Aleksandra David-Neel (ing. Alexandra David-Néel; 24 oktyabr 1868[1][2][…], Sen-Mande – 8 sentyabr 1960[1][2][…], Din-le-Ben) — belçika-fransız mənşəli səyyah, spiritist, buddist, opera müğənnisi və yazıçı. O, ən çox 1924-cü ildə xaricilər üçün qadağan olunmuş Tibet paytaxtı Çenquan səfəri ilə tanınır.[3] Aleksandra Şərq dinləri, fəlsəfə və səyahətləri haqqında 30-dan çox kitab yazmışdır. Onun 1929-cu ildə nəşr olunan "Magic and Mystery in Tibet" (Tibetdə Sehr və Sirr) adlı əsəri xüsusilə məşhurdur. Onun təlimləri bit nəslinin yazıçıları Cek Keruak və Allen Qinzberqi, Şərq fəlsəfəsini geniş kütlələrə tanıdan Alan Uotts və Ram Dassi, eləcə də ezoterist Benjamin Kremi təsirləndirmişdir.[4]
| Aleksandra David-Neel | |
|---|---|
| fr. Alexandra David-Néel | |
.gif) | |
| Doğum tarixi | 24 oktyabr 1868[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 8 sentyabr 1960[1][2][…] (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | tədqiqatçı-səyyah[d], antropoloq, yazıçı, gündəlik yazıçısı[d], opera müğənnisi, anarxist, qadın hüquqları fəalı[d], müğənni, cult leader |
 |
|
| alexandra-david-neel.fr | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Aleksandra 1848-ci il inqilabı zamanı respublika fəalı olan hugenot və mason müəllimi Lui Davidin və Belçikalı katolik Aleksandrin Burqmansın yeganə qızı idi.[5] Lui Napoleon Bonapart imperator olanda məktəb müəllimi və respublika jurnalının naşiri sürgün edildiyi Belçikada görüşdülər. Valideynləri Belçikada tanış olmuşdular; həmin dövrdə Lui David məktəb müəllimi və respublikaçı jurnalın naşiri kimi çalışırdı və Lui-Napoleon Bonapart imperator olduqdan sonra sürgünə göndərilmişdi. Yeniyetmə yaşlarında valideynlərindən qaçaraq velosipedlə Fransadan İspaniyaya səyahət etmişdir.[6]
O, katolik məktəbində və Brüssel Konservatoriyasında təhsil almışdı. Gözəl səsi var idi və gələcəkdə istedadlı pianoçu ola biləcəyi düşünülürdü. Daha sonra valideynləri onu piano ixtisasını təkmilləşdirmək üçün Londona göndərdilər. Orada onu Teosofiya Cəmiyyətinin qurucusu Yelena Blavatskaya ilə tanış etdilər və Blavatskaya Tibet haqqında hekayələri ilə Aleksandranı valeh etdi.[7]
Parisə qayıtdıqdan sonra Aleksandra Opera-Komik teatrında oxumağa başladı və hətta öz bəstələdiyi operaları da ifa edirdi.[8] O, yerli teosofların iclaslarında və anarxistlərin toplantılarında iştirak etmiş, bu dövrdə "Həyat naminə" adlı ateist traktatı yazmışdır.
1891-ci ildə ilk dəfə Hindistana səfər etmişdir və burada teosofik kommunda sanskrit və yoqanı öyrənmişdir. O, Himalaylara və "sehrli ölkə" olan Tibətə səyahət etməyi arzulayırdı. Lakin bunun qarşısını maddi çətinliklər alırdı—valideynləri itaətsizliyinə görə ona maddi dəstək göstərmədi, Parisdə isə anarxistlərin təşkil etdiyi bir neçə partlayış səbəbilə teatrdan qovulmuşdu.[9]
1900-cü ildə Aleksandra Tunisdə yaşamağa başlamış və yerli teatrda işl tapmışdır. Orada dəmiryol mühəndisi Filip Neel ilə tanış olmuşdur. Ölüm ayağında olan atasının istəyinə görə, o,[10][11] 1904-cü ildə Filip ilə evlənmiş, lakin toydan cəmi beş həftə sonra Parisə qayıtmışdır. Əri Filipin maddi dəstəyi sayəsində Aleksandra 1911-ci ildə yenidən Hindistana yola düşmüşdür. Filip onun maraqlarına anlayışla yanaşırdı və bu səfərlə onların uzun illər davam edən məktublaşması başlamışdır. Onların bu yazışmaları 1940-cı ildə Filip vəfat edənədək davam etmiş və faktiki olaraq onların ailə həyatını əvəz etmişdir.
