Azərbaycanın gənclər və idman paytaxtlarının siyahısı — Azərbaycan Respublikasında hər il Gənclər və İdman Nazirliyi tərəfindən müəyyən edilən və həmin il ərzində xüsusi gənclər siyasəti, eləcə də idman tədbirlərinə ev sahibliyi edən şəhər və rayonların siyahısıdır. Layihə gənclərin yerli səviyyədə fəallaşdırılması, onların sosial həyata inteqrasiyası, regional inkişafda iştirakını, həmçinin idmana marağı artırmaq məqsədi daşıyır. Belə ki, il ərzində seçilmiş şəhər və rayonlarda müxtəlif forumlar, konfranslar, mədəni və idman tədbirləri həyata keçirilərək qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatılır.[1][2][3]
"Gənclər Paytaxtı" layihəsi Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyinin təşəbbüsü ilə 2012-ci ildən həyata keçirilməyə başlanılıb. Layihənin əsas məqsədi region gənclərinin ictimai fəallığını artırmaq, onların iştirakçılıq imkanlarını genişləndirmək və yerli gənclər siyasətinin gücləndirilməsinə töhfə verməkdir.[4]
Layihə çərçivəsində hər il Azərbaycanın müxtəlif şəhər və rayonları arasından bir bölgə "İlin Gənclər Paytaxtı" elan olunur. Seçilmiş şəhər və ya rayonda il ərzində müxtəlif forumlar, gənclər festivalları, təlimlər, könüllülük proqramları və digər maarifləndirici tədbirlər təşkil olunur. Layihə, xüsusilə regionlarda gənclər təşkilatlarının güclənməsinə, sosial innovasiyaların dəstəklənməsinə və dövlət-gənclər əməkdaşlığının inkişafına təkan verir.
İlk dəfə 2012-ci ildə Gəncə şəhəri bu ada layiq görülmüş, daha sonra ölkənin müxtəlif bölgələri bu statusu daşıyaraq öz regionunda gənclər fəaliyyəti üçün simvolik mərkəz olmuşdur.
"İdman Paytaxtı" təşəbbüsü də Gənclər və İdman Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən paralel bir layihədir. Bu layihənin məqsədi regionlarda idman infrastrukturunun təbliği, əhalinin sağlam həyat tərzinə təşviqi və yerli idman potensialının inkişaf etdirilməsidir.[4]
İdman paytaxtı seçilən bölgədə müxtəlif idman tədbirləri – yarışlar, seminarlar, çempionatlar və açıq hava idman festivalları təşkil olunur. Layihə həmçinin gənclər və idman siyasətinin inteqrasiyasına xidmət edir. Azərbaycanın "İdman paytaxtı"nın seçimi ilk dəfə 14 sentyabr 2023-cü il Azarbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyinin Kollegiyasının qərarı ilə təsdiq edilib.
Hər iki layihə həm gənclər, həm də idman siyasətində mərkəzləşdirilmiş yanaşmanı regional inkişafla əlaqələndirən uğurlu modellərdən biri hesab olunur.
"Gənclər Paytaxtı" internet səsvermə vasitəsinə əsasən gənclər tərəfindən seçilmiş Azərbaycanın bir şəhər və ya rayonudur. Səsvermə bunun üçün xüsusi yaradılmış sayt vasitəsilə həyata keçirilir. Onu bilmək vacibdir ki, bir nəfər (bir şəhər və ya rayona) yalnız bir dəfə səs verə bilər. Səsvermə prosesi 3 prinsip əsasında aparılır: açıq, şəffaf, bərabər.
- Açıq: səsvermə hamı üçün açıq olan www.genclerpaytaxti.az saytı vasitəsilə həyata keçirilir.
- Şəffaf: hər verilən səs dərhal nəzərə alınır və şəhərin reytinqini bir xal artırır.
