Antuan İzaak Silvestr de Sasi (fr. Antoine Isaac, Baron Silvestre de Sacy; 21 sentyabr 1758[1][2][…], Paris[6][5] – 21 fevral 1838[3][4][…] və ya 22 fevral 1838[5], Paris[6][5]) — fransız dilçisi, əsilzadəsi, Fransa şərqşünaslıq məktəbinin mərkəzi siması[8].
| Antuan İzaak Silvestr de Sasi | |
|---|---|
| fr. Antoine Isaac Silvestre de Sacy | |
 | |
| Doğum tarixi | 21 sentyabr 1758[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 21 fevral 1838[3][4][…] (79 yaşında) və ya 22 fevral 1838[5] (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| İş yerləri |
|
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |
 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məşhur fransız şərqşünası və dövlət xadimi Silvestr de Sasi 1758-ci ildə Parisdə hüquq müdafiəçisi Jak İbrahim Silvestrin (Jacques Abraham Silvestr) ailəsində anadan olmuş[8], 1838-ci ildə orada vəfat etmişdir. Gənc yaşlarından şərqşünaslıqla məşğul olmuş, Şərq dillərini müəllim Don Bartrodan öyrənmişdir. 1781-ci ildə nümuzmatika üzrə məsləhətçi təyin edilmiş, sarayda qədim pulları oxumaqla məşğul imiş. Dörd ildən sonra qədim kitabələr və ədəbiyyat üzrə Fransa akademiyasına akademik seçilir. Fransa hökumətinin təkidilə yaradılmış "Şərq dilləri məktəbi"ndə (1795) ərəb dilindən dərs deyir.
"Kollec de Frans"da fars dili üzrə professor olmuşdur. 1808-ci ildə Fransa senatına deputat seçilmişdir. Burbonlar hakimiyyəti dövrünün (1814–1830) ən fəal xadimlərindən idi.
Silvestr de Sasi 1815-ci ildən Paris universitetinin rektoru, 1828-ci ildən "Kollec de Frans"ın, daha sonra "Şərq dilləri məktəbi"nin rəhbəri işləmişdir. Elə həmin il ömürlük olaraq Fransanın "Əlyazmalar akademiyası"na katib seçilmişdir. Şərqşünasın dərin mühakiməsini və erudisiyasını yüksək qiymətləndirərək onu Fransada ərəb dilinin öyrənilməsi və yayılmasının banisi adlandırmışlar. Sasinin 1810-cu ildə çap-dan çıxan "Ərəb dilinin qrammatikası" əsəri dəyərli filoloji abidədir. Silvestr de Sasi kopt dilinin və heroqliflərin bilicisi kimi tanınmışdır. O, "Məhəmməddən əvvəl ərəblərin tarixinə dair xatirələr" (Paris, 1785), zəmanəsinin məşhur şair və dilçisi harariyə (1054–1121) həsr edilmiş "hararinin təlimi" (Paris, 1822), "Ümumi qrammatikanın prinsipləri" (Paris, 1799)[8][9], "Sasani sülaləsinin medalları və İranın qədim tarixi haqqında bəzi qeydlər" (Paris, 1793) əsərlərinin və dikər əsərlərin müəllifidir. "Həririnin təlimi" kitabına ərəbcə geniş izahat yazmışdır.
Silvestr de Sasi həm də ustad mütərcim idi. 1798–1799-cu illərdə Dövlətşah Səmərqəndinin "Təzkirətüş-şüəra" əsərini fransızcaya tərcümə edərək "Şairlər haqqında xatirə" adı ilə nəşr etdirmişdir. Kitabda Nizami Gəncəvinin həyat və yaradıcılığı haqqında üç səhifəlik yazı verilmişdir. "Kəlilə və Dimnə" 1816-cı ildə (Parisdə) Silvestr de Sasinin tərcüməsində çapdan çıxmışdır.
Silvestr de Sasidən sonra gələn bütün fransız şərqşünasları onun məktəbinin davamçıları və şagirdləri olmuşlar. Silvestr de Sasi 1869-cu ildə Parisdə buraxılan "Müasir klassik müəlliflərin kitabxanası" əsərində Nizami Gəncəvidən də bəhs etmişdir. Silvestr de Sasi əsasən Caminin "Leyli və Məcnun" əsərinin Şezi tərəfindən tərcümə olunmasından və əsərin keyfiyyətindən söhbət açmışdır.
- ↑ 1 2 Antoine-Isaac Silvestre de Sacy // KNAW Past Members (ing.).
- ↑ 1 2 Antoine Isaac Sacy // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- ↑ 1 2 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Antoine, Isaac Silvestre De Sacy // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 www.accademiadellescienze.it (it.).
- ↑ 1 2 3 4 Сильвестр де Саси Антуан Исаак // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ list of professors at Collège de France.
- ↑ 1 2 3 Abbasov, İdris. Silvestr dö Sasinin "Ümumi qrammatikanın prinsipləri" (1799) və Amede Joberin "Türk dili qrammatikasının əsasları"nın (1823) fransız dilindən tərcüməsi, nəzəri və müqayisəli dilçilik baxımından tədqiqat və şərhi (az.) (1-ci nəşr). Bakı: Füyuzat. 2024. 112–163. ISBN 978-9952584-29-5.
- ↑ Silvestre de Sacy, Antoine-Isaac (1758-1838) Auteur du texte. Principes de grammaire générale : mis à la portée des enfants et propres à servir d'introduction à l'étude de toutes les langues ([Reprod.]) / par A. I. Silvestre de Sacy (fransız). 1799.