Amerika Kino Şirkətləri Assosiasiyası və ya Amerika Kino Filmləri Assosiasiyası[2] (ing. The Motion Picture Association of America, qısaca: MPAA) — 1922-ci ildən fəaliyyət göstərən, qeyri-kommersiya xarakterli sertifikat və dərəcələndirmə təşkilatıdır. Mərkəzi ABŞ-nin Vaşinqton şəhərində yerləşir. MPAA-nın prezidenti və baş icraçı direktoru Kris Dodddur.[3] MPAA-nın loqosu dünya xəritəsindən ilham alınaraq ellips formasında hazırlanmışdır. Onun mərkəzində film makarasını xatırladan simvol yerləşir. Bu loqo uzun illərdir ki, Amerika filmlərinin sonunda nümayiş etdirilir və sənayenin rəsmi simvolu hesab olunur.
| Amerika Kino Şirkətləri Assosiasiyası MPA | |
|---|---|
 | |
| Yaranma tarixi | 11 mart 1922[1] |
| Mərkəzi | |
| motionpictures.org | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
XX əsrin əvvəllərində Amerika kino sənayesində sürətli inkişaf müşahidə olunurdu. Lakin eyni zamanda filmlərdə əxlaq normalarının pozulması ilə bağlı ictimai narazılıqlar artırdı. ABŞ hökuməti tərəfindən senzura tətbiq olunacağı təhlükəsi qarşısında aparıcı film studiyaları özlərinin nümayəndəsi olacaq və sənayenin maraqlarını hifz edəcək bir təşkilat yaratmaq qərarına gəldilər.
1922-ci ildə Motion Picture Producers and Distributors of America (qısaca: MPPDA) adı ilə təşkilat təsis edilmişdir. Onun ilk rəhbəri ABŞ-nin keçmiş ticarət naziri Uilyam Harrison Heys olmuşdur. Buna görə təşkilat uzun müddət ictimaiyyət arasında "Heys ofisi" və ya "Heys kodu" ilə tanınmışdır.
1930-cu ildən etibarən MPPDA film məzmununu tənzimləmək üçün "Heys kodu" adlandırılan əxlaq kodeksini qəbul etmişdir. Bu kodeksə əsasən, filmlərdə zorakılıq, açıq-saçıq səhnələr, dini və ictimai dəyərlərə zidd olan təsvirlər məhdudlaşdırılmışdı.
Heys kodu 1960-cı illərə qədər qüvvədə qalmış və uzun müddət ABŞ kino sənayesində senzura funksiyasını yerinə yetirmişdir. Bununla belə, zaman keçdikcə ictimai və mədəni dəyişikliklərə görə kodeksin tələbləri köhnəlmiş hesab edilməyə başlanmışdır.
1968-ci ildə Heys kodu ləğv edilmiş və onun yerinə kino reytinq sistemi tətbiq olunmuşdur. Bu sistem valideynlər və tamaşaçılar üçün filmlərin məzmunu barədə məlumat verir. İlk illərdə reytinqlər G, M, R və X hərfləri ilə ifadə edilirdi. Daha sonralar sistem dəfələrlə təkmilləşdirilmiş və müasir dövrdə G, PG, PG-13, R və NC-17 kateqoriyalarını əhatə edir.
1945-ci ildə təşkilatın adı rəsmi olaraq Motion Picture Association of America (qısaca: MPAA) olaraq dəyişdirilmişdir. 2019-cu ildən isə qlobal miqyasda fəaliyyətini əks etdirmək məqsədilə sadəcə Motion Picture Association (qısaca: MPA) adını qəbul etmişdir.
MPAA film reytinq sistemini tətbiq edir. MPAA-ya üzv olmayan təşkilatlar da filmlərini reytinq üçün təqdim edə bilərlər.[4] MPAA tərəfindən istifadə olunan film reytinq sisteminin adı Amerika Kino Şirkətləri Assosiasiyasının film reytinq sistemi adlanır. Bu reytinq sistemi 1968-ci ildə yaradılmışdır.[5] 2005-ci ildə Sony Pictures Entertainment şirkəti Metro-Goldwyn-Mayer şorkətini satın aldıqdan sonra da bu tətbiqi davam etdirmişdir. Sistem ABŞ-də istifadə olunur və ailələrə nümayiş etdirilən filmin məzmunu haqqında məlumat verir. Verilən dərəcəyə müvafiq olaraq hər bir simvol filmin posterinə, reklam materiallarına, DVD və VCD qutularına, eləcə də filmə aid demək olar ki, bütün məmulatlara mütləq şəkildə yerləşdirilir.
