakı neft mədənlərində pravoslav kilsələrinin tikilməsi məsələsi hələ 1892-ci ildə qaldırılmışdı. Lakin onun həyata keçirilməsinə əsas maneə uyğun torpaq sahələrinin olmaması idi.[1]
1894-cü ildə kənd təsərrüfatı və dövlət əmlakı naziri, dövlət katibi Aleksey Yermolov Bakıya səfər etdi. O, pravoslav əhalinin ehtiyaclarını dərk edərək Sabunçuda kilsə tikintisi üçün torpaq sahəsinin ayrılması məsələsinin həllini mümkün saydı. Bu məsələ imperatora təqdim edildikdən sonra 1897-ci il fevralın 24-də ali fərman verilir. Nəticədə Neft Sənayeçiləri Qurultay Şurasına Sabunçu Dövlət Daçasındakı 326 saylı sahədən ictimai sənaye binalarının tikintisi üçün torpaq ayrılır. Kənd Təsərrüfatı Naziri məcburi şərt qoyur ki, ayrılan torpaqların bir hissəsi pravoslav kilsəsinin tikintisi üçün ayrılsın. Torpaq sahəsi problemi həll olunduğu üçün Bakı qubernatoru Vladimir Roqqe 1897-ci ildə Bakı Neft Sənayeçilərinin 11-ci Qurultayına pravoslav kilsəsinin tikintisi üçün maliyyə yardımı tələbi ilə müraciət edir və nəticədə şura 10 min rubl subsidiya ayırmağa qərar verir. Ayrılan məbləğ ianələrlə birlikdə kifayət etməsəydi (təxmini tikinti xərci 30.000 rubl idi), çatmayan məbləğ neft sənayeçilərinin ümumi fondundan ödəniləcəkdi.[1]
Kilsənin tikintisi üçün Roqqenin 28 mart 1898-ci il tarixli əmri ilə Tikinti Komitəsi yaradıldı. Komitəyə 2-ci Qafqaz Mədən Dairəsinin dağ mühəndisi F.E.Qavrilov sədrlik edirdi. Tikinti Komitəsinin ilk iclası 1898-ci il mayın 26-da baş tutdu. İlkin iclasların birində baş keşiş Aleksandr Yunitskiy xəzinədar seçildi, kilsənin memarı isə Dmitri Buynov təyin edildi. Tikinti üçün ayrılmış torpaq sahəsinə baxış keçirən komitə üzvləri yaxınlıqda Neft Sənayeçiləri Konqresinin xəstəxanasının yoluxucu kazarmalarının olduğunu və bunun ibadət edənlər üçün təhlükə yaratdığını aşkar etdilər. Ona görə də Neft Sənayeçiləri Konqresi və Nobel Qardaşları ilə razılaşdırılaraq kilsənin digər, daha əlverişli yerdə, 326 və 328 saylı dövlət sahələrinin daxilində tikilməsi qərara alındı.[1]
Memar Buynova layihə smetasını hazırlamaq və binanın dayanıqlığının texniki hesabatını hazırlamaq tapşırıldı. Kilsənin Tomişko və Kosyakovun layihələrinə sadiq qalaraq Bizans üslubunda tikilməsi təklif edildi. Kilsənin hündürlüyü, günbəzdəki xaçla birlikdə 18 sajen (38,34 metr) olduğu müəyyən edilmişdi.[1]
Komitə sədrinin təklifi ilə kilsənin yanvarın 19-da bayramı qeyd olunan mədənçiliyin himayədarı olan Mübarək Misirli Makarinin adına tikilməsinə qərar verilib.
1899-cu ildə Balaxanı-Sabunçu neft mədənlərində Mübarək Misirli Makarinin şərəfinə müvəqqəti taxta kilsə tikildi. 1904-cü ildə bizans memarlıq üslubunda daha böyük daş kilsə inşa edilir. Bu yeni məbədin tikintisi 100 min rubla başa gəlir və əsasən Bakı Neft Sənayeçilərinin Qurultayı Şurası ilə neft mədənlərinin sahibkarları tərəfindən maliyyələşdirilir. Mədənlərin ən hündür nöqtəsində ucaldılan kilsə 22 yanvar 1904-cü ildə Gürcüstan ekzarxı Aleksi tərəfindən təqdis olunur.[2]
- ↑ 1 2 3 4 5 "Церковь преподобного Макария Египетского (Балахано-Сабунчинская) в г. Баку". Бакинско-Азербайджанская епархия РПЦ. İstifadə tarixi: 2025-02-02.
- ↑ Əlizadə, Anar. Azərbaycanda Xristianlıq: keçmişdən bu günə. Bakı: Elm və Təhsil. 2016. səh. 75. ISBN 978-9952-8305-4-5. OCLC 1020179543.