Albaniya memarlığı — Albaniya Respublikası ərazisində müxtəlif mədəniyyətlərə – illiryalılara, qədim yunanlara, Roma İmperiyasına, Osmanlı İmperiyasına və italyan memarlığına aid olan abidələr kompleksi.
Ölkədəki İlliriya qalalarının qalıqları qədim memarlıq tikililərindəndir[1]. Belə ki, onlar e.ə. VII əsrə aid edilir[1].
Sonrakı dövrlərdə antik ənənələrin geniş yayılmasına baxmayaraq, Albaniyanın milli mədəniyyəti – ənənəvi tikililər, keramika, metal emalı inkişaf etməkdə davam edirdi[1].
Albaniya memarlığının formalaşmasında illiryalıların, qədim yunanların, Roma İmperiyasının, Osmanlı İmperiyasının və italyan memarlığının böyük rolu olmuşdur.
XIII-XIV əsrlərdə Bizans üslubunda kilsə incəsənəti inkişaf etmişdir[1]. Həmin dövrə aid əsas memarlıq abidələri bunlardır:
- Mesopotam kəndində Müqəddəs Nikolay kilsəsi[1];
- Lavdaridə Müqəddəs Troitsa kilsəsinin divar rəsmləri[1].
XVII-XVIII əsrlərdə də Voskopoya və Vitkuki şəhərlərində çoxsaylı kilsələr tikilmişdir[1].
XV-XIX əsrlərdə Albaniyada türk-islam memarlıq ənənələri üstünlük təşkil etmişdir[1]. Həmin dövrə aid əsas memarlıq abidələri bunlardır:
- Tiranada XVIII əsrə aid Ədhəmbəy məscidi[1][2];
- Tiranada hamam[1];
- Tiranada şəhər qalası[1];
- Tiranada bazar yeri və bir sıra evlər[1];
- Tiranada Əhmədpaşa təkyəsi[1];
- Beratda 1775-ci ildə tikilmiş Əhmədpaşa körpüsü[1][2];
- Beratda Xəlvəti təkkəsi[2];
- Ergiri qəsəbəsində XVIII əsrə aid evlər[1];
- Ergiri qəsəbəsində Qırmızı məscid[1];
- XVIII əsrə aid Qurşunlı məscidi[1];
- Luşna qəsəbəsində İsgəndərbəy məscidi[1];
- Luşna qəsəbəsində qala[1];
- Təpədələndə Dəmir baba təkyəsi və türbəsi[1].
1944-cü ildən 1991-ci ilə qədər şəhərsalmada memarlıq keyfiyyətləri azalmışdır. Belə ki, kütləvi şəkildə sosialist yaşayış massivləri, geniş yollar, fabriklər, şəhər meydanları inşa edilsə də, əslində onlar sökülən tarixi binaların yerində inşa edilmişdir.
-
-
Apolloniyada olan Agonotetes monumenti -
-
Roman Theater Butrint -
Bullisdə antik kafedralın qalıqları -
Şkoderdəki Rozafa qalası
_-_Monument_of_Agonothetes.JPG)
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 299. ISBN 978-9952-441-02-4.
- ↑ 1 2 3 Sirli türk ruhunun gizləndiyi əfsanəvi məmləkət[ölü keçid]. lent.az, 30.03.2011 (az.)
- Ledita Mezini a & Dorina Pojani. "Defence, identity, and urban form: the extreme case of Gjirokastra" (PDF). Planning Perspectives. 2014.
- Shumka, L. "Considering Importance of Light in the Post-Byzantine Church in Central Albania". International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology. 2 (11). November 2013.[ölü keçid]
- Eleni Gavra, Stella Kasidou & Yannis Konstantinou. "Management of the Architectural Heritageof the Historic Centre of Korça" (PDF). Institutional Framework and Policies, Institute for Balkan Studies. 2015-06-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-04-01.
- Vokshi, Armand, & Nepravishta, Florian. "FLORESTANO DI FAUSTO - THE GENESIS OF NEW ARCHITECTURAL FORMS IN ALBANIA".
- Ndreçka, Olisa, & Nepravishta, Florian. "The Impact of Socialist Realism in the Albanian Architecture in 1945-1990". Architecture and Urban Planning. September 2014.