Alkonost — Slavyan folklorunda əfsanəvi qadın başlı quş. Alkonost bəzi əfsanələrdə fərdi bir obraz kimi qeyd olunmuşdur.[1]
| Alkonost | |
|---|---|
 | |
| Mifologiya | Bizans, slavyan |
| Cinsi | qadın |
| Əlaqəli personajlar | Sirin |
| Xarakterik cəhətləri | valehedici oxuma |
| Atributlar | cənnət çiçəyi və bükülmüş tumar |
| Mənşəyi | Alkonostun obrazı tanrılar tərəfindən alacaqaranlıq dəniz quşuna çevrilmiş Alkion adlı qız haqqında yunan mifinə dayanır. |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Alkonostun adı yunan yarı-ilahəsi Alkiondan gəlir. Yunan mifologiyasına görə,[2]
Alkion tanrılar tərəfindən quş (alacaqaranlıq dəniz quşu) şəklinə salınmışdır. Alkonost o qədər gözəl səslər çıxarır ki, onu eşidən hər kəs bildiklərini unudur və başqa heç nə istəmir. O, underworld (ölülər aləmi) dünyasında öz həmkarı olan Sirin ilə birlikdə yaşayır.
Alkonost yumurtalarını sahildə qoyur və sonra onları dənizə yuvarlayır. Yumurtalar çıxanda isə güclü bir fırtına başlayır və dəniz o qədər coşur ki, onu keçmək mümkünsüz olur. O, Slavyan mifologiyasındakı digər quşların – Raroq və Stratimin bacısı hesab olunur.[3]
Xalq əfsanələrinə görə, Alma Xilaskarı Bayramının (ing. Apple Feast of the Saviour) səhəri Sirin alma bağlarına uçub kədərli şəkildə oxuyur. Günortadan sonra isə Alkonost həmin yerə uçur və sevinc içində gülməyə başlayır. O, qanadlarından çilənən şeh ilə oturduğu ağacın meyvələrinə şəfa bəxş edir.
Alkonost haqqındakı süjet Aristotel ("Heyvanlar tarixi", V 542b 4) və Pliniy Starşinin ("Təbii tarix", X 32. 47) qışın ortasında sahil qumlarına yumurta qoyan zimorodok (yun. ἀλκυών) haqqında yazdıqlarına dayanır. Yeddi gün ərzində quş yumurtalarını inkubasiya edir, daha sonra isə yeddi gün balalarını bəsləyir.[4] Bu müddət ərzində dənizdə tam sakitlik hökm sürür və bu günlərə Alkonost günləri və ya Alkion günləri deyilir. Xristian yazılı ənənəsində Alkonost haqqında ilk süjet IV əsrdə yazılmış Böyük Vasilinin "Şəstodnevi" əsərində görünür. Slavyan mətnlərində bu personaj haqqında ilk məlum mənbə IX-X əsrlərdə yaşamış Bolqar Eksarx İoannın "Şəstodnevi" əsəridir. Burada "алкуон(ъ) есть морская птица" ("alkuon dəniz quşudur") ifadəsinin yanlış oxunması nəticəsində ilk dəfə "Alkonost" adı meydana gəlmiş və qədim rus ədəbiyyatında sabitləşmişdir.[3]"Tolkovaya Palea" və ondan götürülmüş "Azbukovniklər" (XVI-XVII əsrlər) Alkonost obrazına daha nağılvari xüsusiyyətlər əlavə edir: o, yumurtalarını dənizin dərinliklərinə qoyur və suyun səthində inkubasiya edir. Alkonostun dənizdə bala çıxarması haqqında motiv rus mənəvi nəğmələrində "Göyərçin kitabı" və "Cəsur Yeqori" haqqında dastanlarda Strafil quşuna aid edilir. XVII-XVIII əsr məcmuələrində isə Alkonost dənizdə üzən yuvada balalarını çıxaran bir quş kimi təsvir olunur.[5]
Latın ədəbiyyatında bu obraz İsidor Sevilski, Albert Veliki və Brunetto Latini tərəfindən xatırlanır. Bu quş haqqında nağıl Qərbi Avropa bestiarilərində də oxunur. Sirin və Alkonost adlı iki antropomorfik cənnət quşu XVII əsrdən etibarən Xronoqraflarda qeyd olunur. Onların ilk məlum adı 1617-ci il Rus Xronoqrafı redaksiyasında rast gəlinir. Əfsanəyə görə, bu quşlar öz nəğmələri ilə insanları o qədər valeh edirlər ki, ruhları bədənlərindən ayrılır.[3]
- Alkonost 2019-cu ildə çıxan Mythgard adlı rəqəmsal kart oyununda Dreni fraksiyasının nadir bir döyüşçüsü kimi yer alıb.
- 2016-cı ildə Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində iştirak etmiş xorvatiyalı müğənni Nina Kralcits özünü Alkonost of Balkan adlandırır.[6]
- Alkonost, 1995-ci ildə Tatarıstanın Naberejnı Çelnı şəhərində qurulmuş Rus epik folk metal qrupudur.
-
Postcard, 1908 -
-
_банку._Тепер_СБУ.JPG)
- ↑ Nina, Lena G. "Everything Slavic Related". self-published. 2011-08-27 tarixində orijinalından (blog) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-05-27 – Tumblr vasitəsilə.
- ↑ Bobrov A. A. Русский месяцеслов на все времена. Памятные даты, праздники, обряды, именины [Russian months for all time. Memorable dates, holidays, ceremonies, name days] (rus). M.: Veche. 2004. ISBN 5-7838-1304-4.
- ↑ 1 2 3 "Алконост". PR in mythology. Electronic encyclopedia. 2025-01-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ Torpie, Kate. Groovy Tubes: Mythical Beasts. Groovy Tube Books (children's illustrated). Norwalk, CT: InnovativeKids. 2007. 23. ASIN B002YX0E8Y. İstifadə tarixi: 18 November 2016.[daha etibarlı mənbə lazımdır]
- ↑ Matthews, John; Matthews, Caitlin. The Element Encyclopedia of Magical Creatures: The Ultimate A–Z of Fantastic Beings from Myth and Magic (children's illustrated). London: HarperCollins UK. 2010. səh. 16. ISBN 978-0007365050. İstifadə tarixi: 18 November 2016.[daha etibarlı mənbə lazımdır]
- ↑ "Nina Kraljić Alkonost of Balkan".
Vikianbarda Alkonost ilə əlaqədar mediafayllar var
