Azərbaycan Respublikasının Əmək məcəlləsi

Əmək məcəlləsi 1999-cu il fevralın 1-də qəbul edilmişdir. 1999-cu il iyulun 1-dən qüvvəyə minmişdir.^[1]

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 35-ci maddəsinə əsasən əmək şəxsi və ictimai rifahın əsasıdır. Hər bir vətəndaşın əmək qabiliyyətindən asılı olaraq sərbəst şəkildə fəaliyyət növü, peşə, məşğuliyyət və iş yeri seçmək hüququ vardır.^[2]

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində öz əksini tapmışdır:

• Əmək münasibətlərində işçilərin və işəgötürənlərin əmək, sosial və iqtisadi xarakterli hüquqları, habelə təminatların müəyyən edilmiş minimum səviyyəsi.^[3]
• Vətəndaşların əlverişli şəraitdə işləmək, istirahət etmək və məşğul olmaq hüquqlarının təmin edilməsi prinsipləri və qaydaları^[4]
• İşçilərin və işəgötürənlərin hüquq və vəzifələrini tənzimləyən normalar, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının konvensiyaları və s.^[4]

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi ibarətdir: məsələ ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının qanunları, normativ hüquqi aktlar, Azərbaycan Respublikasının bağladığı beynəlxalq müqavilələr.^[5]

Azərbaycanın Əmək Məcəlləsi işçilərlə işəgötürənlər arasında yaranan əmək münasibətlərini tənzimləyir, şəxslərin əmək hüquqlarını təmin edən minimum norma standartlarını müəyyən edir.^[6]

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin prinsipləri:

• bərabərliyin təmin edilməsi
• ədalətin və qanunun aliliyinin təmin edilməsi yolu ilə maraqların müdafiəsi
• maddi, mənəvi, sosial, iqtisadi və digər ehtiyacların ödənilməsi üçün əqli, fiziki və maddi imkanlardan sərbəst istifadənin təmin edilməsi
• işçilər və işəgötürənlər tərəfindən öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün hüquqi təminatın yaradılması.^[7]

Bu Məcəllə ölkə ərazisində yerləşən bütün müəssisələrə şamil edilir: müəssisələrdə, təşkilatlarda işçilərlə müqavilə bağlanmış müəssisə yaradılmayan iş yerlərində, Azərbaycan Respublikasının respublikadan kənardakı səfirliklərində, konsulluqlarında, gəmilərdə, dəniz qurğularında və s.

Məcəllə işəgötürənin öz evində əmək funksiyalarını yerinə yetirən işçilərə də şamil edilir.^[8]

Məcəllə aşağıdakılara şamil edilmir:

• hərbi qulluqçular
• məhkəmə hakimləri
• Azərbaycan Milli Məclisinin deputatları və bələdiyyəyə seçilmiş şəxslər
• xarici ölkənin hüquqi şəxsi ilə müqavilə bağlamış və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən müəssisədə əmək funksiyalarını yerinə yetirən əcnəbilər
• komissiyanın tapşırığı ilə işləri yerinə yetirən insanlar və s.

2014-cü ilin payızında “Məşğulluq haqqında” Qanuna dəyişikliklər edilib.^[8] və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “Əmək Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” 2013-cü il 27 dekabr tarixli qanunun təsdiq edilməsi haqqında sərəncam imzalayıb.^[9]

2017-ci ildə Azərbaycanın Əmək Məcəlləsinə dəyişikliklər edilib.^[10] Dəyişikliyə əsasən, ştatların ixtisarı ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verilərkən işəgötürən işçinin iş stajını da nəzərə almalıdır. Bundan əlavə, müqavilə qeyri-müəyyən müddətə və ya 5 il müddətinə bağlana bilər. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində elektron informasiya sisteminin əsası qoyulub. Əmək müqaviləsinə edilən hər hansı dəyişiklik Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında elektron informasiya sistemində qeydiyyata alınmalı və izlənməlidir.

2024-cü ilin avqust ayında məcəlləyə dəyişikliklər edilib və əmək müqaviləsinin elektron formasına keçidi başlanıb.^[11]

• Azərbaycanın sosial siyasəti
• Azərbaycanda əmək hüququ

• Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi