Butun axtardiqlarinizi tapmaq ucun buraya: DAXIL OLUN
  Mp4 Mp3 Axtar Yukle
  Video Axtar Yukle
  Shekil Axtar Yukle
  Informasiya Melumat Axtar
  Hazir Inshalar Toplusu
  AZERI CHAT + Tanishliq
  1-11 Sinif Derslikler Yukle
  Saglamliq Tibbi Melumat
  Whatsapp Plus Yukle(Yeni)

  • Ana səhifə
  • Təsadüfi
  • Yaxınlıqdakılar
  • Daxil ol
  • Nizamlamalar
İndi ianə et Əgər Vikipediya sizin üçün faydalıdırsa, bu gün ianə edin.
 Kömək
Kitab yaradıcısı ( deaktiv et )
 Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin Kitabı göstər (0 səhifə) Səhifə təklif edin

Azərbaycanda miniatür sənəti

  • Məqalə
  • Müzakirə

Azərbaycanda miniatür sənəti — Azərbaycanda tarixən və müasir dövrdə icra edilən təsviri sənət növü.

Mündəricat

  • 1 Orta əsrlər və erkən müasir dövr
  • 2 XIX əsr
    • 2.1 Mir Möhsün Nəvvab
  • 3 Sovet dövrü
    • 3.1 Elmira Şahtaxtinskaya
  • 4 Müstəqillik dövrü
  • 5 İrsin qorunması və təbliği
  • 6 Həmçinin bax
  • 7 İstinadlar
  • 8 Ədəbiyyat
  • 9

Orta əsrlər və erkən müasir dövr

Əsas məqalələr: Təbriz miniatür məktəbi, Türkmən dövrü incəsənəti, və Azərbaycanın süjetli və portret tipli xalçaları
 
Azərbaycan ovçuluq xalçası. Şirvan məktəbi

XV əsrin ortalarında Qaraqoyunlu və sonra Ağqoyunlu dövlətləri ərazisində geniş yayılmış Təbriz miniatür məktəbinin "türkmən" üslubu meydana gəldi. Bu üslubun bir çox miniatürləri nəinki Təbrizdə, həm də müasir Azərbaycan ərazisində yerləşən bəzi orta əsr şəhərlərində, Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtı Şamaxıda ortaya çıxdı (Şamaxı antologiya əlyazması, 1468, Britaniya muzeyi, London). XIV əsrin əvvəllərində Elxani vəziri Rəşidəddinin emalatxanalarında işləyən rəssamların yaratdığı arxaik ənənələrin izləri XV əsr bakılı rəssam Əbdul Baqi Bakuvinin miniatürlərində də müşahidə olunur. Bakuvinin "At və sahibi" əsəri son dövr Yuan və erkən Min sülaləsi dövründə Çində çox məşhur olan döyüşçü təsvirinin İslami variantıdır.[1][2]

XVI əsrdə Səfəvilərin hakimiyyətə gəlməsindən başlayaraq Azərbaycan xalçaçılıq sənəti misli görünməmiş mükəmməlliyə çatmış,[3][4] dövrün miniatürist rəssamları, xəttatları Azərbaycan ornamental incəsənət məktəbinin formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Bu isə daha sonra Şərq incəsənətində və vahid Təbriz məktəbinin yaranmasında böyük təsirə səbəb olmuşdur.[5][6]

Orta əsrlərdə Azərbaycanda kitablara illüstrasiya çəkilməsi ənənəvi sənət idi. Bunlardan biri də XVIII əsrə aid Azərbaycan dilində yazılmış "Kəlilə və Dimnə" əlyazmasındakı sulu boya, lələk və mürəkkəblə çəkilmiş rəsmlərdir.[7]

Xəttat kitabın icraçısı və konstruktoru idi. O, miniatür və bəzəklər üçün boş səhifələr qoyurdu və miniatürçü-rəssam-müsavvirin gələcək işlərini təyin edirdi.[8] XVII–XVIII əsrlər yaranan çətin şəraitə görə miniatür sənəti zəifləmişdir, bu zəifləmə prosesi XIX əsrdə də davam etmişdir.[9] XVIII əsrdə əsası qoyulmuş Şəki xan sarayının köhnə rəsmləri miniatür rəssamlığına yaxındır.[10]

  •  
    Şamaxı antologiyasından bir miniatür
  •  
    Bağdadda Dəclə çayı. Şamaxı antologiyası
  •  
    Şahmatçılar. Şamaxı antologiyası
  •  
    At və onun sahibi. Əbdul Baqi Bakuvi
  •  
    İkinci mərtəbədə mərkəzi zalın frizində döyüş səhnəsi. Şəki xan sarayı

XIX əsr

Əsas məqalə: Azərbaycan təsviri incəsənəti
 
Gənc qadının portreti. Mirzə Qədim İrəvani. Rəsmdə miniatür təsiri (xalçanın haşiyələrinin şaquli olması) var.

