Avgi
Bu səhifədə iş davam etməkdədir. |
Avgi[1] (q.yun. Αὐγέᾱς, Αὐγείᾱς, hərf. «parlayan») — qədim yunan mifologiyasında personaj, Elidada yaşayan epey tayfasının padşahı. Atası (bir versiyaya görə) Günəş tanrısı Helios tərəfindən ona verilən çoxsaylı sürülərə sahib idi. Mikena padşahı Evrisfey Herakla Avgi tövlələrini uzun illər yığılan peyindən bir gündə təmizləməyi tapşırmışdı. Herakl Avgi ilə razılaşmışdı ki, o, pul müqabilində tövlələri bir gündə təmizləyəcək. Razılıq əldə ediləndən sonra Herakl ən yaxın çaylardan kanal qazmış və tövlələrin divarlarını sökmüşdü. Bundan sonra su tövlədəki bütün çirkləri yuyub aparmışdı. Avqi işin müqabilində razılaşdırılan məbləği ödəməkdən imtina etmiş, ardınca isə Herakl ona qarşı müharibəyə başlamışdı. Elida padşahı ilk hücumu dəf etmişdi, lakin sonra məğlub olmuşdur. Mifin bir versiyasına görə, o, Herakl tərəfindən öldürülmüş, digərinə görə isə sağ qalmış və çox sonra təbii səbəblərdən vəfat etmişdir.
| Avgi | |
|---|---|
| Cinsi | kişi[d] |
| Atası | Poseydon, Helios və ya Forbant (Lapifin oğlu) |
| Uşaqları | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
"Avgi tövlələri" ifadəsi ifrat dərəcədə kirli və diqqətdən kənarda qalmış bir şeyi təsvir etmək üçün istifadə olunan bir ifadədir.
Avginin mənşəyi ilə əlaqədar bir neçə versiyası var. Müxtəlif mənbələrə görə o, günəş tanrısı Heliosun, yaxud Elida padşahı Forbantın və ya Poseydonun oğlu Eleyanın (Etoliyadakı eley tayfasının padçahı) və ya Poseydonun özünün oğludur. Bununla bağlı Pavsani yazmışdır ki, Avqini "Avgiyə daha çox şöhrət vermək istəyənlər" Heliosun oğlu adlandırmışdılar. Helios almaq üçün Eley adını bir az dəyişdilər). Bəzi qədim müəlliflər Avginin anası olaraq Hirminanı (Nelet, Niktey və ya Epeyin qızı) və ya Amfidamın qızı Navsidamı (bu hallarda Helios onun atası hesab edirlər) adlandırırlar. Nəhayət, İoann Tsets yazmışdır ki, Avginin anasının adı İfiboya idi.
Afinalı Apollodor başqa bir Elida padşahı – Molionanın əri və Molionidlər əkizləri, həmçinin Kteat və Evritin onları övladlığa götürmüş atası Aktoru Avqinin qardaşı kimi qələmə vermişdi. Pavsaninin yazdəqlarına görə, Aktor Forb və Hirminanın yeganə oğlu olub.
Avgi eleylər və ya epeylər tayfasının padşahı idi. Bu fərqliliyə baxmayaraq, Miletli Hekatay epeylərin "eleylərdən fərqli bir tayfa" olduğunu, həmçinin Avgiyə düşmən mövqedə dayandıqlarını aydınlaşdırmağı zəruri hesab edirdi. Bir qayda olaraq, Avginin səltənəti Elida regionunda, Efira şəhərində mərkəzləşmiş bir ərazidə lokallaşdırılmışdı, lakin alternativ versiyaya görə, buranın tərkibində Pisa şəhəri də var. Məlumdur ki, Avgi araba yarışları təşkil edirdi və bu, daha sonra Olimpiya oyunlarına çevrilmişdi. O, bir dəfə ədalətsiz qərar almış, qalib olan Messeniya Pilosunun padşahı Nestordan dörd atını götürmüş və sürücünü qovmuşdur. Bir çox antik müəlliflər Avqini arqonavtların Qızıl yun üçün Kolxidaya səyahətinin iştirakçısı kimi qeyd edirlər.
