Amçitka adası

Amçitka adası
Amçitka adası
	ing. Amchitka, aleut. Амчихтаҳ
Ümumi məlumatlar
Sahəsi	308,6 km²
Uzunluğu	68 km;
Eni	6 km
Əhalisi	0 nəfər (2012-ci il)
Yerləşməsi
	51°28′00″ şm. e. 179°05′00″ q. u.
Ölkələr	Alyaska ; ABŞ ;
Akvatoriya	Sakit okean ;
	[[Fayl:\|280px\|class=notpageimage noviewer\|Amçitka adası xəritədə]] Amçitka adası
	Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Amçitka (ing. Amchitka, aleut. Амчихтаҳ) — Aleut arxipelaqının Siçovul adaları ərazisində yerləşir.

Coğrafiyası

Ada su altı silsilənin səthə çıxdığı ərazidə formalaşmışdır. Cənb-şərqdən, şimal-qərbə 68 km, eni isə 3–6 km^[1] təşkil edir. Mərkəz hissəsi dağlıqdır. Tundra iqliminə malikdir. Burada əsasən Şibyə və Mamır yayılmışdır. Qərb sahillərində bitki örtüyü zəyifdir^[2].

İqlimi soyuq dəniz iqliminə malikdir. İl boyu duman müşahidə edilir. İlin 98 % buludluluq müşahidə edilir^[3].

Tarixi

Adada ilk insan məskləri 2500 ilə aid edilir. 1741-ci adaya ilk yan alan avropalı Vitus Berinq olmuşdur. O, adanı Müqəddəs Makariya adlandırılmışdır. Bu zamanlar adada Aleutlar yaşayırdı. Onlar adanı 1832-ci ildə tərk etmişlər. Ada 1867-ci ildə Alyaskanın satılması ilə ABŞ ərazisi olmuşdur. 1965–1971 illər ərzində adada üç yeraltı atom sınağı keçirilmişdir^[4]. 1973-cü ildə adada atom sınaqları dayandırılır və burada vəhşi təbiətin qorunması üçün tədbirlər planı işlənib hazırlanır.

Maraqlı fakt

Adada 1971-ci ildə atom sınağının keçirilmədi Qrinpis tərəfindən təstiqlənmişdir.
Adanın adı yapon yazıçısı Yasusi İnouenin "Rusiya haqqında yuxu" əsərindən qeyd edilir. Üstəlik 1992-ci ildə eyni adlı kino çəkilmişdir.

İstinadlar

↑ "Long Term Hydrological Monitoring Program" (PDF). 30 iyun 2007 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 4 fevral 2016.
↑ "Amchitka Independent Assessment Science Plan" (PDF). 6 aprel 2008 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 fevral 2016.
↑ "Modeling Groundwater Flow and Transport of Radionuclides at Amchitka Island's Underground Nuclear Tests: Milrow, Long Shot, and Cannikin" (PDF). 13 iyul 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 4 fevral 2016.
↑ 5-мегатонный термоядерный заряд Cannikin (6 ноября 1971) — самый мощный за всю историю подземных взрывов Arxivləşdirilib 2015-04-21 at the Wayback Machine (rus.)

Amçitka haqqında məlumat Arxivləşdirilib 2007-06-30 at the Wayback Machine
Hərbi lüğət. Amçitka Arxivləşdirilib 2010-07-18 at the Wayback Machine

[1] "Long Term Hydrological Monitoring Program" (PDF). 30 iyun 2007 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 4 fevral 2016.

[2] "Amchitka Independent Assessment Science Plan" (PDF). 6 aprel 2008 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 fevral 2016.

[3] "Modeling Groundwater Flow and Transport of Radionuclides at Amchitka Island's Underground Nuclear Tests: Milrow, Long Shot, and Cannikin" (PDF). 13 iyul 2019 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 4 fevral 2016.

[4] 5-мегатонный термоядерный заряд Cannikin (6 ноября 1971) — самый мощный за всю историю подземных взрывов Arxivləşdirilib 2015-04-21 at the Wayback Machine (rus.)

[1]

[2]

[3]

[4]