XIX əsrin məşhur miniatüristləri Əvəzəli ("Kəlilə və Dimnə", 1809), Mirzə Əliqulu ("Şahnamə", 1850), Nəcəfqulu Şamaxılıdır ("Yusif və Züleyxa", 1887).[11] Mirzə Qədim İrəvani, Əvəzəli, Nəcəfqulu və Mir Möhsün Nəvvabın əsərlərində klassik miniatür ənənələri ilə Avropa realizminin vəhdət təşkil etməsi müşahidə edilir.[9]

AMEA Əlyazmalar İnstitutunda iki ədəd, Azərbaycan dilində "Kəlilə və Dimnə" əlyazması mövcuddur. Biri Əvəzəli ibn Səfiquluya məxsusdur, digəri isə İran Azərbaycanında yaradılmışdır. Hər iki əsər "Ənvəri-Süxeyli"dən tərcümə edilmişdir, miniatürlərlə zəngindir. İran Azərbaycanında yaradılmış, azərbaycandilli "Kəlilə və Dimnə" əlyazmasının miniatürləri sənət baxımından daha güclüdür.[12] Əvəzəlinin əlyazmasında 118 miniatür vardır.[13]

1829-cu ildə Əsədullah ibn Ağa Hadi tərəfindən köçürülmüş "Nuşafərin və Gövhərtac" əsərinin miniatürləri Usta Qənbər Qarabaği tərəfindən çəkilmişdir. Əsərin 23 miniatürü var. "Sultan İbrahimin tac qoyma mərasimi", "İbrahimin Nuşafərinlə görüşmək üçün Suriyaya gəlişi", "Nuşafərinin Sultan İbrahimlə ilk tanışlığı" kimi əsər miniatürləri xüsusilə fərqlənir.[12]

Xurşidbanu Natəvanın AMEA Əlyazmalar İnstitutunda "Gül dəftəri" saxlanılır. Buradakı rəsmlər Natəvanın rəssam-miniatürçü olduğunun, gözəl əl qabiliyyətinə malik olduğunun bir sübutudur. Albomdakı şeirlər məzmunla bağlı mənzərələrlə, quş, heyvan, gül və digər təbii təsvirlərlə birlikdə verilmişdir. Miniatür mənzərələr, xüsusilə Bakıya bənzər dəniz sahili real üslubda çəkilmişdir.[14]

Gürcüstanın Dövlət İncəsənət Muzeyində şərq minyatürləri kolleksiyasında Mirzə Qədim İrəvaniyə məxsus iki ədəd tamamən bir-birinə bənzəyən "Güllər və quşlar" miniatürləri saxlanılır.[15] Onun tərəfindən çəkilmiş "Gənc oğlanın portreti" və "Əyləşmiş qadın portreti" rəsmləri Şərqin orta əsrlər miniatür ənənələri ilə sıx bağlıdır.[16] İrəvani rəsmlərində çəkdiyi xalçaların haşiyəsini tamamilə şaquli istiqamətdə təsvir edirdi. Buna görə də, o, orta əsr miniatürlərinin şərtiliyindən kənara çıxa bilmirdi. Hətta sonrakı dövr Şərq miniatürlərində də (XX əsrin sonlarında) real təsvir üsulları yoxdur; bütün müstəvilər adətən şaquli, bəzən hətta tərs perspektivdə göstərilmişdir.[17]

  •  
    Xurşidbanu Natəvan əlyazması
  •  
    Xurşidbanu Natəvanın "Gül dəftəri"ndən miniatür
  •  
    Qızılgül və bülbül. Mirzə Qədim İrəvani.

