Aryan qardaşlığı (ing. Aryan Brotherhood; qısaca AB kimi də tanınır) — ABŞ-də həbsxanaların içərisində və həbsxanalardan kənarda təxminən 15.000 üzvə malik olan həbsxana cinayət dəstəsidir.[1] 2006-cı ilin mart ayında Aryan qardaşlığının dörd lideri qətl, narkotik alveri və qanqsterlik də daxil olmaqla bir çox ittihamlarla mühakimə olunmuşdurlar. FTB-nin vermiş olduğu məlumatlara əsasən, dəstə həbsxanalarda olan şəxslərin 1%-dən daha azını təşkil etməsinə baxmayaraq, federal həbsxana sistemindəki qətllərin 26%-nə görə məsuliyyət daşıyır.[2][3]
| Aryan qardaşlığı | |
|---|---|
 | |
| Yaranma tarixi | 1964 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1960-cı illərə qədər ABŞ-dəki həbsxanaların böyük əksəriyyətində irqi ayrı-seçkilik hökm sürürdü. Həbsxanalarda mövcud olan irqi ayrı-seçkiliyin başa çatması ilə məhbuslar irqlərinə görə təşkilatlanmağa başlamışdılar.[3] Aryan qardaşlığının 1964-cü ildə San Kventin Dövlət Həbsxanasında[1] digər irqlərin zorakılığına qarşı reaksiya olaraq yaradıldığı güman edilir.[4] Qardaşlıq özündən əvvəl mövcud olmuş bir təşkilat olan Bluebird Gang adlı təşkilatdan ilhamlanaraq yaradılmış və ya onun varisi ola bilər.[1] 1970-ci illərin əvvəllərində Aryan qardaşlığı Meksika mafiyası ilə sıx əlaqələr yaradaraq narkotik ticarəti başda olmaqla bir çox digər sahələrdə də iqtisadi əməkdaşlıq etmişdir.[1][2]
1980-ci ildə dəstə biri federal həbsxana sisteminin içərisində, digəri isə dövlət həbsxana sistemindən kənarda olmaqla iki ayrı qrupa bölünmüşdür. 1982-ci ildə anonim bir mənbə, Aryan qardaşlığının Kaliforniya Dövlət Həbsxanasında baş vermiş olan iki böyük qətl hadisəsində iştirak etdiyi barədə məlumat vermişdir.[5] FTB 1989-cu il ərzində dəstənin fəaliyyətini ciddi şəkildə izləmiş, lakin heç bir ittiham aktı irəli sürülməmişdir.
23 iyun 2005-ci ildə həyata keçirilmiş olan iyirmi aylıq təhqiqatlardan sonra federallar Ohayo ştatının şimal-qərbində Aryan qardaşlığının nəzarəti altında fəaliyyət göstərən cinayətkar təşkilat olan "Qan Orden"nə (ing. Order of the Blood) məxsus olan altı evə basqın təşkil etmişdir.[3]
- ↑ 1 2 3 4 Coverson, Laura. "Aryan Brotherhood Tried for 40 Years of Prison Mayhem" Arxivləşdirilib 2018-07-05 at the Wayback Machine. ABC News. 15 mart 2006. 27 oktyabr 2006-cı ildə əldə edilmişdir.
- ↑ 1 2 Duersten, Matthew. "Who'll Stop the Reign?" Arxivləşdirilib 2007-03-24 at the Wayback Machine. LA Weekly. 3 fevral 2005. 27 oktyabr 2006-cı ildə əldə edilmişdir.
- ↑ 1 2 3 Holthouse, David. "Smashing the Shamrock" Arxivləşdirilib 2014-08-31 at the Wayback Machine. SPLC Intelligence Report. Fall 2005. 27 oktyabr 2006-cı ildə əldə edilmişdir.
- ↑ "Orange County Weekly - Monster's Ball". 27 mart 2008 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 aprel 2008.
- ↑ Federal Bureau of Investigation. File 183-7396 Arxivləşdirilib 2001-09-13 at the Wayback Machine. Retrieved 27 October 2006.
