Aristarxus krateri (lat. Aristarchus) — Ayın səthində yerləşən zərbə krateri. Krater Ayın görünən tərəfinin şimal-qərb hissəsində yerləşir.
| Aristarxus krateri | |
|---|---|
 | |
| Yerləşdiyi astronomik cisim | Ay |
| Kraterin diametri | 40 km[1] |
| Kəşfi | 1645 |
| Şərəfinə adlandırılıb | Aristarxus Samoslu |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Katerin adı italyan astronomu Covanni Battista Riccioli tərəfindən qədim yunan astronomu Aristarxus Samoslunun (e.ə. 310-230) şərəfinə verilmiş və 1935-ci ildə Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı tərəfindən təsdiq edilib. Kraterin əmələ gəlməsi Kopernik dövrünə aiddir və bu təxminən 450 milyon il əvvəl baş verib.[2]
Aristarxus krateri Ayın şərq yarımkürəsində Fırtınalar okeanın yaxınlığında yerləşir. Kraterin diametri təxminən 40 km-dir, dərinliyi 3,15 km-dir. Lakin görünüşü ona çox daha böyük bir ölçü verir. Bu, kraterin kəskin yüksəklikləri və parlaq səthi ilə əlaqədardır. Krater Ayın səthindəki ən parlaq bölgələrdən biridir və buna görə də Ayın gecə görnüşündə xüsusi diqqət çəkir. Bu parıltı, kraterin gəncliyi və daha yeni geoloji proseslərin izləri ilə əlaqədardır. Kraterin ətrafındakı yüksək təpələr və dərin çökəkliklər, kraterin böyük təsir nəticəsində meydana gəldiyini göstərir.[3]
Aristarxus gənc krater olaraq qəbul edilir və 50 milyon ildən az bir yaşa malik olduğu ehtimal edilir. Krater NASA və digər kosmik agentliklər tərəfindən aparılan Ay missiyalarının tədqiqatlarındakı əsas hədəflərdən biridir. Kraterin səthinin parlaq və əks-səda yaradan xüsusiyyətləri, Ayın geologiyasını araşdıran missiyalar üçün çox əhəmiyyətlidir.[4]
-
Apollon-15-in bortundan çəkilmiş foto. -
Apollon-15-in bortundan çəkilmiş foto. -
Lunar orbit-4 zondundan çəkilmiş foto
- ↑ Gazetteer of Planetary Nomenclature. Beynəlxalq Astronomiya İttifaqı.
- ↑ "Описание кратера на сайте The Moon-Wiki" (ingilis). 2018-05-30 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- ↑ "John E. Westfall's Atlas of the Lunar Terminator, Cambridge Univ. Press (2000)". 2014-12-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-01-03.
- ↑ Шкуратов. Луна далёкая и близкая (PDF) // 2-е изд., испр.. Харьков: ХНУ. 2008. 29.