Mir Möhsün Nəvvab

Əsas məqalə: Mir Möhsün Nəvvab
 
Mir Möhsün Nəvvab

Mir Möhsün Nəvvab hələ yeniyetmə ikən kitablara illüstrasiya çəkməyə başlamışdır. O, mövzunu oxucuya güclü şəkildə çatdırmaq üçün rəng ahənginə fikir verirdi, düzgün rəngləri seçirdi. Onun Azərbaycan miniatür sənətində böyük rolu olmuşdur.[9][18] Onun 1864–1865-ci illərdə "Bəhr ül-xəzan"a ("Qəm dəryası") çəkdiyi miniatürlər dini mövzuludur. Bu poemada Kərbəla faciəsi, İmam Hüseynin və yaxınlarının ölümü təsvir edilir. Əlyazmanın beşinci səhifəsində canlı döyüş səhnələri təsvir edilmişdir.[11][18]

Nəvvab həmçinin Firdovsinin Şahnaməsi üçün də miniatür sənətindəki bacarığından istifadə etmişdir. Burada o, kitabın içindəkilərini nəzərə alaraq, hər illüstrasiyaya emosional və cazibəli görünüş verən boya çalarlarından istifadə etmişdir. Miniatürlərin cəmi sayı 59-dur, "Cəmşid saray əyanlarının əhatəsində", "Nouzərin Əfrasiyabla müharibəsi və Dağıstana qaçması", "Rüstəmin Ağ Divi öldürməsi", "Zərdüşt Keştasb və İsfəndiyarla", "Qəhrəmanın Xosrovla döyüşü" və s. miniatürlər diqqəti çəkir. Nəvvab kitabın üçüncü səhifəsində orta əsrlər üçün xarakterik olan əlvan ünvanlardan istifadə etmişdir. Sulu boya ilə quş və gül təsviri çəkmiş, gülün mərkəzində əsərin müəllifi və tarixi qeyd edilmişdir. On beşinci səhifədə isə ornamental haşiyənin içərisində fəslin adı yazılmışdır. Bir sıra başqa səhifələrdə də Nəvvab rəngli ornamentlərdən istifadə etmişdir.[18]

Orta əsrlərdə və XIX əsrdə əlyazmaların bəzədilməsi üçün rəngbərən boyalar, naxışlar, qızıl suyu, qızılı boyalar istifadə edilirdi. Bəzi sənətkarlar köhnə tərkibdə dəyişikliklər edir, təzə məhlullar alırdı. Bu işlə bağlı Mir Möhsün Nəvvabın xüsusi fəaliyyəti olmuşdur. O, qatı mürəkkəbin axıcılığını artırmaq üçün limon şirəsini əlavə etməyi məsləhət bilirdi. Mürəkkəbi qatılaşdırmaq üçün isə rütubəti özünə çəkmiş təbaşirdən istifadəni təklif edirdi.[19]

  •  
    Mir Möhsün Nəvvabın miniatürü
  •  
    Təkbətək döyüş. Mir Möhsün Nəvvab
  •  
    Güllər və quş. Mir Möhsün Nəvvab
  •  
    Mir Möhsün Nəvvabın bədii təsvirli əlyazması
  •  
    Çiçəklənən kol. Mir Möhsün Nəvvab

Sovet dövrü

 
"Leyli və Məcnun" miniatürü. Orta əsrlərə aiddir.
 
Məcnun heyvanlar arasında. Lətif Kərimov xalçası. Sovet dövrünə aiddir.

Sovet dövründə verilən rəssamlıq təhsili Azərbaycanın ənənələrindən uzaq idi, sovet-rus prinsiplərinə əsaslanırdı. Milli incəsənət ənənələrinə maraq göstərənlər "burjua sənəti"nə meyilli sayılır, tənqid edilirdi. Buna baxmayaraq, bir çox Azərbaycan rəssamları (Səttar Bəhlulzadə, Qəzənfər Xalıqov, Mikayıl Abdullayev, Toğrul Nərimanbəyov və s.) təsviri incəsənəti sovet ideologiyasının məqsədlərindən daha ali, insanlara xidmət edən bir vasitə kimi görüb inkişaf etdirmişdir. Onların əsərlərində miniatür təsiri bəzən aydın, bəzənsə sadəcə detallarda olmaqla hiss edilir.[20]

