Azad Zeynalov (tam adı: Azad Əsəd oğlu Zeynalov; 3 fevral 1957, Bakı) — arxeoloq, qədim daş dövrü üzrə mütəxəssis, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent. AMEA Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun "Arxeoloji texnologiya və ölçü-layihə" şöbəsinin aparıcı elmi işçisi, orta və erkən paleolit dövrünə aid paleolit düşərgələrin tədqiqatçısı.[1][2]
| Azad Zeynalov | |
|---|---|
| Azad Əsəd oğlu Zeynalov | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı şəhəri |
| Vətəndaşlığı |
 SSRİ Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Uşağı | 2 |
| Elm sahəsi | arxeologiya |
| Elmi dərəcəsi | tarix üzrə fəlsəfə doktoru |
| Elmi adı | dosent |
| İş yerləri | AMEA Arxeologiya və Antropologiya İnstitutu |
| Alma-mater | Azərbaycan Dövlət Universiteti |
| Təhsili | Bakı Dövlət Universiteti |
| Elmi rəhbərləri |
Məmmədəli Hüseynov Anatoliy Panteleyeviç Derevyanko |
| Tanınır | arxeoloq |
| Mühüm layihələri |
Qazma orta paleolit mağara düşərgəsinin əsaslı öyrənilməsi Azərbaycanda bir sıra erkən və orta paleolit dövrünə aid paleolit düşərgələrin aşkarlanması (Qaraca paleolit düşərgəsi) 1980-ci ildən Azıx, Tağlar, Qazma, Buzeyir paleolit dövrü abidələrində arxeoloji qazıntılarda həm iştirak edib, həm də rəhbərlik edib |
| Üzvlüyü | |
.svg){kind=small}
Azad Zeynalov 1980-ci ildən bəri Azıx, Tağlar, Qazma, Buzeyir və digər paleolit dövrü abidələrində, eləcə də sonrakı dövrlərə aid abidələrdə arxeoloji qazıntılarda həm iştirak edib, həm də qazıntılara rəhbərlik edib.
2012-ci ildə Qaraca paleolit düşərgəsi Azad Zeynalov tərəfindən kəşf edilmiş və burada onun rəhbərliyi ilə arxeoloji tədqiqatlar aparılmışdır.[3]
Azad Zeynalov 3 fevral 1957-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1964-cü ildə Yasamal rayonu 3 nömrəli məktəbə gedən Azad Zeynalov, sonradan təhsilini 189 nömrəli məktəbdə davam etdirib, 1976-cı ildə isə təhsil peşə məktəbini bitirib. 1979-1984-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetində (indiki Bakı Dövlət Universiteti) ali təhsil alıb. 1976–1978-ci illərdə isə Sovet ordusu sıralarında hərbi xidmətdə olmuşdur.
A.Zeynalov 1992-ci lin iyun ayında Bölük komandirinin müavini kimi Qarabağda erməni silahlı qüvvələrinə qarşı döyüşlərdə iştirak edib.
Azad Zeynalov evlidir və iki övladı var.
Azad Zeynalov 1984-1990-cı illərdə Azərb SSR EA Tarix İnstitutu, Arxeologiya və Etnoqrafiya sektorunun "Daş dövrü" şöbəsində baş laborant, 1990-1994-cü illərdə kiçik elmi işçi, 1994-2001-ci illərdə AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, "Daş dövrü" şöbəsində elmi işçi, 2013-2015-ci illərdə "Arxeoloji xidmət" şöbəsində elmi işçi, 2015-2017-ci illərdə isə böyük elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır. 2017-ci ildən AMEA Arxeologiya və Antropologiya İnstitutunun "Arxeoloji texnologiya və ölçü-layihə" şöbəsinin aparıcı elmi işçisidir.
2012-ci ildən bəri A.Zeynalov, rus arxeoloq və paleocoğrafiyaşünasları ilə birgə beynəlxalq paleolit ekspedisiyasına rəhbərlik edir. Bu çöl işi nəticəsində paleolit dövrünə aid bir neçə ərazi kəşf edilib ki, bunlardan biri də Qaracanın erkən paleolit dövrünə aid ərazisidir.
