Balaxanı–Qara şəhər neft kəməri — 1878-ci ilin payızında Nobel qardaşları Robert və Lüdviqin texniki nəzarəti ilə Bakıda, Abşeron yarımadasının neft mədənlərində inşa edilmiş Rusiya imperiyasının və Azərbaycanın ilk neft kəməri.
Balaxanı–Qara şəhər neft kəməri | |
---|---|
Ümumi məlumatlar | |
Başlayır | |
Bitir | |
Yerləşməsi | |
Ölkə |
|
Boru kəməri Abşeron yarımadasındakı Balaxanı yatağının neft hasilatı sahəsi ilə Bakının kənarındakı Qara şəhərin neft emalı zavodlarını birləşdirmişdir. 1878-ci ilin sonunda istismara verilmişdir.
Tarixi
Robert Nobel Balaxanı yatağından neft emal etməyə başlayanda çəlləklərdə daşınma ləng, bahalı və çirkli getdiyini görmüşdü. 1876-cı ilin yayında Abşeron yarımadasına etdiyi səfərin nəticələrinə əsasən Bakıda fəal iştirak edən qardaşı Lüdviq Nobel "Bakı neft sənayesi və onun gələcəyinə baxış" analitik qeydini yazmışdır. o, aşağıdakı iş sahələrini müəyyənləşdirdi: neftin atlı maşınlarla (arabalarla, şərab qablarında və çəlləklərdə daşınmasından imtina edilməsi) və yataqlardan neft emalı zavodlarına neft kəmərlərinin çəkilməsi; neft və neft məhsullarının saxlanması üçün dəmir çənlərin tikintisi; isitmə və qaz hasilatı üçün neft qalıqlarından (mazut) istifadənin artması; kerosinin keyfiyyətinin köklü yaxşılaşdırılması; vaqonlarda, çay və dəniz gəmilərində neftin maye daşınmasının tətbiqi; Rusiyada neft məhsullarının saxlanması və satışı üçün geniş strukturun yaradılması.
Bakının digər neft sənayeçiləri layihədə iştirakdan imtina etdikdən sonra Nobel şirkəti onu müstəqil şəkildə həyata keçirib. Boru kəmərinin layihələndirilməsi və tikintisi 1877-ci ildə başlanmışdır. Nobel qardaşları böyük çətinliklə torpaq ayrılmasına nail olmuşdular, neft kəmərinin tikintisi üçün borular, nasoslar və digər materiallar ABŞ və İngiltərədən sifariş edilmişdir. Elə həmin il Lüdviq Nobel ABŞ-dən Rusiyaya qayıdan mühəndis əməkdaşlığa dəvət etmişdir. Onu ABŞ-yə tədarük üçün göndərir, ABŞ neft yataqlarının strukturu haqqında məlumat toplayır və ixtisaslı kadrları işə götürmüşdür.
Neft kəməri 1878-ci ilin payızında tikilmişdir. İlin sonuna kimi onun boyu 841.150 pud (təxminən 13.779 ton) neft vurulmuş, 1879-cu ildə isə 5.585.324 pud (91.487 ton) neftin daşınması maya dəyəri 9 dəfəyə qədər azalmış və bir ildə tikinti öz xərclərini tamamilə qarşılamışdır. Neft kəmərinin tikintisi nəticəsində minlərlə çəllək daşıyıcısı işini itirdi və bu, Bakı neft mədənlərində atlı maşın sahiblərinin müqavimətinə, təxribatına və yandırılmasına səbəb olmuşdur. Neft kəmərini qorumaq üçün çoxlu qarovullar tikilmişdir .
Gələcək müqavilələr əldə etmək üçün yaranan perspektivləri qiymətləndirən Bari gənc mühəndis V. G.-ni xatırlayır. Şuxov və onu Bakıda birgə işləməyə dəvət edir. Şuxov dəmir yolunda xidmətini tərk etdi və ora yalnız 1878-ci ilin payızında, ilk rus boru kəmərinin işə düşməsi vaxtı gəlmişdir.
İstinadlar
- . Bakı. 2015. 115.
- .