Oqtay Sadıqzadənin "Fitnə", "Nəsimi" kitablarına verdiyi tərtibatlar miniatür üslubundadır. Rəssam Altay Hacıyev "Koroğlu" dastanına, Nəsimi poeziyasına illüstrasiyalarında, "Odlar yurdu", "Bahar oyunları" rəsmlərində miniatür ənənələrindən faydalanmışdır. Arif Hüseynovun milli folklora, adət-ənənəyə, maddi-mədəniyyət nümunələrinə həsr etdiyi silsilə rəsmləri qədim miniatürlərə yeni və yaradıcı baxış hesab edilir. Onun miniatür sənətinin bədii prinsiplərindən istifadə etməsi tamamilə fərqli mövzulu əsərlərə, hətta sənaye motivli əsərlərə incəliyi və möcüzəviliyi aşılamışdır. Arif Hüseynovun atası Əmir Hüseynov da miniatür ənənəsini davam etdirən rəssamlardan olmuşdur. 70–80-ci illərdə Elçin Aslanov, Sənan Qurbanov, Nazim Babayev, Elçin Məmmədov kimi rəssamlar miniatürlər yaradırdılar.[21][20]

XX əsrin əvvəllərində "Bəhram Gur ovda", "Bəhram Gur və Çoban", "Bəhram Gur və Fitnə ovda", "İsgəndərin cadugərlərlə döyüşü" xalçaları Nizami Gəncəvinin "Sirlər xəzinəsi" və "İsgəndərnamə" əsərləri əsasında yaradılmışdır. Lətif Kərimovun Kazım Kazımzadə, Qəzənfər Xalıqov, Məmmədəli Şirinovla birgə düzəltdiyi "Ədalətli Nuşirəvanla vəzirin söhbəti", "Şirinin Bisutun dağına Fərhadın görüşünə getməsi", "Məcnun vəhşi heyvanlar arasında", "İsgəndər və Nüşabə" xalçaları da Nizami əsərlərinə həsr edilmişdir.[22]

  •  
    Firdovsinin dəfni. Qəzənfər Xalıqov
  •  
    Basatın Təpəgözü öldürməsi. Mikayıl Abdullayev
  •  
    Osmanlı Sultanı II Bəyazidin elçiləri Şah İsmayıl Xətainin qəbulunda. Toğrul Nərimanbəyov
  •  
    Xətai. Maral Rəhmanzadə
  •  
    "Leyli və Məcnun". Sitarə Rəhimova

Elmira Şahtaxtinskaya

Əsas məqalə: "Azərbaycan qədim mədəniyyət diyarıdır" plakat silsiləsi

Elmira Şahtaxtinskayanın "Azərbaycan qədim mədəniyyət diyarıdır" plakat silsiləsinə 30-a qədər rəsm daxildir. Bu rəsmlər sovet dövrü plakat janrının imkanlarını aşaraq, Təbriz miniatür məktəbinin ənənələrindən istifadə edirdi. Bu haqda rəssam qeyd edirdi:[23]

  Şərq miniatür rəngkarlığının dahiyanə nümunələrinə malikdir. Bunlar öz xarakterinə, bədii formasına, səthi-dekorativ şərtiliyinə, ümumiliyinə və eyni zamanda son dərəcə konkretliyinə görə Şərq plakatının öyrənilməsi və yaradılması üçün bir baza, əsas ola bilər.[23]  

Əlişir Nəvainin 550 illiyinə həsr edilmiş plakatda şairin iri formalı fiquru oturan şəkildə təsvir edilmiş, onun müdrikliyi ağ əmmamə ilə ön plana çıxarılmışdır. Rəsmdə miniatür məktəbi rəsmlərindən və Şərq ornamentlərindən istifadə edilmişdir.[24]

Rəssam Sultan Məhəmmədə həsr edilmiş portret isə Məhəmmədin "Kitab oxuyan gənc oğlan" miniatürünə sanki bir nəzirədir. Elmira Şahtaxtinskaya rəssamı onun öz əsərindəki vəziyyətdə təsvir edərək, rəssamın obrazının təsvirinə yox, onun yaradıcılıq dünyasındakı təsvirinə istiqamətlənmişdir. Rəsm tünd yaşıl fonda, Təbriz miniatür üslubunda verilmiş, Sultan Məhəmmədin gənc, ancaq müdrik olan təsviri yaradılmışdır. Elmira Şahtaxtinskaya Sultan Məhəmmədin "Kitab oxuyan gənc oğlan" miniatürünün bədii ənənələrindən istifadə etmiş, Məhəmmədin yaradıcılığını xüsusi bir şəkildə işıqlandırmışdır.[24][25]

