Andrey gəvəni

Andrey gəvəni Azərbaycanın endemik bitkisidir. İlk dəfə Bozdağ sahəsində 1953-cü ildə təsvir edilmişdir.

80-150 sm hündürlükdə, budaqları şaxəli, uzun və möhkəm tikanlıdır. Yarpağı 2-3,5 sm uzunluqda, 4-6 cüt ellipsvari və neştərvari formalı, yarpağını tökən koldur. Yumurtavari yarpaq altlıqlarının ucu neştərvari, 5–6 mm uzunluğunda, ağ tüklüdür. Tədricən tamamilə çılpaqlaşır və sarımtıl rəngdə olur. Çiçək altlıqları kasacığa bərabərdir. Yarpaqların qoltuğundan çıxan 2-3 ədəd çiçəkləri 2-9 sm uzunluqda sünbülvari çiçək qrupu əmələ gətirir. Kasacığı 5–7 mm uzunluqda, qalın, ağ tüklüdür. Tacı sarı, tutqun damarlı, kasacıqdan təxminən 2 dəfə uzundur. Dişiciyi tüklüdür. Toxumu sarımtıl, uzunluğu 2,5 mm, eni 1 mm-ə yaxındır. İyunda çiçəkləyir, meyvələri iyulda yetişir. Paxlası tükcüklüdür. Meyvə örtüyündən təmizlənmiş toxum təmizlənməmişdən bir neçə dəfə tez və çox cücərmə qabiliyyətinə malikdir. Toxum, kök və gövdə qələmləri ilə də çoxaldılır.

Təbii şəraitdə dəniz səthindən 200–300 m hündürlükdə, gilli və daşlı yamaclarda bitir.

Naxçıvanda, Bozdağ silsiləsinin bir çox ərazilərində təbii yayılaraq kolluqlar əmələ gətirir.

Yaşıllaşdırmada, qumluqların bərkidilməsində istifadəsi məqsədyönlüdür. Andrey gəvənindən alınmış qətranın tərkibində olan bassorinin miqdarı başqa növlərə nisbətən çoxdur.

• Astracantha andreji (Rzazade) Czerep.