Bu məqaləni vikiləşdirmək lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların yoxlanıla bilməsi üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bələdiyyə — qanunla müəyyən edilmiş ərazi hüdudları daxilində yerli özünüidarəetmə forması[1]. Bələdiyyənin öz mülkiyyəti, yerli büdcəsi və seçkili bələdiyyə orqanları mövcuddur və o, konstitusiya və qanunla səlahiyyətlərinə aid edilmiş yerli əhəmiyyətli məsələləri müstəqil surətdə həll edir. Bələdiyyələr bərabərlik əsasında qurulur və fəaliyyət göstərirlər. Bələdiyyəyə bələdiyyə sədri rəhbərlik edir.
"Bələdiyyə" və "yerli özünüidarə" terminləri və bunların iştirakı ilə düzələn söz birləşmələri bələdiyyə, onların orqanları, yerli özünüidarə funksiyalarının həyata keçirilməsi ilə bağlı olan müəssisə, idarə və təşkilatlar, mülkiyyət obyektləri və başqa obyektlər barəsində, habelə əhali tərəfindən yerli özünüidarənin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar digər hallarda işlədilir.
- Yerli əhali — Bələdiyyə ərazisində daimi yaşayan əhali.
- Yerli referendum — Əhalinin yerli səsverməsidir.
- Bələdiyyə mülkiyyəti — bələdiyyəyə mənsub olan bütün növ daşınar və daşınmaz əmlakdır.
Bələdiyyə mülkiyyətinin tərkibinə yerli vergilər və ödənişlər hesabına formalaşan yerli büdcənin vəsaiti, bələdiyyənin büdcədənkənar fondları, bələdiyyə əmlakı, habelə bələdiyyə torpaqları, bələdiyyə müəssisələri və təşkilatları, bələdiyyə mənzil fondları və qeyri-yaşayış binaları, dövlət və xüsusi mülkiyyətdə olmayan yollar, bələdiyyə, təhsil, səhiyyə, mədəniyyət və idman müəssisələri, digər daşınar və daşınmaz əmlak daxildir.
Bələdiyyələrə seçkilər vətəndaşların qanunla müəyyənləşdirilmiş seçki hüquqları təmin edilməklə, ümumi, bərabər, birbaşa seçki hüququ əsasında sərbəst, şəxsi, gizli səsvermə yolu ilə həyata keçirilir.
Ümumiyyətlə, xarici təcrübədə yerli özünüidarəetmə orqanlarının 5 struktur modeli mövcuddur. Bunlara :
- Zəif Şura — Güclü Mer modeli;
- Güclü Şura — Zəif Mer modeli;
- Şura Menecer modeli;
- Komissiya modeli;
- Qarışıq model;
Azərbaycan Respublikasının yerli özünüidarəetmə (bələdiyyə) qurumlarına həsr olunmuş qanunları aşağıdakılardır:
- “Yerli özünüidarə haqqında” Avropa Xartiyasının təsdiq edilməsi barədə" Qanun[2];
- "Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında" Qanun[3];
- "Bələdiyyələrin statusu haqqında" Qanun[4];
- "Bələdiyyə üzvünün statusu haqqında" Qanun[5];
- "Bələdiyyə üzvlərinin etik davranış qaydaları haqqında" Qanun[6];
- "Bələdiyyə qulluğu haqqında" Qanun[7];
- "Bələdiyyə qulluqçularının etik davranış qaydaları haqqında" Qanun[8];
- "Bələdiyyələrin fəaliyyətinə inzibati nəzarət haqqında" Qanun[9];
- "Bələdiyyələrin məhəllə komitələri haqqında Nümunəvi Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[10];
- “Bələdiyyələrin daimi və başqa komissiyaları haqqında” Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[11];
- “Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəetmə üzrə Əlaqələndirmə Şuraları haqqında” Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[12];
- "Bələdiyyələrin regional assosiasiyalarının Nümunəvi Əsasnaməsinin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[13];
- "Bələdiyyə mülkiyyətinə əmlakın verilməsi haqqında" Qanun[14];
- "Bələdiyyə torpaqlarının idarə edilməsi haqqında" Qanun[15];
- "Bələdiyyə torpaqlarının ayrılmasına dair sənədlərin hazırlanması və razılaşdırılması qaydaları haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[16];
- "Bələdiyyələrin su təsərrüfatı haqqında" Qanun[17];
- "Yerli (bələdiyyə) vergilər və ödənişlər haqqında" Qanun[18];
- "Bələdiyyələrin vergi xidməti orqanı haqqında Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[19];
- "Bələdiyyənin nümunəvi nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında" Qanun[20];
- "Yerli rəy sorğusu haqqında" Qanun[21];
- "Bələdiyyələrin maliyyəsinin əsasları haqqında" Qanun[22];
- "Bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi haqqında" Qanun[23];
- "“Bələdiyyələrin Dövlət reyestrinin aparılması və onlara şəhadətnamənin verilməsi haqqında” Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə" Qanun[24].