Müstəqillik dövrü

 
Rafiz İsmayılov

Azərbaycan müstəqil olduqdan sonra miniatür sənətini dirçəltməyə bir sıra cəhdlər edilmişdir. İçərişəhərdə Azərbaycan Miniatür Sənəti Mərkəzinin, Rəssamlar Birliyində kitab illüstrasiyaları və miniatür sənəti bölməsinin açılması, miniatür incəsənətinə aid sərgilərin ölkənin müxtəlif yerlərində keçirilməsi və Peykər rəssam qrupunun fəaliyyəti miniatür sənətinin çiçəklənməsi və yeni məzmunla klassik ənənələrin yayılması üçün stimul yaratmışdır.[20]

Azərbaycanın müstəqilliyi nəticəsində bəzi incəsənət xadimləri xalçaçılığın və miniatür sənətinin ölkənin incəsənət dünyasındakı beynəlxalq dili ola biləcəyini fikirləşmişdir.[20] Qədim incəsənət ənənələrinə müasirlik qatılaraq Azərbaycanda miniatür sənəti həyata keçirilmişdir. 1992-ci ildə "Peykər" cəmiyyəti yaradılmış və qədim incəsənət ənənəsinin, xüsusilə miniatür sənətinin öyrənilməsi və müasir incəsənətə tətbiqi işi bu cəmiyyətin məqsədi olmuşdur. Buna görə də 1990–2000-ci illər Azərbaycan rəsmində miniatür sənətinin inkişafının yeni mərhələsi sayıla bilər.[26] 2008-ci ildə keçirilən "Şərqdən Şərqə" sərgisində ancaq 5 rəssam (Altay Hacıyev, Rafiz İsmayılov, Arif Hüseynov, Nüsrət Hacıyev, Orxan Hüseynov) iştirak edirdisə, 2010-cu ildə keçirilən eynimövzulu sərgidə müxtəlif yaş qrupundan 21 rəssam əsərlərini təqdim etmişdir.[20]

Bu dövrdə Rafiz İsmayılov 100-ə yaxın miniatür çəkmişdir, bunların içində "Kəbinkəsmə mərasimi", "Şah İsmayıl Xətai", "Əlibaba və qırx quldur" kimi əsərlər vardır.[26][27] O, miniatür sənətini müasirləşdirmişdir. Bu istiqamət onun "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanına və əfsanəvi motivlərə malik Azərbaycan xalq nağıllarına həsr olunmuş əsərlərində aydın görünür. O, klassik miniatürlərdə olduğu kimi, görüşdə və fikirdə, personajların jestləri ilə süjet xəttini çatdırır.[20]

Qəyyur Yunus həm miniatür sənətinin, həm Qacar üslubunun xüsusiyyətlərini öz rəsmlərində istifadə etmişdir.[27] Sənan Qurbanov isə əsas diqqəti xəttin incəliyinə və vurucu ritmlərə yönəltmişdir. Sirus Mirzəzadə, Elçin Aslanov və Faiq Əkbərov klassik sənət ənənələrinə müasir görkəm verməyə meyilli rəssamlardandır. Aslanov və Əkbərov miniatür sənətinin ənənələrinə riayət edir və onun bədii təfsirini müasirləşdirir, Mirzəzadə isə miniatürləri xatırladan təsvirlərə müasir və cəlbedici rəngləmə texnikasını tətbiq etməklə bunu edirdi.[20]

Müasir dövrdə miniatür sənətini davam etdirənlər Vəfa Allahyarova, Ədalət Bayramoğlu, Pəri Miniatürdür. Ədalət Bayramoğlu Şərq miniatürlərindən, xüsusilə Səlcuqlu miniatür tərzindən istifadə etmişdir.[28]

  •  
    Tufan divin oğlu Tapdığın nağılı. Arif Hüseynov
  •  
    "Bakılılar". Qəyyur Yunus
  •  
    Sənan Qurbanov rəsmi.
  •  
    Sövdələşmə. Pərinisə Əsgərova

