Bağlantısızlıq sindromu — beyin yarımkürələri arasında və ya beynin müxtəlif hissələri arasında informasiya axınının pozulması nəticəsində meydana gələn nevroloji pozuntu. Bu sindrom beyindəki ağ maddə liflərinin (mielinli liflər) zədələnməsi, kəsilməsi və ya funksiyasını itirməsi ilə əlaqədardır. Beyin bölgələri arasında əlaqə pozulduqda müxtəlif nevroloji simptomlar ortaya çıxır.[1]
Bağlantısızlıq sindromu ilk dəfə XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində nevroloqlar tərəfindən müşahidə edilmişdir. Fransa nevroloqu Pol Broka və Almaniya nevroloq Karl Vernike, beyin yarımkürələri arasındakı əlaqənin pozulmasının simptomlarını təsvir etmişlər. XX əsrdə amerikalı nevroloq Norman Geşvind, bu sindromu daha ətraflı şəkildə tədqiq edərək onun klinik təzahürlərini sistemləşdirmişdir. Geschwind, bu sindromu "disconnection" (bağlantısızlıq) termini ilə təsvir edən ilk alimlərdən biri olmuşdur.[2]
Bağlantısızlıq sindromunun bir çox səbəbi vardır. Bunlar arasında travmatik beyin zədələnməsi, infarkt və ya insult, şişlər, multipl skleroz (MS), Alzheimer xəstəliyi kimi degenerativ xəstəliklər, beyin əməliyyatları zamanı liflərin kəsilməsi, anadangəlmə qüsurlar, infeksiyalar (beyin iltihabı kimi), genetik mutasiyalar, toksinlər və ya zəhərlənmələr sayılabilir.[3]
Bağlantısızlıq sindromunun simptomları arasında danışıq pozuntuları (afaziya), qəbuledici və ifadəedici funksiyaların pozulması, görmə pozuntuları (məsələn, korluq və ya vizual məlumatların emalında çətinlik), hərəkət koordinasiyasının pozulması (apraksiya), emosional və ya davranış dəyişiklikləri, yaddaş problemləri, diqqət çatışmazlığı və simmetrik olmayan simptomlar (bədənin bir tərəfində daha çox təsir) yer alır.[4]
Bağlantısızlıq sindromunun müalicəsi əsasən səbəbinə yönəlir. Müalicə üsullarına fizioterapiya, dərman müalicəsi (mielin qatının bərpasına kömək edən dərmanlar), cərrahi əməliyyat (tumorların və ya zədələrin aradan qaldırılması), xüsusi terapiyalar (danışıq terapiyası, ergoterapiya, kognitiv davranış terapiyası), reabilitasiya proqramları (xəstənin gündəlik həyat fəaliyyətlərini bərpa etmək üçün) və innovativ müalicə üsulları (stem hüceyrə terapiyası, gen terapiyası) daxildir.[5]
- ↑ David Myland Kaufman. Clinical Neurology for Psychiatrists. Elsevier Health Sciences. 2007. 171–. ISBN 978-1-4160-3074-4. İstifadə tarixi: 4 August 2013.
- ↑ Robert Melillo. Disconnected Kids: The Groundbreaking Brain Balance Program for Children with Autism, ADHD, Dyslexia, and Other Neurological Disorders. Penguin Group US. 6 January 2009. 14–. ISBN 978-1-101-01481-3. İstifadə tarixi: 4 August 2013.
- ↑ Catani, Marco. "The rises and falls of disconnection syndromes". Brain. 128 (Pt 10). 2005: 2224–2239. doi:10.1093/brain/awh622. PMID 16141282.
- ↑ Stroke: Clinical manifestations and pathogenesis. Elsevier Health Sciences. 2009. 429–. ISBN 978-0-444-52004-3. İstifadə tarixi: 4 August 2013.
- ↑ Molko, N.; Cohen, L.; Mangin, J. F.; Chochon, F.; Lehéricy, S.; Le Bihan, D.; Dehaene, S. "Visualizing the neural bases of a disconnection syndrome with diffusion tensor imaging". Journal of Cognitive Neuroscience. 14 (4). 2002-05-15: 629–636. doi:10.1162/08989290260045864. ISSN 0898-929X. PMID 12126503.