Azad Zeynalov 1980-ci ildən bəri Azıx, Tağlar, Qazma, Buzeyir və digər paleolit dövrü abidələrində, eləcə də sonrakı dövrlərə aid abidələrdə arxeoloji qazıntılarda iştirak edib. Uzun illər Naxçıvan ərazisində yerləşən Qazma mağara paleolit düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılarda iştirak edib və rəhbərlik edib. 2014-cü ildə "Naxçıvanın paleoliti" adlı dissertasiya işini müdafiə edən Azad Zeynalov tarix üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsini almış,[4] 2018-ci ildə isə Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən dosent elmi adına layiq görülmüşdür. Onun 2016-cı ildə bu mağaraya həsr olunmuş "Neandertalın son sığınacağı" adlı monoqrafiyası çap olunmuşdur.
2018-2022-ci illərdə Azərbaycan Elm Fondu və Rusiya Fundamental Tədqiqatlar Fondunun "Pleystosenin erkən mərhələlərində Xəzər dənizinin dinamikası və qədim insanların ona uyğunlaşması" mövzusunda 1-ci Azərbaycan-Rusiya qrantının rəhbəri olub.
Google Scholar profilində 162 sitat gətirilmə, 6 h-indeksi və 53 nəşri olan Azad Zeynalov, Qafqazda daş dövrünün öyrənilməsinə mühüm töhfələr vermişdir.[1]
2010-cu ildə Azad Zeynalovun iştirakı və təşkilatçılığı ilə Bakıda Azıx mağarasının kəşfinin 50 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilib. Konfransın əvvəlində A.Zeynalov Məmmədəli Hüseynovun "Azərbaycanın Qədim Paleoliti" monoqrafiyasını nəşrə hazırlamışdı.[5]
A.Zeynalov 2016-2019-cu illərdə Tokio Universiteti və Universitet Muzeyi ilə birgə beynəlxalq ekspedisiyaya rəhbərlik edərək, Azərbaycanın Qazax bölgəsindəki Damcılı mağarasında arxeoloji qazıntıları bərpa etmiş, arxeoloji tədqiqatlar əsasında "Damcılı mağarası" adlı monoqrafiyası nəşr olunmuşdur. [6]
2016-cı ildə o, Cənubi Koreyanın Seul şəhəri yaxınlığındakı Yongok Tarixəqədərki Muzeyində keçirilən Asiyanın Paleolit (Qədim Daş dövrü) Arxeologiyası üzrə 5-ci Beynəlxalq simpoziumda "Azərbaycanın Erkən Paleolit dövrü" adlı məruzəsi ilə çıxış etmişdir.
2018-ci ildən 2022-ci ilin mart ayına qədər Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişafı Fondunun və Rusiya Fundamental Tədqiqatlar Fondunun "Xəzər dənizinin erkən pleystosen dövründə dinamikası və qədim insanların ona uyğunlaşması" mövzusunda ilk Azərbaycan-Rusiya qrantının rəhbəri olub.
2018-ci ildə onun fəal iştirakı və təşkilatçılığı ilə Bakıda və Qəbələdə dünyanın müxtəlif ölkələrindən onlarla arxeoloq və paleocoğrafiyaçıların qatıldığı Azıxantropun kəşfinin 50 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfrans keçirilib.[7]
2019-cu ildə o, İranın Tehran və Gilan əyalətlərində keçirilən INQUA – Ponto-Xəzər Stratiqrafiyası və Geoxronologiyası (POCAS) təşkilatının üçüncü Plenar Sessiyasında və çöl səfərində iştirak etmişdir. İclasda "Erkən Pleystosen Xəzər sahillərində yeni erkən paleolit kəşflərinin nəticələri" adlı birgə hesabat təqdim edilmişdir.
2023-cü ildən bəri Azad Zeynalovun birgə rəhbərlik etdiyi beynəlxalq ekspedisiyalar:
• Yaponiyanın Tokio Universitetinin daş dövrü mütəxəsisi, professor Yoşihiro Nişiakinin rəhbərliyi ilə Tokio Universiteti və Universitet Muzeyi ilə birlikdə Tağlar mağarasında çöl işləri;[8]
• Danimarka professoru Mads Faursçou Knudsenin rəhbərliyi ilə Orhus Universiteti ilə birlikdə Azıx mağarasında çöl işləri.
