Fin folklorunda Acatar ((fi), Ajattara fi, Aiätär fi, və ya Aijotar fi) — şeytani qadın ruhu.
Fin folklorunda Acatar şeytani bir qadın ruhudur. O, Poxyola dağlarında yerləşən meşələrdə yaşayır[1]; "hörükləri dabanlarına qədər çatan və sinələri dizlərinə qədər sallanan" bir varlıq kimi təsvir edilir. O, İsveçin Skoqsnufvasına, Danimarkanın "dəniz qadını"na və ya Ayfel bölgəsinin vəhşi froylyayna bənzəyir.[2]
Acatar, meşələrin hakimi[3] və xəstəlik yayan Hiisinin nəvəsidir və Lempo ilə qnomların sahibidir.[4]Hiisi və Lempo ilə əlaqələri sayəsində o, xəstəlik və bəla yayır.[1]O, ilanlarla yaxından əlaqələndirilir və müasir incəsənətdə tez-tez əjdaha və ya yarı-insan, yarı-ilan varlıq kimi təsvir edilir.[5]
"Ajatar" sözü ehtimal ki, Fin dilində “izləmək, təqib etmək” mənasını verən "ajattaa" sözündən yaranıb.[6] "-tar" qadın şəkilçisi olub, bir çox Fin adlarında, məsələn, Louhi (Louhetar, Loviatar, Louhiatar) və Syöjätär (syödä - "yemək") kimi sözlərdə də mövcuddur. Bu halda, "acatar" sözü “qadın təqibçi” mənasını verə bilər. Bundan əlavə, "ajatar" sözü "aika" (zaman) sözü ilə də əlaqəli ola bilər ki, bu da zamanın ölüm və ovçuluqla əlaqəsinə işarə edə bilər.[7]
Acatarın adı Fin xalq mahnılarında birbaşa keçmir, lakin "Kalevala"dan ilhamlanan əsərlərdə və müasir fantastik təsvirlərdə yer alır.
Aleksis Kivinin "Kullervo" (1860) əsərinin ikinci pərdəsində Acatar qəddar və həyasız kimi təsvir edilir.[8]O, baş qəhrəmanı öz ağasının ailəsini öldürməyə təşviq edir və özünü dağlarda yaşayan, Lempo və gnomlara sahib olan, anasının atasının Hiisi olduğunu deyən bir varlıq kimi tanıdır.[9] Brett Stuart Smitin The Eye of Disparager: Book One of the Legend of the Bloodstone romanında Acatar yaşıl pullu qadın bədəninə və ilan quyruğuna sahibdir, ilansayağı dişləri və cazibədar gözləri var, həmçinin bütün ilanların anasıdır. [10]Matt Smitin Big Game: Movie Tie-in Edition kitabında Acatar "meşələrin şeytanı" kimi təsvir olunur, əjdaha formasında olur və sadəcə ona baxmaq belə insanı xəstələndirir.[11]Filip Mazzanın The Harrow: From Under a Tree kitabında Acatar, qara və qırmızı rəngdə olan, bir-biri ilə mübarizə aparan, bəla və xəstəlik gətirən əjdaha irqi kimi təsvir edilir.[12]Ahimsa Kerpin Beneath The Mantle romanında Acatar,[13]Günəş Tanrısı Raya xidmət edən ikinci dərəcəli bir antaqonist rolunu oynayır.[14]Marva Dasefin Midnight Oil kitabında[15] of the Compleat and True History of the Witches of Galdorheim[16] Acatar meşə ruhu kimi göstərilir. O, havanı idarə edən bacısı İlmatarla kişi üstündə mübahisəyə girir.[17]Mübarizə zamanı Acatar əjdaha, İlmatar isə ağ rəngli quş şəklini alır. The Most Notorious "Talker" Runs the World's Greatest Clan anime serialının 10-cu bölməsində Acatar yaşıl meşə əjdahası kimi göstərilir. Bu varlığın dörd xameleon gözü, güclü qolları və sinəsində qəribə dəlikləri var.
Bəzi Fin dilində olan İncil tərcümələrində "acatar" sözü şeytan və ya cinləri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Fin dilində 1776-cı il Levililər kitabında Acatarın adının dəyişmiş forması (Ajattaroille) şeytani qüvvələri təsvir etmək üçün işlədilib:
- "Ja ei millään muotoa enää uhriansa uhraaman ajattaroille, joiden kanssa he huorin tehneet ovat. Se pitää oleman heille heidän sukukunnissansa ijankaikkinen sääty,"
(Tərcümə: "Onlar daha Acatarlara qurban təqdim etməməlidirlər; çünki onlarla zina etmişlər. Bu, onların nəsilləri üçün əbədi bir qayda olacaqdır.")
- Ajatar – Winter Gardens (2011).
- Ajatar Rising – Epic North Music (2013).
- Ajattara – Acatarın adını daşıyan Finlandiyalı Black Metal qrupu.
- ↑ 1 2 Kivi, 1859, l. 219
- ↑ Rose, 1996. səh. 8
- ↑ Kořínek, 1940. səh. 288
- ↑ Kivi, 1859, l. 221
- ↑ Abercromby, 1898. səh. 318
- ↑ Halonen, 1961
- ↑ Lönnrot, 1988
- ↑ Kivi, 1859, ll. 213-257
- ↑ Kivi, 1859, ll. 219-220
- ↑ Kivi, 1859, l. 212
- ↑ Kivi, 1859, l. 232
- ↑ Smith, 2012. səh. 196-197
- ↑ Mazza, 2014. səh. 57
- ↑ Smith, 2015
- ↑ Dasef, Marva. Midnight Oil: Book 2: Witches of Galdorheim. 2012-12-11. 2024-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ Dasef, Marva. The Compleat and True History of the Witches of Galdorheim. United States: Amazon. 2019. 2024-12-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-02-26.
- ↑ Mazza, 2014. səh. 196
- Abercromby, John, The pre-and proto-historic Finns : both Eastern and Western, with the magic songs of the West Finns, 1, 1898
- Abercromby, John, The pre-and proto-historic Finns : both Eastern and Western, with the magic songs of the West Finns, 2, 1898a
- Vuoden 1776 raamattu, 1776, 2023-02-23 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2025-02-25
- Kivi, Aleksis, Kullervo, 1859
- Kořínek, Josef M., "Odkud Je Slovanské Aščerъ?", Listy Filologické / Folia Philologica, 67 (3/4), 1940
- Lönnrot, Elias, Fridberg, Eino (redaktor), Kalevala (4th), Otava Publishing Company, 1988
- Mazza, Phillip, The Harrow: From Under a Tree, Omni Publishers of NY, 2014
- Halonen, George, redaktor"Pursue", English-Finish Dictionary, Tyomies Society Print, 1961
- Rose, Carol, Spirits, Fairies, Gnomes, and Goblins: An Encyclopedia of the Little People, ABC-CLIO, 1996
- Smith, Brett Stuart, The Eye of Disparager: Book One of the Legend of the Bloodstone, Partridge Singapore, 2012
- Smith, Matt, Big Game: Movie Tie-in Edition, Scholastic Inc., 2015