Hindistanda Aleksandra hind mədəniyyəti və dinini öyrənməyə davam etmişdir.
Tibetə qərbdən daxil olmaq mümkün olmadığı üçün (buna Çin hakimiyyəti mane olurdu), Aleksandra öz tibetli şagirdi Afur Yonqden ilə əvvəlcə Yaponiyaya, sonra Koreyaya və Çinə səfər etmişdir. O, Tibətə şərqdən keçməyi planlaşdırsa da yalnız 1924-cü ilin fevralında bacarmışdır. Onun bəxti gətirmiş—sərhəd keçid məntəqələrindən birində onu xarici kimi tanımamış və sərbəst buraxmışdılar. Daha sonra bu anı belə təsvir etmişdi:[12]
|
Mən Lhasaya çatdım, sanki skelet kimi quru idim. İki ay boyunca məbədləri və monastır terraslarını dolaşdım və heç kim bu qapalı şəhərin gizli sirlərini ilk dəfə bir qərbli qadının gördüyünü anlamadı. | 
|
Çenquanda Aleksandra Dalay Lamanın iqamətgahı olan Potala sarayının divarlarını görmüşdür. Tibetin paytaxtında iki ay qaldıqdan sonra geri dönməyə qərar vermişdir. Əslində, o, Asiyaya cəmi bir yarım il üçün yola düşmüşdü, lakin orada 14 il qaldı—yalnız 1925-ci ilin mayında Havr limanına qayıtmışdır. Vətənə dönəndən sonra o, mühazirələr oxumağa başlamış və 1927-ci ildə "Parisli bir qadının Lhasaya səyahəti" adlı kitabını nəşr etdirmişdir. Afur Yonqdeni Aleksandra tərəfindən övladlığa götürülmüş və 1955-ci ildə onun vəfatına qədər birlikdə yaşayıb çalışmışdılar.[13]
1937-ci ildə Aleksandra ikinci dəfə Tibetə getməyə cəhd etmişdir (bu dəfə SSRİ üzərindən), lakin Yaponiya–Çin müharibəsi başlayanda yalnız Şensi vilayətinə qədər irəliləyə bilmişdir. 1946-cı ilə qədər Çində qalaraq, buddist monastırlar arasında səyahət etmiş və 1940-cı ildə əri Filipin ölümündən sonra ciddi maddi çətinliklər çəkmişdir.[14][15]
Ömrünün son illərini Aleksandra Tibet mədəniyyətinin öyrənilməsinə və səyahətləri haqqında kitablar yazmağa həsr etmişdir. Sonuncu səyahətini 82 yaşında edərək 2 000 metrdən yüksək Alp aşırımına qalxmışdır.
O, 101 yaşına bir yarım ay qalmış vəfat etmişdir.
Dini şəhərində yerli sakinlər onu bir qədər ekssentrik və xəyallara qapılmış bir insan hesab edirdilər. Lakin ölümündən 20 il sonra Dalay Lama onun evini ziyarət edərək xatirəsini ehtiramla yad etdikdə, şəhər əhli onun həqiqətən də qeyri-adi bir insan olduğunu anladı.