2023-cü ildə Azad Zeynalov Yaponiyanın Enqaru şəhərində Beynalxalq obsidian konfransında "Cənubi Qafqazda orta paleolit dövründə obsidianın əldə etmə xüsusiyyətləri" adlı məruzəsi ilə çıxış etmişdir. Məruzədə Azərbaycan, Rusiya və ABŞ alimlərinin, Azərbaycanın paleolit düşərgələrində aşkar olunmuş obsidian alətlərin mənbələrinə həsr olunmuş birgə apardığı tədqiqatların nəticələri yer almışdır.[9]
2025-ci ildə A.Zeynalov Danimarkada, NordForsk tərəfindən maliyyələşdirilən və Danimarka Texniki Universiteti ilə Aarhus Universiteti tərəfindən həyata keçirilən THOCA (Mərkəzi Asiyada İnsan Məskunlaşmalarının Vaxtı və Ekologiyası) beynəlxalq seminarında iştirak edib. Seminarda Azad Zeynalov Azərbaycan-Danimarka beynalxalq arxeoloji ekspedisiyanın Azərbaycanın erkən hominin məskənlərindən olan Azıx mağarasında (Xocavənd), Qaraca açıq tipli paleolit düşərgəsində (Mingəçevir) və Azərbaycan-Yapon tədqiqat qrupunun Tağlar mağarasında (Xocavənd) apardığı araşdırmaların ilkin nəticələrini təqdim etmişdir.[10]
A.Zeynalov 100-dən artıq elmi məqələnin və monoqrafiyaların müəllifidir. Onlardan bəziləri aşağıda qeyd edilənlərdir:
- (1984) Building a deep water pipeline in the Caspian Sea
- (1992) Новая мустьерская стоянка Газма в Азербайджане[11]
- (1999) К вопросу о куручайской культуре
- (2005) Результаты разведочных исследований на севере Азербайджана в 2005 г.
- (2010) ПАЛЕОЭКОЛОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ОБИТАНИЯ ЧЕЛОВЕКА В НАХИЧЕВАНИ В ЭПОХУ МУСТЬЕ[12]
- (2013) Новые памятники каменного века в Гянджа-Газахском регионе Азербайджана[11]
- (2013) Палеолитическая пещерная стоянка Газма в Азербайджане
- (2014) Раннепалеолитические местонахождения в апшеронских отложениях Азербайджана
- (2014) The First Flake Cleaver (hachereau sur éclat) in the Acheulean of the Caucasus
- (2014) Новые данные о раннем палеолите Азербайджана
- (2015) ОТ КУРУЧАЙСКОЙ КУЛЬТУРЫ К СУБКАТЕГОРИИ КАМЕННЫХ ОРУДИЙ ГАРАДЖИ[11]
- (2016) Neanderthal man's last refuge:(the site upper pleistocene cave Gazma in Azerbaijan)
- (2017) Kuruchay Culture and its Habitat[13]
- (2017) Еще раз к вопросу о куручайской культуре
- (2018) Институт археологии и этнографии НАН Азербайджана, Баку ОРУДИЯ-ГИГАНТОЛИТЫ РАННЕПАЛЕОЛИТИЧЕСКИХ СТОЯНОК АЗЕРБАЙДЖАНА
- (2018) Орудия-гигантолиты раннепалеолитических стоянок Азербайджана
- (2019) The Mesolithic-Neolithic interface in the Southern Caucasus: 2016–2017 excavations at Damjili Cave, West Azerbaijan[11]
- (2019) Ранний и средний палеолит Северо-Западного Кавказа
- (2020) AZYKH – FIRST OLDOWAN SITE OUTSIDE AFRICA[14]
- (2020) Палеолитические памятники Карабаха: возвращение к истокам[11]
- (2020) Новые находки раннего палеолита в апшерон-бакинских отложениях Азербайджана
- (2021) Abşeron-Bakı yataqlarında Erkən Paleolit dövrünün izləri[15]
- (2021) Geoarchaeological Investigation in Azerbaijan in 2021[16]
- (2022) Archaeological Excavations on the SCPX Pipeline, Azerbaijan 2013-2018[17]
- (2022) Geological and geochemical characterization of the Kelbadjar (Kechaldag) obsidian source in Azerbaijan, Lesser Caucasus[11]
- (2022) RADIOCARBON CHRONOLOGY OF THE MESOLITHIC-NEOLITHIC SEQUENCE AT DAMJILI CAVE, AZERBAIJAN, SOUTHERN CAUCASUS
- (2023) Gazma Cave—A Final Middle Paleolithic Site in Azerbaijan: Paleogeography, Chronology, Archaeology[18]
- (2023) The final early Paleolithic of Azerbaijan (based on the Garaja site)[11]
