Bəhreyn ədəbiyyatı — Bəhreyn Krallığında formalaşmış yazılı və şifahi ədəbi ənənələri əhatə edir. Bu ədəbiyyat ərəb dünyasının bir hissəsi olmaqla yanaşı, Fars körfəzi bölgəsinin özünəməxsus xüsusiyyətlərini daşıyır. Bəhreynin ədəbiyyatı tarixən poeziya, folklor və dini mətnlər üzərində qurulmuş, müasir dövrdə isə nəsr, teatr və jurnalistika sahələrində də inkişaf etmişdir.[1][2]
Bəhreynin ədəbiyyatı qədim zamanlardan bəri əsasən şifahi formada – xalq nağılları, hekayələr və dini qəsidələr vasitəsilə yaşayıb. Orta əsrlərdə İslamın təsiri ilə dini mövzularda yazılmış mətnlər və şeir formaları geniş yayılmışdı. 20-ci əsrin əvvəllərindən başlayaraq Bəhreyn ədəbiyyatında modernləşmə meylləri müşahidə olunmağa başladı.[3]
Bəhreyn poeziyası ölkənin ədəbi kimliyinin əsas sütunlarından biridir. Ənənəvi ərəb poeziyasının klassik formaları (qəsidə, qitə və s.) Bəhreyndə də yayılmışdır. 20-ci əsrin ortalarından etibarən azad və eksperimental şeir formalarına maraq artdı.[4]
Bəhreyn nəsri nisbətən gec inkişaf etsə də, 20-ci əsrin ikinci yarısından sonra roman, hekayə və esse janrlarında əsərlər ortaya çıxmağa başladı. Sosial dəyişikliklər, şəhərləşmə və qadın hüquqları kimi mövzular yazıçıların diqqət mərkəzində olmuşdur.
Qadın müəlliflər şeir, nəsr və publisistikada fəal şəkildə çıxış edir. Cinsiyyət bərabərliyi, ailə strukturu və sosial dəyişiklik kimi mövzulara toxunurlar.
Bəhreyndə teatr ədəbiyyatı XX əsrin ortalarından etibarən formalaşmışdır. Əvvəlcə dini və sosial mövzularda əsərlər yazılmış, daha sonra isə müasir tematikaya keçid baş vermişdir.
Bəhreyndə ədəbi əsərlər əsasən ərəb dilində nəşr olunur. Ənənəvi qəzet və jurnallarla yanaşı, internet və sosial media vasitəsilə də ədəbi fəaliyyətlər yayılır.
Bəhreyn ədəbiyyatı ərəb dünyasının ədəbi tendensiyalarına cavab olaraq inkişaf etsə də, həmçinin İran, Hindistan və Avropa ədəbiyyatından da dolayısı ilə təsirlənmişdir.
- Əli Əbdulla Xəlifə[5]
- Əli Əl-Cəlləvi
- Əli Əl-Səid
- Əli Əl-Şərqavi
- Əhməd Məhəmməd Əl-Xəlifə
- Qasım Həddad[6]
- İbrahim Əl-Ərəid [7]
- Hamda Xəmis
- M.G. Darviş[8]
| Yazıçı | Əsər adı | Janr | Qısa təsviri |
|---|---|---|---|
| Əli Əl-Səid | QuixotiQ | Roman | Bəhreynli müəllifin ingilis dilində yazdığı ilk roman. |
| Qasım Həddad | Leyla və Məcnun xronikaları | Şeir | Klassik ərəb romantikasının müasir interpretasiyası. |
| Hamda Xəmis | Şəzaya | Şeir | Bəhreynin ilk qadın şairinin ilk şeir toplusu. |
| Noor Əl-Nuaymi | İnci oğrusu | Qısa hekayə | Bir bəhreynli gəncin inci dalğıclığı macərası. |
| Chandan Sen Gupta | İki dənizin ölkəsi | Roman | II Dünya Müharibəsi fonunda Bəhreynin həyatını təsvir edir. |
| Göstərici | Məlumat |
|---|---|
| Əhalinin illik oxuduğu kitab sayı (orta) | 3.44 kitab |
| 1996-cı ildə nəşr olunan kitab sayı | 40 kitab |
| Bəhreyndə fəaliyyət göstərən nəşriyyatların sayı (2025) | 5 nəşriyyat |
- Al-Musawi, Muhsin. Arabic Literature for the Classroom. Routledge, 2017.
- World Population Review
- LocalBH – Bəhreyn yazıçıları haqqında
- Wikipedia – Bahraini literature
- Rentech – Nəşriyyatlar siyahısı
- ↑ "Bahrain – The Arts and the Humanities". EveryCulture.com. İstifadə tarixi: 21 August 2012.
- ↑ "Bahrain: why translation matters". 30 March 2012. İstifadə tarixi: 21 August 2012.
- ↑ "A Landmark in Bahraini Literature: "QuixotiQ" A Novel" Launched". eBestAudioBooks.com. Archived from the original on 22 May 2014. İstifadə tarixi: 21 August 2012.
- ↑ Singh Grewal, Sandeep. "Hundreds support Egyptian struggle". Gulf Daily News. 5 February 2011. İstifadə tarixi: 21 August 2012.
- ↑ "Shaikh Ebrahim bin Mohammed Center for Culture and Research". 10 aprel 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 avqust 2012.
- ↑ "Qassim Haddad: Biography". Qhaddad.com. İstifadə tarixi: 21 August 2012.
- ↑ Fakhri, Abdulrahman. "A living tribute to a legendary poet". Gulf Daily News. 1 April 2005. İstifadə tarixi: 20 April 2013.
- ↑ "M.G. Darwish - Writing blog, Bookstore". www.mgdarwish.com. İstifadə tarixi: 2018-04-15.