Anteriu (rum. anteriu; variant: antereu, köhnə variantı: anteréy)[1] — şərqmənşəli uzun ətəkli üst geyimi, kaftan. Bu, Rumıniya knyazlıqları ərazisində saray geyimində qədimdən istifadə olunmuşdur. Köynəyin üzərinə geyinilərək kəmərlə bağlanır, üstündən isə başqa geyimlər — djubya və ya zebun geyinilirdi. Anteriu həm kişilər, həm də qadınlar tərəfindən istifadə olunurdu və şərqmənşəli parçalardan tikilirdi. Rumıniyada anteriu həmçinin, leutarların geyiminin bir elementi idi.[2]
_3835_14.10.2016_Tezaur_76EECD5A89A649279399D6431961FB7D.jpg)
Rumın dilində olan "anteriu" sözü türk dilindəki "anteri" sözündən gəlir, bu isə öz mövqeyini şərq xalqlarının üst geyiminin altında geyindiyi qollu paltar mənasını daşıyır.[3][4][5]
Rumıniyada anteriu ilk növbədə boyarların bayram geyimi olmuş, sonradan kəndlilər arasında yayılmışdır. Xaha sonra bu söz ruhanilərin rəsmi geyimi olan ryanı təsvir etmək üçün istifadə olunmuşdur.[4] Anteriu və zebun leutarların ənənəvi geyimini təşkil edirdi.[2]
Kəndli anteriusunun kəsimi düz palto kəsiminə bənzəyirdi. O, bəzən naxışlı və ya yorğan kimi tikilmiş formada hazırlanırdı. Adətən anteriu ağ rəngdə olur və qara qalun ilə bəzədilirdi.[3]
Anteriu termini XVIII əsrdən etibarən həm kəndlilər, həm də şəhərlilər tərəfindən geyilən paltarı təsvir etmək üçün istifadə olunurdu. Bu geyim Moldova, Munteniya, Dobruca və Olteniyada geniş yayılmışdı. 1763-cü ildə əsgər anteriularından bəhs edən qeydlər mövcuddur.[3]
Anteriu kimi geyimlər Balkan xalqlarının ənənəvi geyimlərinin bir hissəsidir.[3] Türkcə adı Cənub-Şərqi Avropanın bir çox dilində rast gəlinir: serb. antèrija və xorv. anterija (başqa geyimin altında geyilən qısa qollu paltar), bolq. anterìya (qollu kişi və ya qadın üst geyimi). Alban (anderi) və arumın dillərində olan formaları (antiriu, andiri) yeni yunan dilindən (yun. ἀντερί) alınma hesab edilir.[3][4]
- Mihail Gr. Posluşnicu. Istoria musicei la români. București: Cartea Românească. 1928.
- Zamfira Mihail. Terminologia portului popular românesc în perspectiva etnolingvistică comparată sud-est europeană. Bucureşti: Editura Academiei Republicii Socialiste România. 1978.
- Гирфанова А. Х., Сухачев Н. Л.. Тюркские заимствования в лексико-тематической группе «Названия одежды» (Предварительные данные словаря «Тюркизмы в языках Юго-Восточной Европы») // Revue des études sud-est européennes . XLVIII. № 1—4. Bucarest. 2010. 25—69. ISSN 0035-2063.
- Ivan Duminica. Cu privire la bulgarii supuşi străini în Basarabia (anii 1821—1828) (PDF) // Revista de Etnologie şi Culturologie . XVII (rumın). 2015. 76—81. ISSN 1857-2049.
- "Anteriu". dexonline.ro (rumın). 2023-03-28 tarixində arxivləşdirilib.