Antarktika haqqında konvensiya
Antarktika haqqında konvensiya və ya Antarktika haqqında beynəlxalq müqavilə[1] — Antarktida ərazisinin demilitarizasiyasını, onun dinc məqsədlər üçün və nüvə silahından azad zona olmasını nəzərdə tutan müqavilə. 1 dekabr 1959-cu ildə Vaşinqtonda imzalanmış və 23 iyun 1961-ci ildə ilk 12 dövlətin ratifikasiyasından sonra qüvvəyə minmişdir. Müqavilənən əsas məqsədi — Antarktidanın bütün bəşəriyyətin istifadəsi üçün imkan yaratmaqdır. Həmçinin elmi tədqiqatlar və beynəlxalq əməkdaşlıq üçün azad mühit yaratmaqdır. İstənilən nüvə sınaqlarının keçirilməsi və radioaktiv materialların basdırılması qadağandır. Hazırda müqaviləni imzalayan dövlətlərin sayı 50-dir.
| Antarktika haqqında konvensiya | |
|---|---|
 | |
| İmzalanma tarixi | 1 dekabr 1959 |
| i | ingilis dili, fransız dili, alman dili, rus dili |
| Veb-saytı | ats.aq/index_e.htm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
_and_a_Russian_Antarctic_Station).png)
Konvensiyanın əsas məqsədi Antarktidadan bütün bəşəriyyətin maraqlarına uyğun istifadəsini təmin etməkdir. Həmçinin elmi tədqiqat azadlığını təmin edir və beynəlxalq əməkdaşlığı inkişaf etdirir. Antarktidada hər hansı bir nüvə partlaması və ora radioaktiv materialların atılması qadağandır. 1982-ci ildə, Antarktika konvebsiyası sisteminin bir hissəsi və IX maddəsinin icrası olaraq Antarktika dəniz canlı resurslarının qorunması konvensiyası (CCAMLR) qüvvəyə mindi.[2] Bu Konvensiyanın müddəalarının praktik olaraq tətbiqi Avstraliyanın Tasmaniya adasındakı Hobart şəhərində yerləşən CCAMLR Komissiyası tərəfindən tənzimlənir.
2010-cu ilin yanvar ayından etibarən, 46 dövlət müqavilənin tərəfdarıdır, bunlardan 28-i məşvərətçi tərəflərdir. Müqavilə ilə əlaqəli, mütəxəssislər üç qrup ölkəni ayırd edirlər:
- İmzalanmadan əvvəl ərazi iddiası olanlar — bunlar Avstraliya, Argentina, Böyük Britaniya, Yeni Zelandiya, Norveç, Fransa və Çilidir.
- Bu cür iddia etmək hüququnu saxlayanlar Peru, Rusiya, ABŞ və Cənubi Afrikadır.
- Rəsmi ərazi iddiaları olmayanlar Belçika, Bolqarıstan, Braziliya, Almaniya, Hindistan, İtaliya, Çin, Pakistan, Polşa, Rumıniya, Ukrayna, Uruqvay, Çex Respublikası, İsveç, Ekvador, Cənubi Koreya və Yaponiyadır.
İlkin iştirakçılar qalın qrafiklə verilib.
| Ölkə | Məsləhətçilər | Qüvvəyə minmə tarixi |
|---|---|---|
 Avstraliya
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Avstriya
|
25 avqust 1987 | |
 Argentina
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Belarus
|
19 iyul 2006 | |
 Belçika
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Bolqarıstan
|
Hə | 11 sentyabr 1978 |
 Braziliya
|
Hə | 16 may 1975 |
 Böyük Britaniya
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Venesuela
|
24 mart 1999 | |
 Macarıstan
|
27 yanvar 1984 | |
 Qvatemala
|
31 iyul 1991 | |
 Almaniya
|
Hə | 5 fevral 1979 |
 Yunanıstan
|
8 yanvar 1987 | |
 Danimarka
|
20 may 1965 | |
 Hindistan
|
Hə | 19 avqust 1983 |
 İslandiya
|
13 oktyabr 2015 | |
 İspaniya
|
Hə | 31 mart 1982 |
 İtaliya
|
Hə | 18 mart 1981 |
 Qazaxıstan
|
27 yanvar 2015 | |
 Kanada
|
Hə | 4 may 1988 |
 ÇXR
|
Hə | 8 iyun 1983 |
 Kolumbiya
|
31 yanvar 1989 | |
 Şimali Koreya
|
21 yanvar 1987 | |
 Kuba
|
16 avqust 1984 | |
 Malayziya
|
31 oktyabr 2011 | |
 Monako
|
30 may 2008 | |
 Monqolustan
|
23 mart 2015 | |
 Niderland
|
Hə | 30 mart 1967 |
 Yeni Zelandiya
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Norveç
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Pakistan
|
1 mart 2012 | |
 Papua-Yeni Qvineya
|
16 sentyabr 1975 | |
 Peru
|
Hə | 10 aprel 1981 |
 Polşa
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Portuqaliya
|
29 yanvar 2010 | |
 Cənubi Koreya
|
Hə | 28 yanvar 1986 |
 Rusiya
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Rumıniya
|
15 sentyabr 1971 | |
 Slovakiya
|
1 yanvar 1993 | |
 ABŞ
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Türkiyə
|
24 yanvar 2006 | |
 Ukrayna
|
Hə | 28 oktyabr 1992 |
 Uruqvay
|
Hə | 11 yanvar 1980 |
 Finlandiya
|
Hə | 15 may 1984 |
 Fransa
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Çexiya
|
Hə | 14 iyun 1962 |
 Çili
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 İsveçrə
|
24 aprel 1984 | |
 İsveç
|
Hə | 21 yanvar 1987 |
 Ekvador
|
Hə | 15 sentyabr 1987 |
 Estoniya
|
17 may 2001 | |
 Cənubi Afrika Respublikası
|
Hə | 23 iyun 1961 |
 Yaponiya
|
Hə | 23 iyun 1961 |
- ↑ Нүвә силаһы сахланылмајан зона // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 310.
- ↑ "Конвенция АНТКОМ (полный текст)". 2015-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-02.
- ↑ "Parties". 2009-04-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-02.