Azərbaycan Təbabəti Muzeyi

Muzeyin yerləşdiyi bina vaxtilə Çernoqorod xəstəxanası kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1914–1917-ci illərdə Həştərxandan sürgündən qayıdan Nəriman Nərimanov burada həkim kimi işləmişdir. Bu fakt muzeyin girişindəki qranit barelyef üzərində qeyd olunmuşdur.^[1]

Muzey Respublika Səhiyyə Nazirliyinin (nazir Tələt Qasımov) 2 iyul 1984-cü il tarixli əmri ilə yaradılmışdır. 29 yanvar 1986-cı ildən rəsmi şəkildə fəaliyyət göstərir.^[2][3] Hazırkı direktoru Sevinc Maniyevadır.^[1]

Ekspozisiya Asklepinin təsviri olan barelyeflə başlayır. Girişdə qədim yunan mifologiyasına görə sağlamlıq tanrısı hesab edilən Asklepi və onun qızları Gigiyeya və Panatseyanın nəhəng barelyefləri var.^[4] Muzeyin fondunda 14 mindən çox eksponat saxlanılır. Bu eksponatlardan biri Mustafa Topçubaşov tərəfindən hazırlanmış "Analgezin" dərmanıdır.^[1]

Birinci zalda XII əsr Şərqinin ən böyük alimlərindən biri Əbu Əli ibn Sinanın büstü, onun bu günədək Avropanın bir çox tibb universitetlərində tədris edilən "Həkim elminin qanunu" əsərinin 1143-cü ilə aid əlyazmasının fotoşəkli nümayiş etdirilir. Bu zalda, həmçinin elmi tibbin əsasını qoyan Hippokratın büstü və onun məşhur andından bir parça təqdim olunur. Divar boyunca qədim yunan və Roma, orta əsrlər Azərbaycan, Şərq, Qərbi Avropa təbabətinin ayrı-ayrı elementləri nəfis şəkildə döymə üsulu ilə mis lövhələrə köçürülərək asılıb.^[5]

İkinci zalda orta əsr cərrahlıq alətləri, XIII–XIX əsr həkimlərimizin əsli Əlyazmalar İnstitutunda saxlanan ayrı-ayrı tibbi traktatlarının surəti yerləşir. Burada, həmçinin Baba Qaibov Qarabaği, onun davamçıları olan Qaibovlar sülaləsinin fotoşəkilləri, müalicə məqsədilə istifadə etdikləri şəxsi əşyaları qorunub saxlanılır. XIX əsrdə Rusiyanın və Avropanın müxtəlif universitetlərində təhsil almış ilk azərbaycanlı həkimlərin – Əbdülxalıq Axundovun, Bakıda ilk pulsuz müalicəxananın təşkilatçısı Məmmədrza ağa Vəkilovun, ilk sanitar həkim Mustafa Şərifovun, İbrahim Rəhimovun, Nigar Şıxlinskayanın, Sona Vəlixanın, Mustafa Hacıqasımovun, Kərim bəy Mehmandarovun, Bəhram bəy Axundovun portretləri, diplomları, monoqrafiyaları, dissertasiyaları bu zalda nümayiş etdirilir. Sinir və kardiologiya sahələrini elmi eksperimentləri ilə zənginləşdirmiş böyük alim, Kazan Universitetinin professoru Mirzə Kazım bəyə ayrıca guşə həsr olunub.^[5][6]

Üçüncü zalda XX əsrin əvvəllərində Bakıda neft sənayeçilərinin qərarına əsasən, həmin dövr üçün müasir tibb avadanlıqları ilə təchiz edilmiş müalicəxanaların yaradılmasına aid çoxlu fotoşəkillər, sənədlər nümayiş etdirilir.

Dördüncü zalda Şərqdə ilk demokratik respublika olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə təbabətin, 1919-cu ildə yaradılmış Bakı Universitetinin ilk binası, onun ilk rektorları cərrah Vasili Razumovski və nevropatoloq Sergey Davidenko, Tibb fakültəsinin ilk buraxılışı, professor və müəllim heyəti barədə məlumatlar öz əksini tapıb. Burada həmçinin Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin ilk illərində İnqilab Komitəsinin səhiyyə sahəsində fəaliyyətindən bəhs edilir, Bakıda nəşr olunan tibb jurnalları, alimlərin əsərləri və digər materiallar sərgilənir.^[5]Bu zalın guşələrindən biri Nəriman Nərimanova həsr olunub. Burada onun tibbi məqalələri, şəxsi əşyaları, oğlu Nəcəfə məktubu nümayiş etdirilir.

Beşinci zalda müharibəyə qədərki dövrdə sovet Azərbaycanında səhiyyənin təşkili, Azərbaycan Tibb Universitetinin və Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun yaradılmasına və fəaliyyətinə yer ayrılıb. Azərbaycan Qızıl Aypara Cəmiyyəti aid guşədə onun ilk tanınma nişanları, paltarları nümayiş etdirilir.^[5]

Muzeyin sonuncu zalı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi altında səhiyyə sahəsində görülən işlərdən bəhs edir. Yeni tikilmiş, əsaslı təmir olunmuş, müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş tibb müəssisələrinin görüntüləri bu fəaliyyəti əks etdirir.^[6]

• Azərbaycan Təbabəti Muzeyi