- (2024) Results of Archaeological Survey in the North and West of the Mangyshlak Peninsula (Western Kazakhstan) in 2024[18]
- (2024) Study of the Stone Age Sites on the Coast of Sarytash Bay (Mangyshlak Peninsula, Western Kazakhstan) in 2024[19]
- (2024) Tağlar mağarasında arxeoloji tədqiqatların bərpası
- (2025) AGE AND PALAEOGEOGRAPHY OF GARAJA PALAEOLITHIC SITE (AZERBAIJAN)[18]
- (2025) Procurement and exchange of obsidian in the Middle Palaeolithic of western Azerbaijan (South Caucasus)[20]
- (2025) Damjili Cave Revisited, Gazakh, West Azerbaijan (2016–2023)
- (2025) Renewed excavations at Damjili Cave (2016–2022)
- (2025) Ancient human settttlements (Azykh and Taglar caves)
- (2025) Новые данные о возрасте стоянок ашельского времени на Кавказе и в Центральной Азии
- (2025) "Qazax paleolit arxeoloji ekspedisiyasi"nın 2024-cü ildə Qazax və Ağstafa rayonları ərazisində apardığı kəşfiyyat işlərinin nəticələrinə dair[11]
- (2025) Damjili Cave: Investigating the Late Pleistocene to Holocene Human History in the Southern Caucasus[21]
- ↑ 1 2 "Azad Zeynalov" (az.). https://iremb.anas.az. 25 noyabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2025.
- ↑ "Zeynalov Azad Əsəd oğlu" (az.). https://science.gov.az. 25 noyabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2025.
- ↑ "Qaraca paleolit düşərgəsində tədqiqatlar davam etdirilir" (az.). https://azertag.az. 13 iyun 2022. 7 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dekabr 2025.
- ↑ Zeynalov, Azad. NAXÇIVAN PALEOLİTİ (PDF) (Tezis). 2014. İstifadə tarixi: 25 noyabr 2025.
- ↑ Savalan Fərəcov. "Bakıda Azıx mağarasının kəşfinin 50 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfrans keçirilir" (az.). https://medeniyyet.info.az. 06 October 2010. 2 Dec 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 dek 2025.
- ↑ Nishiaki, Yoshihiro; Zeynalov, Azad; Mansurov, Mansur; Akashi, Chie; Guliyev, Farhad; Shimogama, Kazuya. "The Mesolithic-Neolithic interface in the Southern Caucasus: 2016–2017 excavations at Damjili Cave, West Azerbaijan". Archaeological Research in Asia. 19. 2019.
- ↑ "Azıx mağarasında qədim insan çənəsinin aşkar edilməsinin 50 illiyi qeyd ediləcək" (az.). https://525.az. 01 Oct 2018. 1 Dec 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 dek 2025.
- ↑ "Azərbaycanda aparılan arxeoloji tədqiqatlar barədə Tokioda elmi sərgi keçirildi" (az.). https://faktor.az. 20 fevral 2025. 3 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2025.
- ↑ "Международная обсидиановая конференция в Японии: научное мероприятие в сложное время" (rus). 27 iyul 2023. 1 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 dekabr 2025.
- ↑ "Azərbaycan alimləri Danimarkada keçirilən beynəlxalq seminarda iştirak ediblər" (az.). https://science.gov.az. 17.11.2025. 1 Dec 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 dek 2025.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 "Azad Zeynalov" (ingilis). https://scholar.google.com. 26 noyabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2025.
- ↑ Зейналов, А.А.; Велиев, С.С.; Тагиева, Е.Н. "ПАЛЕОЭКОЛОГИЧЕСКИЕ УСЛОВИЯ ОБИТАНИЯ ЧЕЛОВЕКА В НАХИЧЕВАНИ В ЭПОХУ МУСТЬЕ (по материалам пещерной стоянки Газма, Азербайджан)" (PDF). Археология, этнография и антропология Евразии (rus). 2010: 2–6. 1 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 1 dekabr 2025.
