Amasya qalası (türk. Amasya Kalesi) — Türkiyənin şimalında Amasya şəhərində yerləşən qala.[1] [2]
| Amasya qalası | |
|---|---|
| türk. Amasya Kalesi | |
 | |
 | |
| 40°39′19″ şm. e. 35°49′36″ ş. u.HGYO | |
| Ölkə | |
| Şəhər | Amasya |
| Yerləşir | Amasya |
| Üslubu | qala |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qala Amasyanın şimalında və Yaşılırmaq çayı üzərində Harşena dağının sıldırım qayaları üzərində yerləşir.[2]
Qala Fars, Roma, Pont çarlığı və Bizans imperiyası dövrlərində dəfələrlə hücuma məruz qalmış, dağıdılmış, əl dəyişdirilmiş və hər dəfə bərpa edilmişdir. Romalılar və pontlar arasındakı döyüşlər zamanı qala ciddi şəkildə dağıtıya məruz qalıb. Oğuz türk sülaləsindən olan Danişməndlilər tərəfindən Amasyanın 1075-ci ildə fəthindən sonra əsaslı şəkildə bərpa edilmişdir. XVIII əsrə qədər hərbi əhəmiyyətini itirənə qədər istifadə edilib.[2]
XV əsrin ilk illərində Əmir Teymurun işğalçı qoşunlarından qaçan o zamankı Osmanlı şəhzadəsi Çələbi Mehmed Amasya qalasına sığınıb.[1]
Qalanın Helkıs, Saray, Maydonos və Meydan adlı dörd qapısı vardır. Buraya zindanlar, sisternlər, quyular və qalereyalı monumental qəbirlər daxildir.[1][2]
Qalanın kənarında, Yaşılırmaq çayının sahilinə qədər uzanan səkkiz bürclü müdafiə məntəqələri vardır. Ən yüksək səviyyəli istehkamı kəpək hörgüdən, uzunluğu iki kilometr (1,2 mil) olan müdafiə divarları isə kəsmə daşdan tikilmişdir.
Qalanın ortasında qayaüstü oyulmuş sisternlər və birləşdirici tunellər sistemi yerləşir.[3]
Aşağıda yerləşən qapalı quyulara, su anbarları və türbələrə çatmaq üçün qala təpələrindəki xarici portallardan bir neçə sıldırım pilləkən tunellər enir. Bir sisternə, "Cilanbolu"ya 186 m enən tunel pilləkənlər ilə çatmaq mümkündür. Bu tunelin diametri 8 m-dir və aşağıya doğru gedən 150 pillədən ibarətdir. Tikilən zaman tunelin sayı daha çox olub: tunelin aşağı axınındakı pillələr günümüzə gəlib çatmayıb.[4] Cilanbolu sisterninin özü 300 metr uzunluğundadır.
Qalanın aşağısında qala və məscidin xarabalıqları var. Cənub yamacında Osmanlı dövründə istifadə edilən Qızlar sarayının da xarabalıqları vardır.[1][2]
Təxminən 20-25 m hündürlükdə, şəffaf qaya üzərində, e.ə.III əsrə aid və əhəngdaşı uçurumuna oyulmuş Pont krallarının 18 böyük və kiçik məzarı da var.[1][2]
Yaşılırmaq çayı boyunca qədim qala divarlarından təxminən 800 m məsafədə tipik Amasya evləri, hamamlar və məscidlər də tikilmişdir.[2]
- ↑ 1 2 3 4 5 "Amasya Kalesi" (Turkish). Amasya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 2018-09-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-27.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 "Amasya (Harşena-Harşene) Kalesi" (Turkish). Amasya Belediyesi. 2015-03-14. 2018-09-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-09-27.
- ↑ Permanent Delegation of Turkey to UNESCO, "Mount Harşena and the Rock-tombs of the Pontic Kings", World Heritage Convention: Tentative Lists, UNESCO, 13 April 2015, 17 February 2024 tarixində arxivləşdirilib
- ↑ "Amasya Kalesi'ndeki 2300 yıllık tünelde balmumu heykeller sergilenecek". Hürriyet (Turkish). 2008-09-01. İstifadə tarixi: 2016-09-27.