İrsin qorunması və təbliği

 
2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində miniatürlərin canlandırılması

Nizami Gəncəvinin miniatürlü əlyazmaları AMEA Əlyazmalar İnstitutunda (М—156, М-207, М—439, М—462, М—500, С—201) və Azərbaycan ədəbiyyatı muzeyində (М—535) saxlanılır. 1973–1976-cı illərdə SSRİ xalq rəssamı Mikayıl Abdullayev tərəfindən Nizami metrostansiyasında on doqquz mozaika ərsəyə gətirilmişdir. Süjetlərin traktovkasında rəssam klassik miniatür formasına müraciət etmişdir. Miniatür sənətindən gəlmə ünsürlər kompozisiyaların şərti traktovkasında və ayrı-ayrı detalların (məsələn, dağların, ağacların, buludların və s.) səthi təsvir formasında özünü büruzə verir.[29]

1992-ci ildə Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı Soltan Məhəmməd adına mükafat təsis etmişdir. Azərbaycan Milli Kitabxanasında Soltan Məhəmmədin heykəli vardır.[30]

2015 Avropa Oyunlarının açılış mərasimində miniatür rəsmləri canlandırılmışdır. Burada istifadə olunan halqa fırlandıqca adamlar sanki miniatür rəsmlərdə təsvir olunan obrazları canlandırırdılar. Nizami tamaşaçını yaradıcılığının doqquz mövzusu ətrafında səhnədən-səhnəyə aparırdı. Evlər, saray və məktəblər, şahzadələr, əjdahalar, atlar, digər real və əfsanəvi varlıqlar görünürdü. Halqa tam dövrə vurduqdan sonra yerdən nar ağacı boy verib qalxdı. Nizami ağacdan bir nar dərdi. Nizaminin ətrafındakı miniatürlər dünyası torpağa bataraq yoxa çıxdı və ifaçılar səhnəni tərk etdilər.[31]

2020-ci ildə miniatür sənəti Azərbaycan, Türkiyə, İran və Özbəkistanın ortaq qeyri-maddi mədəni irsi olaraq UNESCO-da qeydiyyata keçmişdir.[32] 2023-cü ildə isə Xurşidbanu Natəvanın miniatürlü "Gül dəftəri" UNESCO-nun Dünya Yaddaşı siyahısına salınmışdır.[33]

№ Ad (il) Növ Əlaqələndirilən Dünya İrsi Qeydiyyat Qeydiyyatın növü
1 Miniatür (2010) SƏNƏTKARLIQ " TƏSVİRİ SƏNƏT " MİNİATÜR SV0400000001 Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri
2 Miniatür sənəti (2020, İran, Özbəkistan və Türkiyə ilə birlikdə)

 1) ənənəvi sənətkarlıq
2) təbiət və kainata dair bilik və təcrübələr 		Şirvanşahlar sarayı və Qız qalası ilə birlikdə İçərişəhər[34] 01598 Qeyri-maddi mədəni irs, UNESCO
3 Xurşidbanu Natəvanın "Gül dəftəri" – təsvirli beytlərdən ibarət albom (2023) Kitab M-117 Dünyanın yaddaşı, AMEA Əlyazmalar İnstitutu reyestri

Həmçinin bax

  • Azərbaycan təsviri sənəti
  • Azərbaycan mədəniyyətində xəttatlıq
  • Təbriz miniatür məktəbi
  • Türkmən dövrü incəsənəti
  • Səfəvi dövrü incəsənəti
  • Qacar dövrü incəsənəti

İstinadlar

  1. ↑ ""Популярная художественная энциклопедия." Под ред. Полевого В. М.; М.: Издательство "Советская энциклопедия", 1986". 8 dekabr 2010 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 fevral 2022.
  2. ↑ Topqapi Sarayi Muzesi Islam Minyaturleri
    Orijinal mətn (türk.)
    78. At ve sahibi

    H. 2160 nolu albümden, y. 366, 21,5 x 24,5 cm. Resim 30

    Atının kuyruğunu düğünlemeğe hazırlanan bir savaşçı tasviridir. Peyzaj, yapraklı bir ağacın dalları ve çiçek kümeleriyle belirlenmiştir. Bu resmin desen halindeki kopyası «Abdal - Bakî al - Bâkûî » imzalıdır (Aslanapa, «Turkische Miniaturmalerei, Abb* 13») Eser, geç Yüan ve erken Ming devrinden Çin de çok popüler olan bir konunun İslam i kopyasıdır,