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin və Nazirlər Kabinetinin qərarları ilə bələdiyyə fəaliyyətinə ithaf olunmuş alt qanunvericilik aktları aşağıdakılardır:
- Bələdiyyələrin fəaliyyətinin təşkilinə kömək və onlara metodoloji yardım haqqında TƏLİMAT[25];
- Dövlət və bələdiyyə orqanlarında, dövlət və ya bələdiyyə mülkiyyətində olan və ya paylarının (səhmlərinin) nəzarət zərfi dövlətə və ya bələdiyyəyə məxsus olan hüquqi şəxslərdə və büdcə təşkilatlarında vətəndaşların müraciətləri ilə bağlı kargüzarlığın aparılması Qaydası[26];
- Bələdiyyələrin yazılı və ya elektron sorğuları əsasında daşınmaz əmlakın dövlət reyestrinin məlumatlarının verilməsi Qaydası və bununla bağlı ödənişin Miqdarı[27];
- Yaşıllıq salınması məqsədi ilə bələdiyyələrin, qeyri-hökumət təşkilatlarının və əhalinin əkin materialları, avadanlıq, inventar və digər vasitələrlə əvəzsiz təmin olunması Qaydası[28];
- Dövlət və bələdiyyə qiymətli kağızlarının emissiyası və tədavülü Qaydaları[29];
- Bələdiyyə qulluğuna müsabiqənin elan edilməsi, sənədlərin qəbulu, müsabiqənin keçirilməsi və nəticələrinin qiymətləndirilməsi Qaydası[30];
- Sosial xidmət sahəsində dövlət sifarişlərinin bələdiyyələrə, fiziki və hüquqi şəxslərə, o cümlədən qeyri-hökumət təşkilatlarına verilməsi Qaydası[31];
- "Dövlət və bələdiyyə təhsil müəssisələrində işləyən elmi-pedaqoji kadrların vəzifə maaşlarına elmi dərəcələrə və elmi adlara görə əlavələrin həcminin müəyyən edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı[32];
- "Bələdiyyələrin birləşməsi ilə bağlı mülkiyyət, maliyyə və başqa məsələlərin həlli məqsədi ilə komissiyaların yaradılması haqqında" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı[33];
- Bələdiyyələrin birləşməsi, ayrılması və ləğvi ilə bağlı mülkiyyət, maliyyə və başqa məsələlərin həlli üçün yaradılan komissiyanın say tərkibi və fəaliyyət Qaydası[34];
- Dövlət orqanlarının və bələdiyyələrin İnternet informasiya ehtiyatlarının yaradılması Formaları və Qaydaları[35];
- "Dövlət və bələdiyyə mülkiyyətində olan torpaqların icarə haqqının aşağı həddinin müəyyən edilməsi barədə" Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarı[36];
- Bələdiyyələrin mülkiyyətində olan müəssisə və təşkilatların maliyyə və təsərrüfat fəaliyyəti göstəricilərinin qeydiyyata alınması Qaydaları[37].
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2022-06-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2012-01-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-04-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-05-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-05-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-04-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-06-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). 2024-03-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.
- ↑ Crocusoft. "E-QANUN". e-qanun.az (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-02-28.