Abbas və Gülgəz
"Abbas və Gülgəz" – XVII əsr Azərbaycan məhəbbət dastanı.
| Abbas və Gülgəz | |
|---|---|
| Janr | dastan |
| Yazılma ili | XVII əsr |
Azərbaycan xalq dastanları içərisində elələri var ki, qəhrəmanlıqla məhəbbətin birləşdirilməsi yolu ilə yaradılmışdır. Xalq içərisində sevilib geniş yayılan "Əsli və Kərəm", "Abbas və Gülgəz", "Seydi və Pəri", "Məhəmməd və Güləndəm", "Leyli və Məcnun" və s. dastanları bu qəbildəndir. Abbas və Gülgəz XVII əsrdə yaranmış Azərbaycan məhəbbət dastanlarından biridir. Ehtimal olunur ki, Aşıq Abbas Tufarqanlının həyatı və şeirləri əsasında qoşulmuşdur.
Abbasın sevgilisi Gülgəz zorla şah sarayına aparılır. Abbas müxtəlif çətinliklərdən keçərək məhəbbətinə qovuşur. Dolğun lirik-epik surətlər, gərgin süjet xətti "Abbas və Gülgəz"-i orta əsrlər Azərbaycan məhəbbət dastanının kamil nümunəsi səviyyəsinə yüksəltmişdir.[1]
Başına döndüyüm, qurban olduğum,
Abbas, apardılar yarını sənin.
Alışıb oduna, büryan olduğum,
Abbas, apardılar yarını sənin.
Köç-köç oldu, kəcavələr düzüldü,
Axdı eyni yaşı, üzə süzüldü,
Geri baxdı, əli sənnən üzüldü,
Abbas, apardılar yarını sənin.
Mən Qənbərəm, söyləmərəm heç yalan,
Sarı Xoca, Becan, Allahverdi xan,
Elinə, ölkənə saldılar talan,
Abbas, apardılar yarını sənin..
Dastanın indiyədək yeddi variantı toplanmışdır.
- ↑ Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 1-ci cild: A – Argelander (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2009. səh. 13–14. ISBN 978-9952-441-02-4.
- Azərbaycan məhəbbət dastanları. 5 cilddə. C.2. B., 2005.
- Araslı H. XVII-XVIII əsr Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (Ali məktəblər üçün dərslik). Bakı: "Azərbaycan Universiteti" nəşriyyatı, 1956, s. 108–112.
- M. H. Təhmasib Azərbaycan xalq dastanları (orta əsrlər). B., 1972;
- P. Əfəndiyev Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı. B., 1981;
- V. Vəliyev Azərbaycan folkloru. B., 1985;
- Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi. C.1. B., 2004.