Bəhram Gurun əjdahanı öldürməsi - I Şah Təhmasibin sifarişi ilə 1539-1543-cü illərdə hazırlanmış və Təbriz miniatür məktəbinin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" əlyazmasına daxil olan, Məhəmməd Zaman tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Miniatür əlyazmasına sonradan əlavə edilmişdir.[1] Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda Britaniya Milli Kitabxanasında (MS Or. 2265) saxlanılır.[3]
| Bəhram Gurun əjdahanı öldürməsi | |
|---|---|
 | |
| Rəssam | Məhəmməd Zaman |
| Tarixi | 1675–1676[1] |
| Üslubu | İsfahan miniatür məktəbi |
| Saxlanıldığı yer | Britaniya Milli Kitabxanası |
| İnventar nömrəsi | Or. 2265, f.203v[2] |
Əsərdə şərq miniatürlərinə xas olan kompozisiyanın ənənəvi sistemi dəyişdirilmişdir.[4] Atlı Bəhram, ön planda qabarıq verilmiş caib əjdahaya ox atır. Arxa planda ağaclı dağlar və Avropa tipli bir ev görünür. Rəssam şərq üslubunu yalnız Bəhramın geyimində və surətində saxlamışdır.[4]
1675-ci ildə Bəhram Gurun əjdahanı öldürməsi mövzusunda miniatür işləmiş Məhəmməd Zaman, İtalyan rəssamlığından təsirlənmişdir.[5] Nadir Zamanov qeyd edir ki, "İtaliyada təhsil almış bu rəssamın yaradıcılığında klassik miniatür üslubu ilə realistik Avropa boyakarlığının xüsusiyyətləri birləşir." [4] İvanovun fikrincə isə, Məhəmməd Zaman İsfahanda hansısa italyan rəssamdan təhsil almışdır. Onun II Şah Abbas tərəfindən təhsil üçün İtaliyaya göndərilməsi və orada katolisizmi qəbul etməsi isə əfsanədir.[5]
Bu mövzuya M. Zamandan əvvəl Behzad və Qasım Əli müraciət etmişdir.[4]
-
Behzad, XV əsrin sonu, Britaniya Milli Kitabxanası -
Naməlum rəssam tərəfindən "Xəmsə əlyazması (M-156)"da çəkilmiş miniatür, Təbriz məktəbi, XVI əsr, AMEA Əlyazmalar İnstitutu
- ↑ 1 2 Landau, Amy S. From Poet to Painter: Allegory and Metaphor in a Seventeenth-Century Persian Painting by Muhammad Zaman, Master of Farangī-Sāzī (PDF) (Muqarnas: An Annual on the Visual Culture of the Islamic World 28). 2011. 101–132.[ölü keçid]
- ↑ https://blogs.bl.uk/asian-and-african/2013/07/some-paintings-by-the-17th-century-safavid-artist-muhammad-zaman.html.
- ↑ "Khamsah of Nizami". bl.uk. Britaniya Milli Kitabxanası. 2016-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 avqust 2017.
- ↑ 1 2 3 4 Zamanov, 1981. səh. 55
- ↑ 1 2 History of Civilizations of Central Asia: Development in contrast : from the sixteenth to the mid-nineteenth by Chahryar Adle, Irfan Habib
- Zamanov, Nadir. Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. 1981. səh. 190.