    XV. Yüzyıl.

    Yayın : Aslanapa, pl. 6, Abb. 12; Loehr, p, 87; İpşiroğlu, MM, fig. 47; Ipşiroğlu, 70.
  3. ↑ Siawosh AZADI; Latif KERIMOV; Werner ZOLLINGER. Azerbaijani-Caucasian Rugs. — Switzerland Ulmke Collection, 2001. — p. 135. — ISBN 3-925813-10-1 / 9783925813108 Arxivləşdirilib 2016-07-31 at the Wayback Machine
    Orijinal mətn (ing.)
    From the 15th century and especially from the second half of the 16th century, the Afshan, Lachak-turundj, Goelbendlik and other carpet compositions which were developed in southern Azerbaijan were adopted by the weavers in the towns of northern Azerbaijan (Garabagh, Baku, Shirvan). The floral pattern on which these designs were based were soon transformed into geometric patterns which reflected the local technical and artistic preferences.
    Orijinal mətn (ing.)
    According to historical sources, the six Caspian districts of Azerbaijan produced 18,000 rugs and carpet fabrics in 1843. Carpets from Shirvan and Guba were sold in Baku and those from Kazak and Ganja in Tabriz and Istanbul.
  4. ↑ Britannica Encyclopedia. Iran. Shah Abbas. Arxivləşdirilib 2022-09-01 at the Wayback Machine
    Orijinal mətn (ing.)
    «The silk trade, over which the government held a monopoly, was a primary source of revenue. Ismāʿīl’s successor, Ṭahmāsp I (reigned 1524–76), encouraged carpet weaving on the scale of a state industry. ʿAbbās I (reigned 1588–1629) established trade contacts directly with Europe, but Iran’s remoteness from Europe, behind the imposing Ottoman screen, made maintaining and promoting these contacts difficult and sporadic.»
  5. ↑ Britannica Encyclopedia. Tabriz school. Arxivləşdirilib 2022-03-01 at the Wayback Machine
    Orijinal mətn (ing.)
    «The Tabrīz school reached its apogee just as the Il-Khans were being vanquished by the Timurids (1370–1506), the dynasty of the Islāmic conqueror Timur. The school continued to be active in this period, though it was overshadowed by the workshops in Shīrāz and Herāt (see Shīrāz school; Herāt school). When the Ṣafavids came to power at the beginning of the 16th century, however, the ruler Shāh Esmāʿīl brought the master of the Herāt school, Behzād, to Tabrīz, and the school was revived with a radical change in style. The figures were individuals rather than types, and the colours were graded in marvelously subtle shades. Following the removal of the Ṣafavid court from Tabrīz, the school began to decline, and the Kazvin and Eṣfahān schools (see Eṣfahān school) then became the centres of painting in Iran.»
  6. ↑ Р. Тагиева — Азербайджанский ковёр, Баку, 2003, стр. 158–163
  7. ↑ The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, 2009. səh. 241
  8. ↑ Yarməmmədov, 2009. səh. 61
  9. ↑ 1 2 3 Yarməmmədov, 2009. səh. 73-74
  10. ↑ Миклашевская, 1954. səh. 496
  11. ↑ 1 2 XIX əsrin ensiklopedist alimi Mir Möhsün Nəvvab Arxivləşdirilib 2022-03-25 at the Wayback Machine. science.gov.az
  12. ↑ 1 2 Yarməmmədov, 2009. səh. 78-79
  13. ↑ Çınarcı, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Nuri. "BAKÜ EL YAZMALARI ENSTİTÜSÜ’NDEKİ TÜRKÇE EL YAZMALARI-I (HALK EDEBİYATI NUMUNELERİ)". Türklük Bilimi Araştırmaları, sy. 36, 2015, ss. 33–60, doi:10.17133/tba.77362.
  14. ↑ Yarməmmədov, 2009. səh. 77
  15. ↑ Миклашевская, 1954, с. 99.
  16. ↑ Костина Е. Искусство Азербайджана / Под общ. ред. Б. В. Веймарна, Ю. Д. Колпинского. — Всеобщая история искусств. — М.: Искусство, 1964. — Т. 5.
  17. ↑ Миклашевская, 1954, с. 101.
  18. ↑ 1 2 3 Yarməmmədov, 2009. səh. 75-76
  19. ↑ Yarməmmədov, 2009. səh. 63
  20. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "MINIATURE ART OF AZERBAIJAN: TRADITION AND MODERNITY". İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2025.
  21. ↑ Sənətşünas Ziyadxan Əliyev. "Arif Hüseynov. Cizgilərin hikməti". Bakı. Aspoliqraf. 2013
  22. ↑ "Orta əsrlərdə ədəbi nümunələr miniatür sənəti və xalçaçılıq üçün mənbə rolunu oynayıb". İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2025.
  23. ↑ 1 2 Məmmədəliyeva, 2018. səh. 108
  24. ↑ 1 2 Məmmədəliyeva, 2022. səh. 16-17
  25. ↑ Məmmədəliyeva, 2022. səh. 18
  26. ↑ 1 2 Rzayeva. səh. 88-89
  27. ↑ 1 2 Rzayeva. səh. 90
  28. ↑ Ədalət Bayramoğlunun Atatürk mövzulu lövhələri Arxivləşdirilib 2018-10-15 at the Wayback Machinetürk.
  29. ↑ Nəcəfov, 1983. səh. 53
  30. ↑ "Azərbaycan UNESCO nomination form for miniature art" (PDF). İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2025.
  31. ↑ В Баку открылись Европейские игры — 2015 Arxivləşdirilib 2016-01-28 at the Wayback Machine, rosbalt.ru, 13/06/2015, İstifadə tarixi: 13 iyun 2015
  32. ↑ "Art of miniature". İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2025.
  33. ↑ "Xurşidbanu Natəvanın "Gül dəftəri" UNESCO-nun Dünya Yaddaşının Beynəlxalq Reyestrinə salınıb" (az.). baku-art.com. 19/05/2023. 2023-05-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-26.
  34. ↑ "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower". UNESCO World Heritage Centre. 2 yanvar 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 mart 2021.

