Aida Nəsir qızı İmanquliyeva (10 oktyabr 1939, Bakı – 19 sentyabr 1992, Bakı) — şərqşünas,[1] ədəbiyyatşünas, tənqidçi, tərcüməçi, 1981-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, filologiya elmləri doktoru (1987).[2]
| Aida İmanquliyeva | |
|---|---|
| Aida Nəsir qızı İmanquliyeva | |
 | |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1939 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 sentyabr 1992 (52 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşaqları | |
| Atası | Nəsir İmanquliyev |
| Elm sahələri | şərqşünaslıq, ədəbiyyatşünas, tərcüməçi |
| Elmi dərəcəsi | |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Ələsgər Məmmədov |
Aida İmanquliyeva 1939-cu il oktyabrın 10-da Bakı şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. Görkəmli jurnalist, pedaqoq, əməkdar elm xadimi, Azərbaycan mətbuatının bünövrəsini qoyanlardan biri olmuş və "Bakı" və "Baku" qazetinin baş redaktoru Nasir İmanquliyevin qızıdır.19 sentyabr 1992-ci ildə Bakı şəhərində vəfat etmişdir.[3]
- Arif Paşayev ilə ailə həyatı qurmuşdur. Mehriban Əliyeva və Nərgiz Paşayevanının anasıdır.[4]
Aida İmanquliyeva Bakıda 132 saylı orta məktəbi qızıl medalla bitirmişdir. 1957–1962-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsinin ərəb dili şöbəsində təhsil aldıqdan sonra 1966-cı ildə Moskvada SSRİ Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda 1967-ci ildə “Qələmlər birliyi” və onun Mixail Nüaymənin yaradıcılığında rolu” mövzusunda namizədlik dissertasiyasını uğurla müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi adı almışdır.[5]
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında Yaxın və Orta Şərq Xalqları İnstitutunda “Ərəb ədəbiyyatı” qrupunda kiçik elmi işçi, sonra baş elmi işçi kimi çalışmışdır. 1966-cı və 1976-cı illərində ərəb filologiyası şöbəsinin müdiri olaraq fəaliyyət göstərmişdir. 1976-cı və 1988-ci illərdə, elmi işlər üzrə direktor müavini, 1988-ci və 1991-ci illərdə həmin institutda direktor vəzifəsində çalışmışdır. 1976–1988-ci illərdə, institutun ərəb filologiyası şöbəsinə rəhbərlik etdiyi müddətdə, 10 nəfər ərəbşünas namizədlik dissertasiyalarını müdafiə edərək, filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib. Beləliklə, Azərbaycanda ərəb ədəbiyyatı üzrə ilk elmlər doktoru, ilk professor qadın Aida İmanquliyeva elmi işlərlə yanaşı, pedaqoji fəaliyyətlə də məşğul olub. O, Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsində ərəb ədəbiyyatından dərs deyirdi. Elə, məhz buna görə də, SSRİ Nazirlər Soveti yanında fəaliyyət göstərən Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə, ona "Xarici Asiya və Afrika xalqları ədəbiyyatı" ixtisası üzrə, 1991-ci ilin mart ayında professor elmi rütbəsi verilmişdir. A. İmanquliyeva 1987-ci ildə Ümumittifaq Şərqşünaslar Cəmiyyəti Rəyasət Heyətinin üzvü və 1983-cü ildən etibarən, sözügedən cəmiyyətin Azərbaycan bölməsi sədrinin müavini olmuşdur. Moskva, Bakı, Düşənbə, Hamburq, Kiyev, Sankt-Peterburq, Poltava, Tbilisi və digər şəhərlərdə keçirilən Şərq problemlərinə həsr olunmuş beynəlxalq konfranslarda məruzələrlə çıxış etmişdir.
2005-ci ildə Sankt-Peterburq Dövlət Universitetinin xatirə medalı ilə təltif edilmişdir.[6]
Kitabları:
- "Mixail Nüaymə və Qələmlər birliyi"
- "Cübran Xəlil Cübran"
- "Yeni ərəb ədəbiyyatının korifeyləri"
Məqalələri:
- "Корифеи новоарабской литературы (к проблеме взаимосвязи литератур Востока и Запада начала ХХ века)" (1991)
- "Истоки арабско-русских культурных и литературных связей" (Вопросы восточной филологии, 1986)
- "Русская литературно-критическая мысль и творчество М. Нуайме" (Вопросы восточной филологии, 1986)
- "Природа в творчестве Амина ар-Рейхани" (Вопросы восточной филологии, 1987)
- "Романтизм ар-Рейхани в повести “Вне стен гарема” и в малых прозаических жанрах" (Проблемы зарубежного Востока: история и современность, 1988)
- "Qələmlər cəmiyyəti üzvlərinin yaradıcılığındakı yeni təmayüllər haqqında" (A. İmanquliyeva, Məqalələr və tərcümələr, 2010)
- "İspaniyada ərəb ədəbiyyatının yaranması və inkişaf tarixinə dair"
Bu kitab və məqalələr Azərbaycan ərəbşünaslıq elminin inkişafında mühüm rol oynamış, Şərq və Qərb mədəni ənənələrinin sintezi, yaradıcı üslubun inkişafı və yeni bədii cərəyanların təşəkkülü ilə bağlı dərin elmi araşdırmalar təqdim etmişdir.[7]
(ərəbcədən)
- İnsan və quş (hekayələr)
- Ağ günlərin sorağında (İraq ədəbiyyatından nümunələr)
- ↑ Milli Elmlər Akademiyası Kitabxanası, BDU Şərqşünaslıq fakültəsi kitabxanası, Şərqşünaslıq İnstitutu Kitabxanası
- ↑ "Milli Kitabxanada "Şərqşünas alim Aida İmanquliyeva" adlı kitab sərgisi keçirilir". azertag.az (az.). 2024-11-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-12.
- ↑ "Aida İmanquliyeva". portal.azertag.az (az.). 2024-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-12.
- ↑ "Görkəmli şərqşünas alim Aida İmanquliyeva". preslib.az. 2024-11-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-12.
- ↑ "Şərqşünas-alim Aida İmanquliyevanın anım günüdür". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-09-19. 2025-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-12.
- ↑ Alışova, 2019. səh. 5
- ↑ Kunina, 2019. səh. 4
- Alışova, N.; Tahirov, K.; Əhmədova, L., redaktorlar Azərbaycan şərqşünaslıq elminin əbədiyaşar siması: Aida İmanquliyeva – 80: metodik tövsiyələr. Bakı. 2019.
- Fərhadov, Ə.; Kunina, İ.; Mustafayeva, N., redaktorlar Aida İmanquliyeva və Şərq-Qərb əlaqələrinin multikultural tədqiqi [Mətn]: [məqalələr toplusu] (az.). Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi, Azərbaycan Universiteti, Multikulturalizm Elmi-Tədqiqat Laboratoriyası. Bakı: ADU. 2019.