- ↑ "Azad Zeynalov" (ingilis). https://independent.academia.edu. 2 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 dekabr 2025.
- ↑ Zeynalov, Azad. "AZYKH – FIRST OLDOWAN SITE OUTSIDE AFRICA" (PDF). İRS Archeology. 1960: 24–29. 3 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- ↑ Zeynalov, Azad; Babai, Pəri; Babayeva, Təranə; Hüseynova, Mətanət; Əhmədova, Nərgiz. "Abşeron-Bakı yataqlarında Erkən Paleolit dövrünün izləri" (PDF). Azəebaycan Arxeologiyası Xəzər Universiteti Nəşriyyatı. http://dspace.khazar.org. 1. 2021. doi:10.5782/2218-0346.2. 3 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 3 dekabr 2025.
- ↑ Анойкин, А.А.; Зейналов, А.А.; Очередной, А.К.; Идрисов, И.А.; Курбанов5, Р.Н. Problems of Archaeology, Ethnography, Anthropology of Siberia and Neighboring Territories (PDF): 20-28. doi:10.17746/2658-6193.2021.27.0020-0028 http://paeas.ru/x/ru/2021/2021_0020-0028.pdf (#bare_url_missing_title). 1 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 1 dekabr 2025.
- ↑ Maynard, David; Qoşqarlı, Qoşqar; Müseybli, Nəcəf; Nəcəfov, Şamil; Əsədov, Vaqif; Agalarzadə, Anar; Kiriçenko, Dmitriy; Hüseynov, Müzəffər; Zeynalov, Azad. "Archaeological Excavations on the SCPX Pipeline, Azerbaijan 2013-2018". Internet Archaeology 2022 (ingilis) (59). 2022. doi:10.11141/ia.59.11. ISSN 1363-5387. 3 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2025.
- ↑ 1 2 3 "Azad Zeynalov" (ingilis). https://orcid.org. 28 noyabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2025.
- ↑ Zeynalov, Azad; Chistiakov, P.V; Taimagambetov, Z.K; Kurbanov, R.N; Kapitanova, M.V; Lukashov, A.A. "Results of Archaeological Survey in the North and West of the Mangyshlak Peninsula (Western Kazakhstan) in 2024" (PDF). Problems of Archaeology, Ethnography, Anthropology of Siberia and Neighboring Territories: 24–31. doi:10.17746/2658-6193.2024.30.0024-0031. 28 noyabr 2025 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- ↑ Zeynalov, Azad; Yaroslav, V.Kuzmin; Glascock, D.Michael; Fataliyev, Rashid A. "Procurement and exchange of obsidian in the Middle Palaeolithic of western Azerbaijan (South Caucasus)". Journal of Archaeological Science Reports 2025. 66. oktyabr 2025. doi:10.1016/j.jasrep.2025.105313.
- ↑ Yoshihiro Nishiaki; Azad Zeynalov; Yagub Mammadov. "Damjili Cave: Investigating the Late Pleistocene to Holocene Human History in the Southern Caucasus" (ingilis). https://books.google.az. 8 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 dekabr 2025.
- "Azıx mağarasını kim kəşf edib və onun sakinləri kimlər olub" (az.). https://azertag.az. 13 aprel 2021. İstifadə tarixi: 26 noyabr 2025.
- "Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun əməkdaşı Yaponiyada beynəlxalq elmi konfransda iştirak edib" (az.). https://azertag.az. 02.12.2019. İstifadə tarixi: 26 noy 2025.
- "Azərbaycan ərazisi Orta Paleolit dövründə: beynəlxalq elmi jurnalda Cənubi Qafqazdakı neandertalların obsidian mübadilə sistemi barədə məqalə" (az.). https://arxeologiya.az. 18 iyul 2025. 3 dekabr 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 3 dekabr 2025.
- Ирада Асадова. "Азыхская пещера не заминирована: археолог Азад Зейналов посетил уникальный памятник и что он там увидел – ФОТО" (rus). https://zerkalo.az. 2021.02.12. 7 Dec 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 dek 2025.