Ədəbiyyat

  • Əfəndi R. Azərbaycan incəsənəti. — Б.: Şərq-Qərb, 2007. — 160 с. — ISBN 978-9952-34-116-4.
  • Миклашевская Н. М. Художники XIX в. Мирза Кадым Эривани и Мир Мохсун Навваб / Под ред. Полевого В. М.. — Искусство Азербайджана. — Баку, 1954. — Т. IV.
  • The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, Jonathan M. Bloom and Sheila Blair, Azerbaijan, Oxford University Press, 2009
  • Yarməmmədov, Nazim, XIX əsr Azərbaycan əlyazma kitabı, Bakı: Nurlan, 2009, 152
  • Rzayeva, Nargiz, THE MINIATURE TRADITIONS OF AZERBAIJAN FINE ARTS IN THE 1990s–2000s, Bakı: Azerbaijan State Academy of Art, 88–94
  • Nəcəfov, Mürsəl. Mikayıl Abdullayev. Bakı: Yazıçı. 1983.
  • Aysel MƏMMƏDƏLİYEVA. "ELMİRA ŞAHTAXTİNSKAYANIN YARADICILIĞINDA YENİ BƏDİİ İFADƏ VASİTƏLƏRİ" (PDF) (az.). Qərbi Kaspi Universiteti. 2018. İstifadə tarixi: 19 oktyabr 2025.
  • Aysel MƏMMƏDƏLİYEVA. "ELMİRA ŞAHTAXTİNSKAYA YARADICILIĞINDA AZƏRBAYCAN BƏDİİ ƏNƏNƏLƏRİNİN VƏ VƏTƏNPƏRVƏRLİK İDEYALARININ TƏCƏSSÜMÜ" (PDF) (az.). Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Akademiyası. 2022. İstifadə tarixi: 19 oktyabr 2025.

  • SƏNƏTKARLIQ " TƏSVİRİ SƏNƏT " MİNİATÜR Arxivləşdirilib 2020-01-19 at the Wayback Machine. AZƏRBAYCAN QEYRİ-MADDİ MƏDƏNİ İRS NÜMUNƏLƏRİNİN DÖVLƏT REYESTRİ
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycanda_miniatür_sənəti&oldid=8365643"
Informasiya Melumat Axtar