- 1898 Pour la vie
- 1911 Le modernisme bouddhiste et le bouddhisme du Bouddha
- 1927 Voyage d'une Parisienne à Lhassa (1927, My Journey to Lhasa)
- 1929 Mystiques et Magiciens du Tibet (1929, Magic and Mystery in Tibet; 1936, With Mystics and Magicians in Tibet)
- 1930 Initiations Lamaïques (Initiations and Initiates in Tibet)
- 1931 La vie Surhumaine de Guésar de Ling le Héros Thibétain (The Superhuman Life of Gesar of Ling)
- 1933 Grand Tibet; Au pays des brigands-gentilshommes
- 1935 Le lama au cinq sagesses
- 1938 Magie d'amour et magic noire; Scènes du Tibet inconnu (Tibetan Tale of Love and Magic)
- 1939 Buddhism: Its Doctrines and Its Methods
- 1940 Sous des nuées d'orage; Récit de voyage
- 1949 Au coeur des Himalayas; Le Népal
- 1951 Astagakra Gîtâ, Discours sur l'Advaita Vedanta, translation from Sanskrit into French
- 1951 Les Enseignements Secrets des Bouddhistes Tibétains (The Secret Oral Teachings in Tibetan Buddhist Sects)
- 1951 L'Inde hier, aujourd'hui, demain
- 1952 Textes tibétains inédits
- 1953 Le vieux Tibet face à la Chine nouvelle
- 1954 La puissance de néant, by Lama Yongden (The Power of Nothingness)
- Grammaire de la langue tibétaine parlée
- 1958 Avadhuta Gîtâ, poetic text based on the principles of Advaita Vedanta, translation from Sanskrit into French
- 1958 La connaissance transcendente
- 1961 Immortalité et réincarnation: Doctrines et pratiques en Chine, au Tibet, dans l'Inde
- L'Inde où j'ai vecu; Avant et après l'indépendence
- 1964 Quarante siècles d'expansion chinoise
- 1970 En Chine: L'amour universel et l'individualisme intégral: les maîtres Mo Tsé et Yang Tchou
- 1972 Le sortilège du mystère; Faits étranges et gens bizarres rencontrés au long de mes routes d'orient et d'occident
- 1975 Vivre au Tibet; Cuisine, traditions et images
- 1975 Journal de voyage; Lettres à son Mari, 11 août 1904 – 27 décembre 1917. Vol. 1. Ed. Marie-Madeleine Peyronnet
- 1976 Journal de voyage; Lettres à son Mari, 14 janvier 1918 – 31 décembre 1940. Vol. 2. Ed. Marie-Madeleine Peyronnet
- 1979 Le Tibet d'Alexandra David-Néel
- 1981 Secret Oral Teachings in Tibetan Buddhist Sects
- 1986 La lampe de sagesse
- ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 3 4 Alexandra David-Neel // Internet Speculative Fiction Database (ing.). 1995.
- ↑ Biography of Alexandra David-Néel at alexandra-david-neel.com Arxivləşdirilib 5 mart 2014 at the Wayback Machine
- ↑ "A Mystic in Tibet – Alexandra David-Neel" by Brian Haughton.
- ↑ "1868 – France: Alexandra David-Neel lives, Paris." Arxivləşdirilib 18 iyul 2012 at the Wayback Machine
- ↑ Foster, Foster, (1998), pp. vii–ix ('Chronology')
- ↑ Reverzy, (2001). səh. 273
- ↑ Brian Haughton, "A Mystic in Tibet – Alexandra David-Neel", mysteriouspeople.com; accessed 19 January 2018.
- ↑ Brodeur, (2001). səh. 180–182
- ↑ Désiré-Marchand, (2009)
- ↑ (fr) Biographie officielle d'Alexandra David-Néel (5e partie), on the site alexandra-david-neel.org.
- ↑ Brodeur, (2001). səh. 180
- ↑ (fr) Nico P., Alexandra David-Néel, exploratrice, féministe, anarchiste, Alternative libertaire, no 187, septembre 2009.
- ↑ Chalon, (1985). səh. 199
- ↑ Lama Kazi Dawa Samdup
- Brodeur, Raymond. Femme, mystique et missionnaire : Marie Guyart de l'Incarnation : Tours, 1599-Québec, 1672 : actes du colloque organisé par le Centre d'études Marie-de-l'Incarnation sous les auspices du Centre interuniversitaire d'études québécoises qui s'est tenu à Loretteville, Québec, du 22 au 25 septembre 1999. Presses Université Laval. 2001. ISBN 978-2-7637-7813-6.
- Chalon, Jean. Le Lumineux Destin d'Alexandra David-Néel. Librairie académique Perrin. 1985. ISBN 2-262-00353-X.
- Désiré-Marchand, Joëlle. Alexandra David-Néel, Vie et voyages: Itinéraires géographiques et spirituels. Arthaud. 2009. ISBN 9782081273870.
- Foster, Barbara; Foster, Michael. The Secret Lives of Alexandra David-Neel: A Biography of the Explorer of Tibet and Its Forbidden Practices. New York, NY: Overlook Press. 1998. ISBN 1-58567-329-3. This book is based on extensive interviews with David Neel's secretary at Digne and reading her letters to her husband, now published as "Journal de voyage: lettres a son mari."
- Kuhlman, Erika A. A to Z of Women in World History. Infobase Publishing. 2002. ISBN 9780816043347.
- Reverzy, Catherine. Femmes d'aventure : du rêve à la réalisation de soi. Odile Jacob. 2001. ISBN 9782738112163.
- Rice, Earle. Alexandra David-Neel: Explorer at the Roof of the World. Chelsea House Publishers. 2004. ISBN 978-1438123967.
- Stockwell, Foster. Westerners in China: A History of Exploration and Trade, Ancient Times Through the Present. McFarland. 2003. ISBN 9780786414048.
