Bərpaedici yoqa

Restorativ yoqa məşğələləri bədənin yavaşlamasını və az sayda asanada dərin rahatlanmasını təmin edir. Hər bir poza ənənəvi dərslərlə müqayisədə daha uzun müddət, bəzən 20 dəqiqəyə qədər saxlanılır. Buna görə də bir seans ümumilikdə dörd-altı pozadan ibarət olur.^[1]Pozaların bu qədər uzun saxlanılması, əzələlərin tam boşalması və bədənin istirahət etməsi üçün qatlanmış yorğan, blok və valik kimi rekvizitlərin istifadəsi ilə dəstəklənir.

B. K. S İyenqarın erkən tələbələrindən olan yoqa müəllimi və "Yoga Journal" jurnalının redaktoru Cudit Lasater, İyenqar yoqasının pozaları və yardımçı vasitələrindən istifadə etməklə bərpaedici yoqanın məşhurlaşmasında mühüm rol oynayıb.^[2]Laster qeyd edir ki, bu təcrübə üçün sizə yoqa xalçası, dörd yoqa bloku, üç möhkəm valik, üç əl dəsmalı, üç göz yastığı, səkkiz bərk yorğan, təxminən 1.8 metr uzunluğunda geniş yoqa kəməri, ön ayaq dayağı çıxarılmış metal qatlanan stul və iki 4.5 kiloqramlıq qum kisəsi lazım olacaq. Ev şəraitində isə o, bunların əvəzinə atılacaq yastıqlardan, divan balışlarından və ya paxlalı kisələrindən istifadə etməyi məsləhət görür.

Lasater 2017-ci ildə çap olunan "Restore and Rebalance" adlı kitabında on iki əsas asananı və onların müxtəlif variantlarını, ümumilikdə iyirmi pozanı təqdim edir. Kitabın böyük bir hissəsi bu pozaların ətraflı izahlarına həsr olunub.^[3]Bu pozalar əsasən uzanaraq və dayaqlarla (dəstəklə) yerinə yetirilən variantlardır. Onlar arasında Banddha Konasana, Balasana (Uşaq pozası), Uttanasana, Aşağı baxan it pozası (Downward Dog), Prasarita Padottasana (Ayaqlar aralı önə əyilmə), Urdhva Dhanurasana(Yuxarı qövs), Setu Bandhasana (Körpü pozası), Sarvangasana (Çiyinüstü duruş), Halasana (Şum pozası), Urdhva Pasçimottanasana (Yuxarıya baxan irəli əyilmə) və Shavasana (Meyit pozası) daxildir.

Yoqa təlimçisi Cyndi Lee tərəfindən tövsiyə olunan sekvensiya altı əsas asanadan ibarətdir və hər biri rekvizitlərdən istifadə etməklə yerinə yetirilir. Bu ardıcıllığa aşağıdakılar daxildir:

• Supta Baddha Konasana — Uzanaraq açılmış ombaları rahatlatmaq üçün

• Viparita Karani — Divara qarşı ayaqlar, qan dövranını təmizləmək üçün

• Jathara Parivartanasana — Dizlərlə burulma, onurğa və daxili orqanlar üçün yumşaq masaj

• Pasçimottanasana — Önə əyilmə ilə sakitləşmə

• Balasana — Uşaq pozası, dərin istirahət üçün

• Shavasana — Tam rahatlama, dəstəklə və ya dəstəksiz

Bu ardıcıllıq həm fiziki, həm də zehni rahatlama üçün uyğundur.

Lee müasir cəmiyyətin yaratdığı xroniki stress vəziyyətlərini bərpaedici yoqanın əsas tətbiq sahəsi kimi göstərir. Belə stress vəziyyətlərində simpatik sinir sistemi aktivləşir,"döyüş və ya qaç " reaksiyası ilə əlaqəli olaraq adrenalinin ifrazı artır.^[4]Bu isə qan təzyiqinin və ürək ritminin yüksəlməsinə, əzələ tonusunun artmasına gətirib çıxarır. Paralel olaraq, orqanizm enerji ehtiyatlarını həzm, reproduktivlik və regenerativ prosesdən uzaqlaşdırır. Lee bu vəziyyətin bərpaedici yoqa vasitəsilə neytrallaşdıra biləcəyini bildirir.

O, relaksasiyanı Tadasana pozasında təmsil olunan aktiv oynaqlıqla, Shavasanadakı passiv təslimiyyət arasında bir tarazlıq kimi xarakterizə edir. Onun fikrincə, bu qarışıq "orta yol" bədən və zehnin həm oyaq, həm də qəbul edici vəziyyətdə olmasını yaradır.

"The Guardian" qəzetində yazan Geraldine Beirne Restorativ Yoqanı "bədən və zehnin sağalması üçün tətbiq olunan, çox vaxt 20 dəqiqəyə qədər saxlanılan sadə pozalar vasitəsilə həyata keçirilən bir təcrübə" kimi xarakterizə edir. Bu prosesdə bolster, yastıq və qayış kimi köməkçi vasitələrdən istifadə olunur.^[5]

Döyüş sənətləri məşqçisi Erik C. Sevens üçün isə bu təcrübə tam fərqli və gözlənilməz idi. Beş mil qaçmağı normal sayan biri üçün dərsin hərəkətsiz bir poza (Şavasana) ilə başlaması və bir sıra əşyaların istifadəsi (yorğan, yastıq, göz maskası və s.) onu heyrətləndirdi. Amma nəticə düşündüyündən yaxşı oldu. Dərs boyunca zehni cəmləşmə çətin olsa da, sonunda dərin və sakit bir yuxu ilə mükafatlandı. Stevens bu təcrübəni özünü yorğun və tükənmiş hiss edən hər kəsə tövsiyə edir.^[6]

Bərpaedici yoqa, əsasən zədə, stress və ya xəstəlik səbəbilə bədənində zəiflik olan şəxslər üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu praktika onların həyat keyfiyyətini bərpa etməyə xidmət edir.^[7]Bu səbəbdən dərslər kiçik qruplarla keçirilir ki, hər iştirakçıya fərdi diqqət və tam dəstək göstərilə bilsin.Yin yoqa isə bənzər şəkildə uzun müddətli pozalar və dəstək vasitələrindən istifadə etsə də, sağlam fərdlər üçün nəzərdə tutulur və daha geniş qruplarla tədris olunur.

"Yoga Journal" jurnalında Jillian Pransky tərəfindən qeyd olunan iddia edilən faydalar aşağıdakılardır:

• Uzun müddət saxlanılan və dəstəkli istirahət pozaları vasitəsilə şüurlu rahatlanma bacarığının inkişafı;

• Bədəndə gərginliyin harada toplandığını dərk edərək nəfəsə diqqəti yönəltmək;

• "Döyüş və ya qaç" reaksiyasından çıxaraq bədənin əksinə, yəni bərpaedici vəziyyətə keçməsini təmin edən rahatlama reaksiyasını hərəkətə gətirmək;

• "Etmək" diqqətini dayandıraraq "olmaq" halına keçid vasitəsilə daxilə yönəlmə qabiliyyətini inkişaf etdirmək.