Solon (yun. Σόλων; təq. e.ə. 630[1], Qədim Afina – təq. e.ə. 560[1], Kipr, Akrotiri və Dekeliya[2]) — Afinalı şair, siyası xadim və mütəfəkkiri. Yunanıstanın yeddi müdriyindən biri.
| Solon | |
|---|---|
| q.yun. Σόλων ο Αθηναίος | |
 | |
| Doğum tarixi | təq. e.ə. 630[1] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | təq. e.ə. 560[1] |
| Vəfat yeri | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
E.ə. 640 – E.ə. 560-ci illərdə yaşadığı təxmin edilir. Qədim zadəgan nəslindən olan Solon son Afina çarının nəvəsi idi. Lakin valideynləri yoxsullaşmış və gənc Solon zeytun yağı alveri ilə məşğul olmuşdur. Bu cür ticarət sayəsində hələ gənclik illərindən uzaq, yaxın ölkələri gəzib dolaşmış, dünyanın hər cür üzünü görmüşdü.[3] Doğma şəhərinə qayıdanda artıq o yetkin bir ər və müdrik bir şair idi. Az sonra afinalılar bu adamın sarsılmaz vicdan və ədalət sahibi olduğunu görüb hər şeydə məsləhət üçün ona müraciət edirdilər. Solonun həyat haqqında, insan təbiəti haqqında qısa, aforistik şeirləri dillər əzbəri oldu.
E.ə. 594-cü ildə Solon Afinanın arxontu seçilmiş və dövlət islahatları keçirmək üçün qeyri-məhdud səlahiyyətlər almışdı. Bu hökmdar qədim yunan dövlətçiliyi tarixinə demokratik idarəetmənin əsaslarının təşəkkülünə yardım edən islahatçı kimi daxil olmuşdur. Attikada siyasi həyatın demokratikləşdirilməsinə doğru atılan zəruri addımlar kimi baxılan – attika əhalisinin borclarının silinməsi, borc əsarətinin ləğvi, iri mülkədarlığın məhdudlaşdırılması, "geliyeyanın" – prisyajnılar məhkəməsinin tətbiqi onun adı ilə bağlıdır. Dövlətin məhkəmə funksiyalarının bir hissəsinin geniş xalq təbəqələrinə verilməsini ifadə edən məhkəmə iclasçılarının tətbiqi, yeni yaranmaqda olan Afina demokratiyası üçün xüsusi əhəmiyyətə malik idi. Solonun dövründə Afinanın siyasi quruluşu əmlak təbəqələşməsi üzərində qurulmuşdu. Cəmiyyət dörd sinfə bölünmüşdü: "pentakosiomedimnlər" — daha varlı vətəndaşlar, "hippeylər" — atlılar, "zevgitlər" — ağir silahlı piyada döyüşçüləri, "fetlər"- sənətkarlar. Yalnız ilk üç sinif dövlət vəzifələrinə keçə bilərdilər, birinci sinif isə arxont vəzifəsinə iddia edə bilərdi. Bununla yanaşı, dördüncü sinif də siyasi hüquqlar əldə etdi. Xalq yığıncağı — "ekklesiyada", əhalinin aşağı təbəqələri vəzifəli şəxslərin seçilməsinə və dövlət siyasətinin ümumi kursunun müəyyən edilməsinə təsir göstərə bilərdilər. Nəhayət, məhkəmə iclaslarında iştirak etməklə, xırda sənətkarlar və tacirlər vəzifəli şəxslərin sui-istifadə hallarını təcrid edə bilərdilər.
Solonun dövründə dövlətçilik mədəniyyəti özündə ənənəvi mədəni qaydaları və adətlərlərinin gələcək Afina demokratiyasının yeni idarəetmə formaları ilə sintezini ifadə edirdi. Solonun islahatları kompromis xarakter daşıyırdı və heç bir sosial problemi həll etmirdi. Buna baxmayaraq zadəgan institutlarının rolu, polislərin qəbilə filalarına köhnə bölgüsü saxlansa da, Solonun bir sıra yeni qanunları qəbilə hüququnun əsaslarını sarsıtdı, sənətkarlığın və ticarətin inkişafını stimullaşdırdı.[4]
- Məmmədov F.T. İdarəetmə mədəniyyəti. Xarici ölkələrin təcrübəsi – Bakı, "Apostrof" Çap Evi. 2013. 672 səh.
- ↑ 1 2 3 4 Cadoux T. J. Solon // Encyclopædia Britannica (ing.).
- ↑ 1 2 Любкер Ф. Solon (rus.). // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский СПб: Общество классической филологии и педагогики, 1885. С. 1262–1300.
- ↑ Dünya Filosofları (Əlisa Nicat)1995 – səh. 72
- ↑ http://anl.az/el/Kitab/2014/Azf-272440.pdf.Məmmədov[ölü keçid] F.T. İdarəetmə mədəniyyəti. Xarici ölkələrin təcrübəsi