Asan üsyanı (qaz. Асан көтерілісі) — qazaxların məcburi kollektivləşdirməyə, ərzağın və mal qaranın yığılmasına qarşı qaldırdıqları üsyan.Üsyan 1930-cu ilin avqust sentyabr aylarında Qızılorda vilayətinin, Qazalı bölgəsində baş verib. Bu üsyan Qızılqum üsyanının davamı sayılır. 22-ci aulun D.Asanov, J.Tleubaev, A.Kaldıbaev və B.Tleuliev adlı sakinlərinin buğdaya görə vergi verməkdən boyun qaçırdıqları üçün Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi tərəfindən həbs olunmaları üsyanın başlamasına səbəb olur. Üsyançılar həbs olunanları güclə azad edirlər. Onlara 19, 20, 21, 23, 24, 25 nömrəli aullardan və qonşu Aral bölgəsindən də insanlar qoşuldular. Tezliklə üsyançıların sayı 1000 nəfərə çatdı. Üsyana imam Maksım Orımbetov rəhbərlik edirdi. Üsyan yatırıldıqdan sonra 98 nəfər həbs olunmuş 31 nəfər isə axtarışa verilmişdir. 19 noyabr 1930-cu ildə Jumaş Tleubaev, 20 noyabr 1930-cu ildə Abdıkalık İmbetov, 21 aprel 1931-ci ildə isə Kalımbet Edilqarayev, Abdiraman Karaqulov, Jubatxan Konısov, Pirimbet Kurekeev, Nasır Mambeteev, Mustafa Mirbekov, Ayjarık Tanatarov güllələnməyə məhkum edildilər. 28 nəfər islah əmək düşərgələrinə göndərildilər. 16 nəfər isə sürgün edildi. Üsyanın bir çox iştirakçısı QaraqalpaqıstanÖzbəkistana qaçmaqla cəzadan qaça bildilər. 1989-cu ilin 27 noyabr tarixində Qızılorda vilayətinin məhkəməsi Asan üsyanı ilə bağlı işə yenidən baxmış və onun iştirakçılarına günahsız olduqları üçün bəraət verilib.

Asan üsyanı
Tarix 1930-cu il avqust,sentyabr ayları
Yeri Qazalı bölgəsi, Qızılorda vilayəti
Səbəbi Aclıq
Həddən artıq olan vergilər
Məcburi kollektivləşdirmə
İnsanların dini inanclarının təhqir olunması
Nəticəsi Üsyan bolşeviklər tərəfindən yatırılıb, 98 nəfər həbs olunub, 31 nəfər axtarışa verilib.
Münaqişə tərəfləri

SSRİ SSRİ

Qazax kəndliləri

Komandan(lar)

bilinmir

Maksım Orımbetov

Xatirəsi

Qızılorda vilayətinin, Qazalı bölgəsinin Ayteke qəsəbəsində Asan üsyanının qurbanlarının xatirəsinə abidə qoyulub.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Жанибек ИСАЕВ. (rus. ). kzvesti.kz. 1 noyabr 2016. 22 fevral 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 22 fevral 2020.
Mənbə — ""

Informasiya Melumat Axtar

Anarim.Az

Sayt Rehberliyi ile Elaqe

Saytdan Istifade Qaydalari

Anarim.Az 2004-2023