Hal-hazırkı (1990-cı ildən etibarən istifadə edilir) MPAA film reytinqləri bunlardır:
| Reytinq simvolu | Mənası[6] |
|---|---|
|
G (General Audiences)
(Ekvivalentləri: Video oyunları — EC, aşağı E; Televiziya: TV-Y, Aşağı TV-G) |
|
PG (Parental Guidance Suggested/Some material might not be suitable for children)
(Ekvivalentləri: Video oyunları: Yüksək E, Aşağı E10 +; Televiziya: Yüksək TV-G, TV-PG) |
|
PG-13 (Parents Strongly Cautioned/Some material may be inappropriate for children under the age of 13)
(Ekvivalentləri: Video oyunları: Yüksək E10 +, T; Televiziya: Yüksək TV-PG, Aşağı TV-14) |
|
R (Restricted/Under 17 not admitted without parent or adult guardian)
(Ekvivalentləri: Video oyunları: M; Televiziya: Yüksək TV-14, Aşağı TV-MA) |
|
NC-17 (No One 17 and Under Admitted)
(Ekvivalentləri: Video oyunları: AO; Televiziya: Yüksək TV-MA) |
MPAA-nın verdiyi reytinq simvolları ABŞ-də nümayiş etdirilən filmlərin afişalarında, reklam materiallarında, DVD və Blu-ray qutularında, həmçinin filmin özündə titrlərin əvvəlində göstərilir. Bu simvollar tamaşaçılara film barədə ilkin təsəvvür yaratmaq və valideynlərin övladları üçün müvafiq seçim etməsinə kömək etmək məqsədi daşıyır.
MPAA film reytinq sistemi illər ərzində bir sıra tənqidlərə məruz qalmışdır. Tənqidçilər bildirirlər ki, bəzi hallarda reytinqlərin verilməsi qeyri-obyektiv xarakter daşıyır və müəyyən film studiyalarına üstünlük göstərilir. Bundan başqa, seksual məzmun və zorakılıq səhnələrinə verilən dəyərləndirmələrin bəzən qeyri-bərabər olduğu vurğulanır.
MPAA-nın üzvləri əsasən Hollivudun aparıcı film istehsal edən studiyalarıdır:[7]
Amerika Kino Filmləri Assosiasiyası ABŞ kino sənayesinin əsas nümayəndəsi olaraq film istehsalı, yayımı və dərəcələndirilməsi sahəsində qlobal nüfuz qazanmışdır. Təşkilat həm ABŞ daxilində, həm də beynəlxalq aləmdə film sənayesinin inkişafında mühüm rol oynamışdır.
- ↑ MOTION PICTURE ASSOCIATION, INC. // New York State Corporation and Business Entity Database.
- ↑ Nilgün Abisel. "İngiliz Sineması Üzerine Notlar" (PDF). Ankara Üniversitesi Basın-Yayın Yüksek Okulu Yıllık, 1982. 1984.
- ↑ Chris Dodd's leading role. Arxivləşdirilib 2012-05-29 at the Wayback Machine Washington Post.
- ↑ "Maljack Productions v MPAA, US Dist. Court, DC Circuit". 6 mart 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2012.
- ↑ "The voluntary movie rating system". 23 iyun 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2012.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 18 oktyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2012.
- ↑ ""Frequently Asked Questions". Motion Picture Association of America". 15 iyun 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 iyun 2012.
- motionpictures.org — rəsmi saytı
- Motion Picture Association of America (mpaa.org) at the Wayback Machine (archive index)
- MPPDA Digital Archives (1922–1939)
- Motion Picture Association of America. Production Code Administration records, Margaret Herrick Library, Academy of Motion Picture Arts and Sciences
- MPPDA - MPAA - The Motion Picture Production Code film numbers to 52000—Includes a downloadable Excel worksheet
- The Production Code of the Motion Picture Industry (1930-1967)