- Bərabər: yaşadığı yerindən, vətəndaşlığından, yaşından, milliyyətindən asılı olmayaraq, hər kəs Azərbaycanın "Gənclər Paytaxtı"nın seçilməsində bərabər hüquqla iştirak edir.[5]
"İdman paytaxtı"nın seçimi iki il öncədən aparılır. Gənclər və İdman Nazirliyi seçimi elan etdikdən sonra namizədlərin sifarişi Əsasnamədəki meyarlara uyğun qaydada nazirliyin İdman şöbəsinə təqdim edilir. Daha sonra təşkil olunan toplantıda "İdman paytaxt"larına namizəd regionların nümayəndələri növbəli şəkildə öz təqdimatları ilə çıxış edirlər. Təqdimatlar bitdikdən sonra Kollegiya üzvlərinin müzakirəsi keçirilir və səsvermə yolu ilə qalib seçilir.[4]
| İdman Paytaxtı | Seçildiyi il | İqtisadi rayon | Qeyd | İst. |
|---|---|---|---|---|
| Quba | 2024-cü il | Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu | İlk "İdman Paytaxtı" | [22] |
| Qəbələ | 2025-ci il | Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu | [23] | |
| Qazax | 2026-cı il | Qazax-Tovuz iqtisadi rayonu | [24] |
- ↑ ""Gənclər paytaxtı"nın seçiminə start verilir". Trend.Az (az.). 2018-01-25. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ ""Gənclər paytaxtı" Qubada "Nəzər nöqtəsi" layihəsi". Xalq Qəzeti (ingilis). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Banker.az | Banker.az" (ingilis). 2021-08-28. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ 1 2 3 "Gənclər və İdman Nazirliyi". www.mys.gov.az. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ www.anl.az https://www.anl.az/down/meqale/baki_xeber/2014/fevral/351068.htm (#bare_url_missing_title). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Gəncə şəhəri Azərbaycanın gənclər paytaxtı elan edilmişdir". azertag.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ ""Gənclər paytaxtı" Biləsuvar oldu". Qafqazinfo (az.). 2013-02-03. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Quba 2014-cü il üçün Azərbaycanın "Gənclər paytaxtı" seçildi". Oxu.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "İsmayıllı 2015-ci ilin "Gənclər paytaxtı"dır". İsmayıllı İH. 5 fevral 2015. İstifadə tarixi: 31 may 2025.
- ↑ "Şəmkir 2016-cı ilin "Gənclər paytaxtı" seçildi". Oxu.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Balakən 2017-ci il üçün Gənclər Paytaxtı seçilib". Balakən İH. 2 fevral 2017. İstifadə tarixi: 31 may 2025.
- ↑ "Naxçıvanın 2018-ci il Gənclər Paytaxtı seçilməsi münasibətilə konsert olub". azertag.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Gənclər və İdman Nazirliyi". www.mys.gov.az. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Gənclər və İdman Nazirliyi". mys.gov.az. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Azərbaycanın yeni gənclər paytaxtı elan edildi". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2021-02-02. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Tovuz 2022-ci il üçün "Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı" elan olunub". AR Mədəniyyət Nazirliyinin nəşri. 4 fevral 2022. İstifadə tarixi: 31 may 2025.
- ↑ "Gənclər və İdman Nazirliyi". mys.gov.az. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Gənclər paytaxtı". www.genclerpaytaxti.az. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ NModern. ""Sumqayıt – Gənclər Paytaxtı 2025"in açılış mərasimi keçirilib" (az.). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Gənclər və İdman Nazirliyi". www.mys.gov.az. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Bu şəhərlərimiz 2026 və 2027-ci il üçün "Gənclər Paytaxtı" SEÇİLDİLƏR - FOTO". Bizim.media. 16 dekabr 2024. İstifadə tarixi: 31 may 2025.
- ↑ "Qubada "İdman paytaxtı 2024" layihəsinin açılış mərasimi keçirilib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-01-15. İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ ""Qəbələ - İdman Paytaxtı 2025"in açılış mərasimi olub VİDEO". azertag.az (az.). İstifadə tarixi: 2025-05-31.
- ↑ "Qazax 2026-cı il üçün Azərbaycanın "İdman Paytaxtı" seçilib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-12-16. İstifadə tarixi: 2025-05-31.