Avgi sərvəti ilə fərqlənirdi. Bunun sübutu mifin bir versiyasında Avgi heç bir oğrunun içinə girə bilməyəcəyi bir xəzinə tikmək üçün bacarıqlı memarlar Aqamed və Trofoniyə sifariş verməsi idi. Avgi ilk növbədə Heliosun ona verdiyi nəhəng mal-qarası ilə tanınırdı. Feokritin yazdıqlarına görə, "Heç kim deyə bilməz, düşünə bilməzdi ki, / Bütün bunlara bir nəfər və ya hətta on nəfər sahib idi, / Bütün dünyanın padşahları onlara sürülər versə belə". Bu illər ərzində tövlələrdə külli miqdarda peyin yığılmışdı. Başqa bir versiyaya görə, Elidanın hər tərəfində peyin yığınları ortaya çıxmışdı və buna görə də torpaqların çox hissəsi əkinsiz qalmışdı. Mikena padşahı Evrisfen öz qohumu Heraklı kirli işlərlə alçaltmaq istəyirdi və buna görə də ona bütün peyini bir gündə aradan qaldırmağı əmr etmişdi. O, Avqinin yanına gəlmiş və Evrisfenin əmri haqqında heç nə demədən tövləni bərpa etməyi təklif etmişdi, işin əvəzində isə bütün mal-qaranın onda bir hissəsini (Pavsaninin qeyd etdiyi versiyaya görə, padşahlığın bir hissəsini) tələb etmişdi. Bunun mümkün olduğuna inanmayan padşah təkliflə razılaşmışdı. Sonra Herakl tövlələrin divarlarından birini sökmüş, suyu yaxınlıqdakı Alfey və Peney çaylarından yayındırmışdı və bu, peyinləri yuyub aparmışdı. Pavsaninin versiyasına görə, o, Meni çayının axarını əvvəlki halına çevirmişdi.
Peyin çıxarıldıqdan sonra Avqi Lepreyin məsləhəti ilə Herakla pul verməkdən imtina etmişdi. O, işin əmək hesabına yox, ağıllı hiylə sayəsində icra edildiyini və ya Heraklın öz padşahının əmrlərini yerinə yetirdiyini və buna işinə görə mükafat almamalı olduğunu irəli sürmüşdü. Hakimlər mübahisəyə nəzər yetirməmişdən əvvəl Elida padşahının oğlu Filey atasının "nalayiq" hərəkət etdiyini bildirmişdi. Bundan qəzəblənən Avqi hakimlərə məhəl qoymayaraq həm oğlunu, həm də Heraklı öz torpaqlarından sürgün etmişdi. Evrisfey, öz növbəsində, Herakl ilə Avgi arasında ödənişlə bağlı razılaşma olduğu üçün tövlələrin təmizlənməsini bir şücaət kimi tanımaqdan imtina etmişdi.
Herakl Avgidən qisas almağa qərar vermişdi. O, arkadalılar, arqolidaləlar və fivalılardan toplanmış bir ordu ilə Elidaya hücum etmişdi. Avgi Amarinkey ilə ittifaq bağlamış və qoşunların komandanlığını əkiz Molionidlərə həvalə etmişdir (mifin bir versiyasına görə, öz qardaşıoğulları). Herakl bu müharibə zamanı xəstələnmiş və buna görə də sülh bağlamışdı. Molionidlər onun sülh bağlamaslnda səbəbini öyrənəndən sonra hücuma keçmiş və çoxlu adamı öldürmüşdülər. Pindar qəsidələrinin müəllifi bildirmişdir ki, bu hadisələr zamanı Avgi Heraklən Meqaradan olan övladlarını öldürmüşdü. Herakl sonradan Molionidlər və ya başqa bir versiyaya görə, Avqinin oğlu Evrit İstmiya oyunlarına teorlar (müqəddəs səfirlər) kimi gedən zaman onlara hücum edərək öldürmüşdür. Buna görə də eleylər İstmiya oyunlarında iştirakdan həmişəlik imtina etmişdilər. Bundan sonra Herakl yenidən Elidaya hücum etmiş və bu dəfə o, qalib gəlmişdir. Herakl Avqini övladlarının çoxu ilə birlikdə öldürmüş və Fileyi yeni padşah elan etmişdir.
Mifin başqa bir versiyasına görə, Avgi Heraklin Elida üzərindəki dağıdıcı kampaniyasından sağ çıxmışdı. Filey öz səltənətdə sülhü bərpa etmiş və Dulixiyə qayıtməşdır. Bundan sonra Avqi yenidən hakimiyyəti ələ almış və qoca yaşında ölənə qədər hökmranlıq etmişdir. Onun vəfatından sonra taxta başqa bir oğlu Aqasfenə keçmişdir.
- ↑ Авҝи төвләләри // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. I ҹилд: А—Балзак. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1976. С. 41.