Baikuris qarışqası — Formicidae fəsiləsinin Sphecomyrminae yarımfəsiləsinə aid olan nəsli kəsilmiş qarışqa növü. Onun beş növ məlumdur, yalnız Taymır, Şimali Amerika və Fransadan aşkar edilən kəhrəbalarda olan əkslərindən təsvir edilib.
| Baikuris | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
|
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Baikuris |
||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
|
||||||||||
| ||||||||||
Tip növ olan B. mandibularis və B. mirabilis Taymır kəhrəbasında qorunub saxlanılmış yetkin fərdlər əsasında müəyyən edilib. Bu növlərin hər ikisinin fosilləri Taymır yarımadasına təşkil edilən ekspedisiya zamanı toplanıb.[2] Yarımadanın kəhrəbaları Kheta formasiyasının yuxarı təbəqələrində tapılıb. Kheta formasiyasının yaşı Konias və Santon dövrləri arasında təxmin edilir, kəhrəbalar isə əsasən yuxarı təbəqələrdə tapıldığı üçün onların Santon dövrünə aid olduğu güman edilir. Ledyanaya və Mutino formasiyalarının flora və faunasına əsasən, qədim meşənin rütubətli və mülayim iqlimi olub, ağaclar çay kənarlarında bitib.[2][3]
B. casei növünün holotipi və ikinci nümunəsi Nyu Cersi kəhrəbasında qorunub saxlanılmış yetkin erkək fərdlərdir. Kəhrəba nümunələri Raritan formasiyasının bir hissəsi olan "South Amboy Fire Clay" yataqlarından tapılıb. Nyu-Cersi kəhrəbasının yaşı təxminən 90-94 milyon il əvvələ, yəni Turon dövrünə aiddir.
2013-cü ildə altı erkək fərddən ibarət qismən fosil qrupu tapılıb və 2024-cü ildə Baikuris ocellantis adlandırılıb. Bu kəhrəba Şimali Karolinanın Neus çayı boyunca yerləşən Qara Crik formasiyasının çöküntülərindən çıxarılıb. Formasiyanın ilkin təxminlərinə görə, Şimali Karolina kəhrəbasının yaşı 83.6-72.1 milyon il əvvələ, yəni Kampan dövrünə aiddir. Daha sonrakı tədqiqatlar isə bu yaşı 77 milyon il əvvələ aparır.[4]
Bu cins yalnız kəhrəbada qorunub saxlanılmış yetkin erkək fərdlərlə məlumdur. Baikuris cinsinin bütün növləri böyrək və ya oval formalı gözlərə malikdir. Dar çənələrin çeynək kənarları bir-birinə paraleldir və dişləri yoxdur. Çənənin xarici səthinin əsasında bir yiv və oval sahə var ki, bu da çənə vəzisinin açılışı ola bilər. B. casei fosilində görünən labial palplər dörd seqmentdən, maksilyar palplər isə uzun və altı seqmentdən ibarətdir. Həm orta, həm də arxa ayaq qruplarında femurların ucları əlavə troxantellus seqmentlərinə çevrilib.[5]
- ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2001.
- ↑ 1 2 Perkovsky, E.E.; Makarkin, V.N. "First confirmation of spongillaflies (Neuroptera: Sisyridae) from the Cretaceous". Cretaceous Research. 56. 2015: 363–371. Bibcode:2015CrRes..56..363P. doi:10.1016/j.cretres.2015.06.003.
- ↑ Poinar, G.O. Jr. Life in Amber. en:Stanford University Press. 1992. səh. 59. ISBN 978-0-8047-2001-4.
- ↑ Sosiak, C.; Cockx, P.; Aragonés Suarez, P.; McKellar, R.; Barden, P. "Prolonged faunal turnover in earliest ants revealed by North American Cretaceous amber". Current Biology. 2024. doi:10.1016/j.cub.2024.02.058. PMID 38521061 (#bad_pmid).
- ↑ Krynicki, V.E. "Primitive ants (Hymenoptera: Sphecomyrminae) in the Campanian (Late Cretaceous) of North Carolina (USA)". Life: The Excitement of Biology. 1 (3). 2013: 156–165. doi:10.9784/LEB1(3)Krynicki.03.
- Baikuris. Tree of Life (ing.) (Yoxlanılıb 24 mart 2024)
- Species: †Baikuris. antweb.org