Abrizəgan bayramı

Tarixi mənbələr göstərir ki, Azərbaycanda Abrizəgan adlı qədim su bayramı mövcud olmuşdur. X əsrə aid “Hüdud əl-aləm” əsərində bu bayramın qeyd edilməsi haqqında maraqlı məlumatlar verilir. Orada bildirilir ki, Abrizəgan günündə insanlar bulaq və çay kənarlarında toplaşar, musiqi sədaları altında rəqs edib mahnılar oxuyar, bir-birlərinə su səpər, arzu və diləklər tutardılar.^[1]

Səfəvilər dövründə bu ənənə daha da geniş vüsət almış, bayram dövlət səviyyəsində qeyd edilmişdir. Səfəvi tarixçisi İsgəndər Münşi “Tarixi aləm arayi Abbasi” (“Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi”) əsərində yazır ki, Şah Abbas Abrizəgan bayramını böyük təmtəraqla keçirir, özü də tədbirlərdə şəxsən iştirak edirdi.^[2]

Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, Abrizəgan digər xalq mərasimləri kimi çox qədim inanclara, xüsusən də su kultuna əsaslanır. Əfsanəyə görə, bu bayram Yer üzündə suların yaranması və uzun sürən quraqlıqdan sonra yağan ilk bol yağışın xatirəsinə keçirilmişdir. “Avesta təqvimi”nə əsasən, bayram ilin dördüncü ayı olan Tir ayının 30-da — təxminən 17–18 iyul tarixlərində qeyd edilirdi.^[3]

Məlumdur ki, yay fəslinin başlanması ilə istilər get-gedə şiddətlənir, əkin sahələri daha çox su tələb edir. Məhz bu dövrdə ümidini yağışa bağlayan əkinçilər su bayramı Abrizəgan bayramı keçirirmişlər. Bu vaxt ilk növbədə yağışın süni əlamətlərini yaratmağa səy göstərirdilər. Bayram günündə su ilə əlaqədar mərasimlər icra edilərdi. Hamı əllərində müxtəlif su qabları və musiqinin müşayiəti ilə çay kənarına, bulaq başına, yaxud hər hansı bir su hövzəsi yanına toplaşaraq çalıb oynayır, bir-birinin üstünə su atır, bir-birini suya itələməyə çalışardılar. Qabı su ilə doldurub yan-yörəyə səpməklə yağışın özünü çağırmaq kimi ayinlər, oyun və əyləncə xarakterli mərasimlər icra edərdilər.^[4]

• Azərbaycan yağış ayinləri
• Sucəddim ayini
• Susəpən bayramı

• Azərbaycan. Mədəniyyət və turizm, Prezident Kitabxanası