Kömək
Bu səhifəni kitabınıza əlavə edin
Kitabı göstər (0 səhifə)
Səhifə təklif edinAkademik nəşriyyat — elmi araşdırmaların, nəzəri və tətbiqi biliklərin geniş yayılması üçün yaradılan nəşriyyat sahəsidir.[1] Nəşriyyatın əsas məqsədi, akademik cəmiyyətin və ictimaiyyətin istifadəsi üçün etibarlı və yüksək keyfiyyətli məlumat təmin etməkdir. Akademik nəşriyyat, kitablar, elmi məqalələr, konfrans materialları və digər tədris resurslarını dərc etməklə biliklərin yayılmasına xidmət edir.[2]
Akademik nəşriyyat elmi araşdırmaları və əsərləri yayan nəşriyyat sənayesinin alt bölməsidir. Akademik işlərin əksəriyyəti akademik jurnallarda məqalələr, kitablar və ya dissertasiyalarda dərc olunur. Akademik yazının rəsmi nəşr olunmayan, sadəcə olaraq çap olunan və ya internetdə yerləşdirilən hissəsinə çox vaxt “boz ədəbiyyat” deyilir.[3][4] Əksər elmi və akademik jurnallar və bir çox akademik və elmi kitablar, hamısı olmasa da, dərc olunmaq üçün mətnləri seçmək üçün bir növ həmyaşıd rəyinə və ya redaksiya rəyinə əsaslanır. Rəylərin keyfiyyəti və seçiciliyi üçün standartlar jurnaldan jurnala, naşirdən nəşriyyata və sahədən sahəyə geniş şəkildə dəyişir.
Nəşrlər əsasən araşdırmalara, tədqiqatlara və elmi nəzəriyyələrə əsaslanır.[5] Məzmun, əksər hallarda konkret bir elmi sahə ilə bağlı olur.[6][7] Akademik nəşriyyatın əsas fərqləndirici xüsusiyyətlərindən biri məqalə və kitabların nəşrdən əvvəl müstəqil ekspertlər tərəfindən yoxlanılmasıdır (ing. peer-review). Bu proses məlumatın keyfiyyətini və dəqiqliyini təmin edir. Əsasən tədqiqatçılar, alimlər, tələbələr və mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulur.[8]
- Akademik kitablar.
- Elmi jurnallar.
- Konfrans materialları.
- Dissertasiyalar.
- Onlayn resurslar (e-kitablar, açıq məqalələr).
- Universitet nəşriyyatları — əsasən elmi və tədris məqsədli materialların dərcinə fokuslanır. Məsələn, Oxford University Press, Cambridge University Press.[9]
- Kommersiya nəşriyyatları — elmi jurnalların və məqalələrin nəşrində ixtisaslaşır. Məsələn, Elsevier, Springer Nature, Wiley.
- Açıq girişli nəşriyyatlar (ing. Open Access) — oxucuların materiallara ödənişsiz çıxışını təmin edir. Məsələn, PLOS One, BioMed Central.
- Hibrid nəşriyyatlar — həm ödənişli, həm də açıq girişli nəşrləri təklif edir.[10]
Araşdırma nəticələrinin geniş ictimaiyyətə və mütəxəssislərə çatdırılmasını təmin edir.[11] Yeni biliklərin əldə olunması və mövcud nəzəriyyələrin tənqidi müzakirəsini təşviq edir. Fərqli sahələrdən olan tədqiqatları bir araya gətirərək multidissiplinar yanaşmaların yaranmasına şərait yaradır. Akademik nəşr prosesi, alimlərə öz karyeralarını inkişaf etdirmək və töhfələrini geniş ictimaiyyətə təqdim etmək imkanı verir.[12][13]
- ↑ "The History of Scientific Publishing: An interview with Aileen Fyfe" (Podyayım). 2016. 8 noyabr 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 iyun 2017.
- ↑ Pearce, J; Derrick, B. "Preliminary testing: The devil of statistics?". Reinvention: An International Journal of Undergraduate Research. 12 (2). 2019. doi:10.31273/reinvention.v12i2.339.
- ↑ Nadejda Lobastova and Michael Hirst, "Maths genius living in poverty" Arxiv surəti 7 oktyabr 2017 tarixindən Wayback Machine saytında Arxivləşdirilib 2017-10-07 at the Wayback Machine, Sydney Morning Herald, August 21, 2006
- ↑ Kaufman, Marc, "Russian mathematician wins $1 million prize, but he appears to be happy with $0", Washington Post, 2 iyul 2010, 27 iyul 2020 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 22 oktyabr 2017
- ↑ "history of publishing - Scholarly journals | Britannica". www.britannica.com (ingilis). 16 aprel 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 mart 2022.
- ↑ Buranyi, Stephen. "Is the staggeringly profitable business of scientific publishing bad for science?". The Guardian. 27 iyun 2017. ISSN 0261-3077. 27 sentyabr 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 iyul 2017.
- ↑ "Time to break academic publishing's stranglehold on research". New Scientist. 21 noyabr 2018. 26 noyabr 2018 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 noyabr 2018.
- ↑ Merton, Robert K. "Resistance to the Systematic Study of Multiple Discoveries in Science". European Journal of Sociology. 4 (2). dekabr 1963: 237–282. doi:10.1017/S0003975600000801. ISSN 1474-0583.
- ↑ Sloane, Philip D.; Zimmerman, Sheryl. "The Impact of the COVID-19 Pandemic on Scientific Publishing". Journal of the American Medical Directors Association. 22 (3). 2021: 484–488. doi:10.1016/j.jamda.2021.01.073. ISSN 1538-9375. PMC 8791445 (#bad_pmc). PMID 33549563 (#bad_pmid).
- ↑ Else, Holly. "How a torrent of COVID science changed research publishing — in seven charts". Nature (ingilis). 588 (7839). 16 dekabr 2020: 553. Bibcode:2020Natur.588..553E. doi:10.1038/d41586-020-03564-y. PMID 33328621 (#bad_pmid). 7 mart 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 fevral 2022.
- ↑ Subramanian, Samanth. "The West already monopolized scientific publishing. Covid made it worse". Quartz (ingilis). 25 yanvar 2022. 30 aprel 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 fevral 2022.
- ↑ "Five companies control more than half of academic publishing". Phys.org. 10 iyun 2015. 12 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 4 sentyabr 2015.
- ↑ Larivière, Vincent; Haustein, Stefanie; Mongeon, Philippe. "The oligopoly of academic publishers in the digital era". PLOS ONE. 10 (6). 10 iyun 2015: e0127502. Bibcode:2015PLoSO..1027502L. doi:10.1371/journal.pone.0127502. PMC 4465327. PMID 26061978.