Bəhmən Mirzə xəzinəsi və ya Bəhmən Mirzə xəzinəsi məqbərəsi — Qacar sülaləsindən olan Bəhmən Mirzə Qacarın şərəfinə ucaldılmış məqbərə. Bəhmən Mirzə Qacar XIX əsrdə yaşamış Qacarlar dövləti siyasətçisi və tarixçisi olmuşdur. Türk Qacar sülaləsindən olan Abbas Mirzənin dördüncü oğlu olan Bəhmən Mirzə siyasi səbəblərə görə Rusiya imperiyasına köçməyə məcbur olmuş və Şuşada yaşamışdır. O, Bəhməni ailəsinin qurucusudur.
| Bəhmən Mirzə xəzinəsi | |
|---|---|
| Ölkə |
 Azərbaycan |
| Şəhər | Şuşa |
| Yerləşir | Şuşa |
| Memar | Bəhmən mirzə Qovanlı-Qacar |
| Tikilmə tarixi | XIX əsrin ikinci yarısı |
| Kateqoriya | türbə |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
1847-1848-ci ildə Fətəli şahın nəvəsi, Abbas Mirzənin oğlu Azərbaycan hakimi Bəhmən Mirzə Qacar saray çəkişmələrinin nəticəsində Qafqaza qaçaraq, ruslardan sığınacaq istəyir.[1][2] Rus hökuməti ona təqaüd kəsir və Rusiyanın hər hansı bir yerində yaşamaq hüququ verir. Bir qədər tərəddüddən sonra Bəhmən Mirzə Şuşada yaşamaq istədiyini bildirir. Onu öz hərəmləri, uşaqları və yaxın əhatəsi ilə birlikdə Tiflisdən oraya göndərirlər. Onun kitabxanasını və xəzinəsini də Şuşaya köçürürlər. Bəhmən Mirzə Rusiyanın ən yaxşı imtiyazlı məktəblərində oğlanlarına və nəvələrinə Avropa təhsili verir, özü isə siyasətdən uzaqlaşaraq, Azərbaycan tarixinə dair əsərlər yazır. Onun 31 oğlunun əksəriyyəti hərbçi olmuşdur.[3][4] Birinci Dünya müharibəsi ərəfəsində onların arasından altı general və bir neçə zabit çıxmışdı. Bəhmən Mirzənin uşaqları Oktyabr inqilabını qəbul etməmişdir.[5]
Bir çoxu Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Milli Ordusunun sıralarında xidmət etmişdir.
Məqbərə Azərbaycan Respublikasının Şuşa şəhərində yerləşir. Məqbərə Bəhmən Mirzənin hələ sağlığında əmri ilə tikilmiş və ümumilikdə, 3 böyük otaqdan ibarətdir. Girişdəki geniş otaq foye və giriş üçün istifadə edilmişdir, ikinci otaq kitabxana, üçüncü otaq isə Bəhmən Mirzənin dəfn olunması üçün istifadə olunmuşdur. 1992-ci ilin may ayının 8-də Şuşanın erməni silahlıları tərəfindən işğal edilməsindən sonra bu şəhərdə yerləşən məqbərənin taleyi barədə uzun müddət məlumat olmamışdır.[6]
- ↑ "БАХМАН МИРЗА – ФЕЛЬДМАРШАЛ И УЧЕНЫЙ". December 28, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2010.
- ↑ "The House of Bahman - Dignitaries and Diplomats". August 9, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2010.
- ↑ Backhouse Eastwick, Edward. Journal of a diplomate's three years' residence in Persia, Volume 1. Oxford University: Smith, Elder and Co. 1864. səh. 183. ISBN 978-9952-8091-4-5. 2021-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2010.
- ↑ "Bahmani-Qajar (Kadjar)". August 23, 2007 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2010.
- ↑ "Кавказские годы персидского принца, или Последнее пристанище Бахман Мирзы Гаджаpа (Чингиз Керимов)". July 6, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2010.
- ↑ War Against Azerbaijan - Targeting Cultural Heritage. 2007. ISBN 978-9952-8091-4-5. September 9, 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: September 18, 2010.